Thứ Tư, 14 tháng 9, 2022

20220915. PHẢN BIỆN CÔNG VĂN 5512 CỦA BỘ GIÁO DỤC

ĐIỂM BÁO MẠNG


KẾ HOẠCH GIÁO DỤC THEO MẪU CV 5512 ĐANG LÀM KHỔ GIÁO VIÊN CHÚNG TÔI RA SAO?

NGUYÊN KHANG/ GDVN 14-9-2022

Hai năm nay, khi mà ngành Giáo dục triển khai chương trình mới, đồng thời yêu cầu các nhà trường, giáo viên thực hiện các kế hoạch giáo dục ở cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông cũng là lúc áp lực hồ sơ sổ sách đè nặng lên vai người thầy.

Thời điểm đầu năm học, giáo viên phải thực hiện hàng loạt các kế hoạch giáo dục theo hướng dẫn của Công văn 5512/BGDĐT nên đang mất quá nhiều thời gian, công sức, tiền bạc để thực hiện 4 kế hoạch giáo dục theo hướng dẫn.

Thế nhưng, thử hỏi phía sau những đầu tư này thì ngành Giáo dục sẽ thu lại được những kết quả gì?

Suy cho cùng, hồ sơ sổ sách của giáo viên càng gọn nhẹ, chắt lọc bao nhiêu thì càng giải phóng công sức cho người thầy bấy nhiêu.

Nếu như người thầy phải đầu tư, chăm chút cho những giấy tờ vô bổ, hình thức thì ắt dẫn đến tình trạng không còn nhiều thời gian đầu tư cho việc giảng dạy và chất lượng giảng dạy sẽ bị ảnh hưởng.

Kế hoạch giáo dục theo mẫu CV 5512 đang làm khổ giáo viên chúng tôi ra sao? ảnh 1

Kế hoạch môn học Tổ trường chuyên môn phải liệt kê Yêu cầu cần đạt tất cả bài học 

trong một năm học của tổ (Ảnh: Nguyên Khang)

Tiếng lòng của đội ngũ giáo viên

Thời gian qua, trên các phương tiện thông tin đại chúng có rất nhiều bài viết của giáo viên phản ánh về những bất cập khi thực hiện các kế hoạch giáo dục theo hướng dẫn của Công văn 5512/BGDĐT mà Bộ đã triển khai từ ngày 18/12/2020.

Thế nhưng, Bộ vẫn chủ trương triển khai Công văn 5512/BGDĐT ở các lớp thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Điều này được cụ thể hóa trong hướng dẫn của Công văn số 2613 /BGDĐT-GDTrH ở năm học trước và Công văn số 1496/BGDĐT-GDTrH ở năm học 2022-2023 này.

Cả 2 công văn, Bộ đều nhấn mạnh: “Đối với lớp 6, lớp 7, lớp 10: Việc xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường được thực hiện theo Công văn số 5512/BGDĐT-GDTrH ngày 18/12/2020 của Bộ GDĐT về việc xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường (Công văn 5512)”.

Nhưng, khi về cơ sở thì một số trường còn chủ trương áp dụng một số kế hoạch giáo dục theo hướng dẫn của Công văn 5512/BGDĐT ở tất cả các lớp học để “đồng bộ” khiến cho giáo viên ngao ngán mà không biết kêu ai.

Một nữ giáo viên dạy Văn kiêm nhiệm tổ trưởng Ngữ văn - Công nghệ 6 cấp trung học cơ sở chia sẻ với chúng tôi rằng đầu năm học quả là quãng thời gian áp lực kinh khủng đối với giáo viên khi phải thực hiện các kế hoạch giáo dục mà nhà trường triển khai đến các tổ chuyên môn.

Bởi lẽ, theo hướng dẫn của Công văn 5512/BGDĐT, các tổ trưởng chuyên môn phải thực hiện tất cả 4 kế hoạch giáo dục, bao gồm: Kế hoạch dạy học các môn học (theo Khung kế hoạch dạy học môn học tại Phụ lục 1); Kế hoạch tổ chức các hoạt động giáo dục (theo Khung kế hoạch tổ chức các hoạt động giáo dục tại Phụ lục 2); Kế hoạch giáo dục của giáo viên trong năm học (theo Khung kế hoạch giáo dục của giáo viên tại Phụ lục 3); Kế hoạch bài dạy (theo Khung kế hoạch bài dạy tại Phụ lục 4).

Trong 4 kế hoạch này, chỉ riêng Kế hoạch môn học (theo Khung kế hoạch dạy học môn học tại Phụ lục 1) nếu làm theo hướng dẫn của Bộ đã dài khoảng gần 100 trang A4 vì theo hướng dẫn của Công văn 5512/BGDĐT, kế hoạch này phải kèm theo Phân phối chương trình môn học.

Trong phân phối chương trình, tổ trưởng chuyên môn phải liệt kê tất cả Yêu cầu cần đạt đối với các bài học trong phạm vi chuyên môn của tổ mình phụ trách.

Kế hoạch giáo dục theo mẫu CV 5512 đang làm khổ giáo viên chúng tôi ra sao? ảnh 2

Yêu cầu cần đạt trong sách giáo khoa có, giáo án có nhưng Kế hoạch môn học

 vẫn yêu cầu giáo viên liệt kê (Ảnh: Nguyên Khang)

Đối với môn Ngữ văn ở khối 6, 7, 8 mỗi tuần có 4 tiết/ lớp, Ngữ văn 9 có 5 tiết/ lớp, cộng thêm 35 tiết Công nghệ 6 (tổ ghép) và Nội dung giáo dục địa phương khối 6, 7 thêm 18 tiết nữa. Tổng cộng toàn tổ chuyên môn sẽ có 648 tiết học.

Với chừng ấy tiết, chỉ cần liệt kê ra mỗi bài học 3 cái gạch đầu dòng thì cũng đã lên đến hàng ngàn dòng trong kế hoạch. Đó là chưa kể tại một số trường, môn Ngữ văn còn được ghép với Công nghệ 6 và môn Giáo dục công dân thì Kế hoạch môn học còn nhiều hơn nữa.

Điều trớ trêu là Yêu cầu cần đạt trong sách giáo khoa đã được trình bày cụ thể, giáo án giáo viên cũng đã thể hiện rõ ràng nhưng trong kế hoạch môn học vẫn yêu cầu giáo viên phải liệt kê vào. Vì thế, chỉ một nội dung mà phải thực hiện đến 3 lần...

Ngoài Kế hoạch môn học, điều dĩ nhiên là các tổ trưởng chuyên môn cũng phải dạy lớp như các giáo viên khác theo định mức. Đa số các tổ trưởng sẽ được phân công dạy cả 2 khối lớp, vừa dạy chương trình 2006 và chương trình 2018 để đủ định mức 19 tiết/ tuần.

Vì thế, nếu được phân công dạy khối 7 và khối 9, giáo viên phải soạn 315 tiết Kế hoạch bài dạy (giáo án) theo hướng dẫn của Công văn 5512/BGDĐT ở lớp 7 (Công văn 5512/BGDĐT) và lớp 9 theo Công văn 3280/BGDĐT nên số lượng phải trên dưới 1.500 trang giấy A4 mới hoàn thiện được 2 giáo án.

Nhưng, tổ trưởng chuyên môn đâu chỉ có 2 kế hoạch này mà còn có hàng chục kế hoạch, báo cáo khác nữa. Chính vì thế, thời điểm đầu năm học là lúc mà áp lực hồ sơ sổ sách đè nặng lên vai người giáo viên, đặc biệt là những thầy cô kiêm nhiệm tổ trưởng chuyên môn ở các nhà trường.

Loay hoay chuyện hồ sơ sổ sách của giáo viên

Theo Thông tư số 32/2020/TT-BGDĐT ngày 15/9/2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học, hiện nay tổ trưởng chuyên môn và giáo viên không còn nhiều các loại kế hoạch, sổ sách.

Bởi lẽ, Thông tư số 32/2020/TT-BGDĐT hướng dẫn giáo viên dạy lớp chỉ có 3 đến 4 loại kế hoạch, sổ sách sau: “Kế hoạch giáo dục của giáo viên (theo năm học); Kế hoạch bài dạy (giáo án); Sổ theo dõi và đánh giá học sinh; Sổ chủ nhiệm (đối với giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp).

Những thầy cô kiêm nhiệm tổ trưởng chuyên môn có thêm 2 loại kế hoạch, đó là: Kế hoạch giáo dục của tổ chuyên môn (theo năm học); Sổ ghi chép nội dung sinh hoạt chuyên môn.

Thế nhưng, thực tế dưới cơ sở có thêm quá nhiều các loại kế hoạch khác nhau. Hơn nữa, Thông tư số 32/2020/TT-BGDĐT cũng chỉ hướng dẫn một cách tổng thể vì trong kế hoạch lớn lại có kế hoạch nhỏ. Chẳng hạn, như trong Kế hoạch môn học (tổ trưởng thực hiện) có vô vàn những kế hoạch nhỏ được lồng ghép vào.

Chưa bao giờ số lượng các kế hoạch giáo dục lại được hướng dẫn thực hiện một cách chi tiết, kĩ lưỡng như Công văn 5512/BGDĐT bởi Phân phối chương trình trong Kế hoạch môn học yêu cầu phải liệt kê tất cả Yêu cầu cần đạt của từng bài học. Trong khi, sách giáo khoa đã thể hiện rất rõ mục này và trong Kế hoạch bài dạy (giáo án) cũng phải thể hiện rõ Yêu cầu cần đạt đối với từng bài học.

Chưa bao giờ giáo viên dưới cơ sở phải soạn, phải in ấn nhiều như bây giờ, mỗi năm học, có giáo viên phải soạn và in ấn tới hàng ngàn trang cho các kế hoạch giáo dục để ký duyệt, lưu giữ.

Cũng bởi vậy, nhiều trang facebook của các hội nhóm giáo viên bây giờ được lập ra chỉ có một đích chính là bán giáo án, bán các kế hoạch giáo dục.

Hàng loạt sách hỗ trợ làm kế hoạch, soạn giáo án được các tác giả sách giáo khoa, các nhà xuất bản tung ra thị trường để bán cho giáo viên.

(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.

NGUYÊN KHANG
MẪU GIÁO ÁN, GIÁO ÁN MẪU, THEO CÔNG VĂN 5512

CHU MỘNG LONG /BVN 14-9-2022


Hình: Một "giáo án mẫu" được rao bán trên mạng

Nói có sách, mách có chứng.

Năm vừa rồi, có vị giám đốc Sở phàn nàn, có nhà xuất bản theo chỉ đạo yêu cầu mua luôn cả bộ "giáo án mẫu". Nên nhớ "giáo án mẫu" khác với "mẫu giáo án". Giáo án mẫu là loại giáo án đã soạn sẵn theo chủ quan của ai đó. Thực chất để hiểu và làm đúng theo tinh thần công văn 5512 chỉ có thể là các thánh tạo ra các công văn này. Tự tạo ra công văn, không chỉ hướng dẫn theo "mẫu giáo án" mà chơi luôn "giáo án mẫu" để bán. Đó là động cơ cải cách của Bộ.

Sự thật, theo tôi biết, giáo viên lâu nay đã mua giáo án trên các trang mạng. Vừa có công văn ra đời là trên mạng đã xuất hiện tràn lan "giáo án mẫu". Giáo viên chỉ download về và điền ngày điền tên mình vào rồi in ra là xong. Mỗi năm phải in một lần hàng trăm trang như vậy, mặc dù nội dung không thay đổi. Vô ích và tốn kém giấy vô kể khi có hàng triệu giáo viên làm điều đó.

Tôi tin, nếu rà soát toàn quốc, các giáo án của giáo viên giống nhau như đúc, trừ cái tên người dạy. Mà đã giống như đúc, từ mục tiêu bài dạy đến tổ chức các hoạt động và dự kiến sản phẩm (thực chất là áp đặt trước) thì phát triển năng lực gì ngoài tạo ra những con robot không não?

Báo nói một tiết "Kế hoạch bài dạy" theo Công văn 5512 dài đến 10 trang thì hơi quá. Tôi thử truy cập vài ba giáo án thì thấy 2 tiết chỉ khoảng 10 đến 15 trang.

Cứ cho độ dài đó chưa phải là vấn đề. Vấn đề ở chỗ là máy móc, vụn vặt và lặp đi lặp lại một cách thừa thãi trên từng bài học. Và giáo án là một chuyện, giáo viên có làm theo hay không là chuyện khác. Nói thẳng, trừ những tiết dạy mẫu hay có dự giờ (được huấn luyện trước), còn lại giáo án chỉ để trưng bày, đối phó khi có sự kiểm tra của giới quản lý. Giới quản lý thì không biết gì về chuyên môn, chỉ đánh giá theo mẫu. Nói chung là một hệ thống robot hoạt động tự động gọi là "dạy học phát triển năng lực". Cụ thể:

I. Mức độ cần đạt: Cái gọi là mục tiêu cho từng bài thì tạo ra một ma trận vừa chữ vừa mã hóa. Phần chữ thì xé ra làm ba: kiến thức, năng lực, phẩm chất, mỗi thứ chẻ nhỏ ra năm bảy mục tiêu và gần như lặp lại trong nhiều bài khác nhau.

II. Thiết bị dạy học và học liệu: Thiết bị dạy học thì bài nào cũng vẫn máy chiếu, TV, giấy A0, A4... SGK, hình ảnh, clip; phiếu học tập... Nhưng trong mỗi bài đều phải ghi đầy đủ.

III. Tiến trình dạy học: cái gọi là tiến trình thì chia làm hai A: Tiến trình, B. Tổ chức các hoạt động dạy học. Tổ chức dạy học không phải thuộc "tiến trình" nên buộc phải xé ra?

A. Tiến trình thì chia làm 5 cột: Hoạt động học, Mục tiêu, Nội dung dạy học trọng tâm, PPKTDG, Phương án KTĐG.

Mục tiêu để tránh lặp lại thì tạo ra ký hiệu trong ma trận dưới kết nối với ma trận trên thành cái mạng chằng chịt, trong khi đây chẳng phải mà cái hyperlink tiện dụng như Internet mà muốn tra cứu thì phải lật thủ công trang sau ra trang trước để đối chiếu. Nội dung dạy học trọng tâm thì liệt kê các mục lớn nhỏ của bài học. Thế mà cũng tách thành ma trận riêng. Phương pháp, kế hoạch dạy thì bài nào cũng giống bài nào: Đàm thoại gợi mở, Kĩ thuật sơ đồ tư duy, Kĩ thuật làm việc nhóm, Dạy học giải quyết vấn đề. Phương pháp kiểm tra đánh giá cũng vậy. Vẫn cái điệp khúc cho cả bộ giáo án: GV đánh giá trực tiếp phần phát biểu của HS, GV đánh giá phiếu học tập, sản phẩm học tập của HS, GV đánh giá phiếu học tập của HS dựa trên Đáp án...

B. Tổ chức hoạt động dạy học thì lại một ma trận gồm Hoạt động của giáo viên, Hoạt động của học sinh. Giáo viên thì giao nhiệm vụ, dẫn vào bài, nhận xét và chuẩn kiến thức... Học sinh thì "nhận biết", "tập trung cao", "hoạt động nhóm", "hợp tác", "thảo luận", "thuyết minh", "nhận xét chéo", "lập phiếu"... Chỉ cần cóp từ bài này sang bài kia và sửa đổi vị từ.

Các hoạt động được tách ra Hoạt động 1, Hoạt động 2, Hoạt động 3,... và hoạt động nào cũng lặp lại như trên. Có những vấn đề không cần thảo luận (mà cũng không thể thảo luận), như "Văn học dân gian là gì?", "Văn bản thuộc thể thơ gì",... giống như 2 + 2 = 4, cũng bày trò thảo luận nhóm. Thường thảo luận phải là tranh luận về một vấn đề đang có vấn đề. Lẽ nào tất tần tật các nội dung kiến thức phổ thông trong sách giáo khoa đều đang có vấn đề?

Hậu quả là "sản phẩm dự kiến" thực chất là áp đặt một chiều, gọi là "chốt" (chưa biết kết quả hoạt động dạy học diễn ra thế nào đã chốt kiến thức gọi là "chuẩn"), nhưng phải mất thời gian thảo luận. Tất nhiên là giả vờ thảo luận, vì các nhóm chụm đầu nói thì thầm rồi ghi lại điều đã biết theo mẫu có sẵn.

Điều này y chang như cái gọi là dân chủ ngoài xã hội. Gọi là dân biết, dân bàn, nhưng kẻ đứng đầu quyết trước rồi tổ chức cho dân ăn theo nói leo. Nhà trường là nơi huấn luyện trẻ em thói quen đó cho xã hội?

Tôi đi dự giờ từng thấy cái gọi là hoạt động nhóm. Lớp đông, các nhóm chụm đầu vào thì thầm gì đó (không được nói thành tiếng, ồn!) rồi đại diện trình bày như một cái máy và đúng như mẫu. Thế là đánh giá tốt tốt. Thầy cô giáo cứ như con gà mắc cổ hạt thóc, sau mỗi phát biểu của học sinh là gật đầu tốt tốt.

May mà đa số các thầy cô chỉ chép "giáo án mẫu" để đối phó là chính, chứ dạy học đúng như cái gọi là "kế hoạch bài dạy" như thế này thì hoặc là cháy giáo án, hoặc chỉ làm giả vờ, và kết quả là học sinh học xong không biết gì!

Tóm lại là "mẫu giáo án" và "giáo án mẫu" theo công văn 5512 đổi mới theo hướng "dạy học phát triển năng lực", bề ngoài tưởng rõ ràng hơn, hiện đại hơn so với các "mẫu giáo án" và "giáo án mẫu" từ khi cải cách giáo dục đến nay, nhưng thực chất không có gì mới ngoài hình thức rất giả tạo. Nội dung vẫn là những mục tiêu ấy, hoạt động ấy, kiến thức ấy, năng lực ấy, chỉ khác hình thức: rối rắm hơn, dài dòng hơn, phô trương hơn và giả tạo hơn.

Vẫn biết dạy học lấy học sinh làm trung tâm, ắt hoạt động của học sinh đóng vai trò quan trọng. Nhưng các hoạt động thường xuyện, lặp đi lặp lại như cái máy có nhất thiết phải trương phình như ra bà chửa và trình ra trong mọi bài dạy, trong khi nội dung kiến thức, tình huống sư phạm thì hoặc co lại hoặc rỗng ruột như vậy không?

Nhiều nhà quản lý dựa vào "mẫu giáo án" và "giáo án mẫu" này càng thêm chuyên quyền, độc đoán và ngu xuẩn đến mức không đội trời chung với giáo viên có óc sáng tạo. Giáo viên chỉ cần sửa một từ, thay một hoạt động nào đó là bị hoạnh họe, bị bắt làm lại, in lại cho đúng mẫu. Chẳng hạn, với nội dung kiến thức đã chuẩn, chỉ có thuyết trình, diễn giải mà không thấy có thảo luận là coi như chưa hiện đại, chưa đạt. Đến mức, mục Vận dụng, có người theo quán tính cũ ghi là "Vận dụng, tìm tòi, sáng tạo" thì bị cho là sai. Có nghĩa là chỉ được phép vận dụng máy móc, không được phép tìm tòi sáng tạo gì?

Độc đoán, chuyên quyền, áp đặt chủ quan từ trên xuống như vậy mà dán khẩu hiệu "Sáng tạo", "Khai phóng", "Lấy người học làm trung tâm"... thì có phải là bịp không?

Tôi không rõ các môn học khác thế nào, chứ môn Ngữ văn, môn học đánh động vào tiềm năng cảm xúc, tức khơi dậy tâm hồn, kích thích sáng tạo và tư duy ngôn ngữ thì lại diễn ra tình trạng dạy học vô hồn, vô cảm, giả tạo, không cần động tim động não, nếu giáo viên thực hiện đúng tinh thần Kế hoạch bài dạy theo Công văn 5512.

Nhà thơ Trần Mạnh Hảo chỉ trích, rằng dạy học ngữ văn như hiện nay là "giết chết môn văn", chẳng có gì oan sai! Theo tôi, cách dạy học theo cái thứ mẫu máy móc, vụn vặt với những hoạt động lặp lại và thừa thãi đó còn làm cho cả thầy và trò thành những con gà gặp phải mùa dịch, loạn não và ngu ngốc.

Ông Nguyễn Minh Thuyết và ông Đỗ Ngọc Thống phải chịu trách nhiệm về cách dạy học này! Vì nếu các ông không phải cha đẻ ra thứ "mẫu giáo án" và "giáo án mẫu" như vậy thì chẳng nhẽ các thứ đó là đứa con rơi con rớt của ông Tây mà các ông nhặt được đem về nuôi rồi bán lại cho thầy và trò phổ thông?


C.M.L.

Nguồn: FB Chu Mộng Long


Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét