Thứ Sáu, 2 tháng 9, 2022

20220903. BÌNH LUẬN VỀ ÔNG MIKHAIL GORBACHEV VỪA QUA ĐỜI

 ĐIỂM BÁO MẠNG


ÔNG MIKHAIL GORBACHEV QUA ĐỜI
HOÀI LINH /VNN 31-8-2022
Mikhail Gorbachev, cựu lãnh đạo Liên Xô đã qua đời ở tuổi 91, tại Moscow. Bệnh viện lâm sàng trung ương tối 30/8 cho biết, ông Gorbachev qua đời do bệnh nặng.

Ảnh: RT

Theo hãng tin Itar-Tass, ông Gorbachev phải nhập viện ngay khi đại dịch Covid-19 bắt đầu xảy ra và theo yêu cầu của các bác sĩ của ông, ông Gorbachev được giám sát y tế kể từ đó. Thông báo của bệnh viện cho biết: "Ông Mikhail Sergeevich Gorbachev qua đời sau một thời gian lâm bệnh nặng."

Hồi đầu mùa hè, đã có những suy đoán về tình hình sức khỏe của ông Gorbachev bắt đầu xấu đi, song các đại diện của Quỹ Gorbachev đã bác bỏ việc này. Cũng có thông tin rằng vào tháng 10/2021, ông Gorbachev được cách ly trong bệnh viện do đại dịch Covid-19 lây lan.

Ông Gorbachev bị coi là một nhân vật gây chia rẽ, những người ủng hộ ông cho rằng ông đã đóng một vai trò quan trọng trong việc kết thúc Chiến tranh Lạnh, trong khi những người phản đối lại cáo buộc ông gây ra sự sụp đổ của Liên Xô và làm mất uy tín, ảnh hưởng toàn cầu của Moscow. 

Ông Gorbachev sẽ được an táng tại nghĩa trang Novodevichy ở Moscow, ngay cạnh mộ phần của người vợ đã qua đời năm 1999. 


Ông Gorbachev và Tổng thống Mỹ Ronald Reagan. Ảnh: Sputnik

Ông Gorbachev sinh ngày 2/3/1931 trong một gia đình nông dân. Năm 1955, ông tốt nghiệp khoa luật của Đại học Moscow. Sau khi tốt nghiệp, ông được bổ nhiệm vào Văn phòng Công tố viên khu vực Stavropol ở phía Nam nước Nga và gần như ngay lập tức chuyển sang hoạt động chính trị trong Đoàn Thanh niên Cộng sản Lenin toàn Liên Xô (gọi tắt là Komsomol).

Ông Gorbachev bắt đầu các công việc của đảng vào năm 1962. Từ 1970 - 1978 ông là Bí thư thứ nhất Ủy ban khu vực Stavropol của Đảng Cộng sản Liên Xô. Ông từng là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương từ 1971 - 1991 và từ 1980 - 1991, ông là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương.

Tháng 3/1985, ông Gorbachev được bầu làm Tổng bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô. Ông đảm nhiệm cương vị Tổng thống Liên Xô từ tháng 3/1990 đến tháng 12/1991.

Nhà cựu lãnh đạo này đã tới thăm khoảng 50 quốc gia kể từ năm 1992 và được trao hơn 30 giải thưởng, bằng khen. Ông viết hàng chục cuốn sách được xuất bản bằng 10 thứ tiếng. 

Người phát ngôn của Điện Kremlin - ông Dmitry Peskov được dẫn lời cho biết: "Trong sáng nay, Tổng thống Putin sẽ gửi điện chia buồn tới gia đình và bạn bè của ông Mikhail Gorbachev".

HL

NHÌN LẠI CON NGƯỜI VÀ DI SẢN CỦA MIKHAIL GORBACHEV

ĐỖ ĐẶNG NHẬT HUY dịch/ NCQT/BVN 31/8-2022

Nguồn: Mikhail Gorbachev has died”, The Economist, 30/08/2022.

Mikhail Gorbachev có hai người hùng trong suy nghĩ, đều là những nhà tư tưởng xã hội chủ nghĩa của thế kỷ 19: Alexander Herzen và Vissarion Belinsky. Các tác phẩm của hai ông tập trung vào phẩm giá cá nhân, và Gorbachev hầu như thuộc lòng tất cả những cuốn sách của họ. Khi chúng được chuyển thể lên sân khấu Nga trong vở kịch ba phần “The Coast of Utopia” [Bờ biển xứ Không tưởng] của Tom Stoppard vào năm 2002, đích thân ông đã đến xem. Và khi buổi diễn kết thúc, ông được mời lên sân khấu để nhận một tràng pháo tay nhiệt liệt, từ những khán giả mà có lẽ vẫn chưa ra đời khi ông nhậm chức tổng bí thư cuối cùng của Liên Xô vào năm 1985.

Perestroika (cải tổ) do ông khởi xướng đã không bao giờ đi đến cái đích như ông muốn, về một chủ nghĩa xã hội dân chủ, nhân đạo – có lẽ vì đích đến đó là một điều Không tưởng. Đối với giới tinh hoa Nga hiện đại, ông là một kẻ kỳ quặc nếu không muốn nói là kẻ phản bội: một kẻ ngu ngốc đã khiến Liên Xô sụp đổ, nhưng lại không tranh thủ kiếm chác từ quá trình đó. Có quyền lực, một cuộc sống thoải mái và số phận của hàng trăm triệu người trong tay, nhưng Gorbachev đã buông tất cả khi từ chức tổng thống Liên Xô vào ngày 25 tháng 12 năm 1991.

Trước đó, Gorbachev đã họp suốt tám giờ với Boris Yeltsin, tổng thống Nga và đối thủ truyền kiếp của mình, về quá trình chuyển giao quyền lực. Sau cuộc gặp, ông nằm nghỉ trong văn phòng – một lần cuối cùng. Khi đồng nghiệp thân cận Alexander Yakovlev bước vào, ông ta thấy Gorbachev nhỏ nước mắt. “Anh thấy đấy, Sasha, đó là cách mọi chuyện diễn ra”, Gorbachev nói.

Rõ ràng ông không muốn nhìn Liên Xô chết như vậy. Người đàn ông đã kết thúc Chiến tranh Lạnh, người đã thay đổi tiến trình lịch sử thế kỷ 20, không phải là nhà bất đồng chính kiến hay nhà cách mạng. Ý định ngay từ đầu của ông là cải tổ Liên Xô, chứ không phải phá hủy nó. Nhưng thái độ ác cảm với bạo lực và niềm tin của ông vào sự Khai sáng là đủ để kéo sập một hệ thống mà bản thân nó được tạo nên bởi đàn áp và dối trá.

Gorbachev sinh năm 1931, ngay sau khi Stalin tập trung quyền lực và phát động phong trào tập thể hóa nhằm xóa bỏ giai cấp nông dân. Ông lớn lên ở miền nam nước Nga, một vùng nông nghiệp trù phú vốn là nơi sinh sống của những người Cossack chưa từng biết đến chế độ nông nô, trong một ngôi làng mang tên Privolnoye, có nghĩa là “tự do.” Ông có hai người ông: một người thích treo các biểu tượng Chính thống giáo; người còn lại treo ảnh chân dung của Marx và Lenin. Như nhiều người thuộc thế hệ của mình, Gorbachev có cái hiểu đời, cẩn trọng và bảo thủ của một người nông dân. Ông cũng có thể lực của một người đã đi làm nông trường từ thuở nhỏ.

Chính sự nhạy cảm và bản năng con người đó nhiều năm sau đã cho phép Ronald Reagan thấy ở Gorbachev không chỉ một nhân vật Mác-Lê, mà còn là một người có rất nhiều điểm chung với ông. Cả hai đều tự thân đi lên từ các cộng đồng nông dân nhỏ, đều tin vào sự đứng đắn, và đều mang trong mình cái lạc quan và tự tin của những năm hậu Thế chiến 2.

Động lực đưa Chiến tranh Lạnh đi đến hồi kết tới từ cả mối quan hệ giữa hai người đàn ông này lẫn sự kém cỏi của nền kinh tế Liên Xô. Gorbachev, người quan tâm đến việc cải thiện điều kiện sống của người dân hơn là vị thế siêu cường mà ông cho là đương nhiên, không thấy cần thiết phải tiếp tục chạy đua vũ trang.

Đó là kết luận hợp lý sau một hành trình dài khởi đầu từ cái chết của Stalin. Khi Nikita Khrushchev xé bỏ chủ nghĩa sùng bái cá nhân Stalin vào năm 1956, Gorbachev chính là một trong những lãnh đạo đảng trẻ tuổi có nhiệm vụ truyền bá thông điệp mới xuống các cấp chi bộ. Từ đó, tách bạch chủ nghĩa Stalin khỏi chủ nghĩa xã hội đã trở thành công việc cả đời của ông. Và khi lên nắm quyền mà không có kế hoạch hay chương trình cải cách nào trong tay, Gorbachev chỉ mang trong mình niềm tin đơn giản rằng, sau 18 năm trì trệ, “Chúng ta không thể tiếp tục sống như thế này”. Ông mang đến cho Liên Xô sức trẻ, năng lượng và – quan trọng nhất – nhân tính.

Thảm họa hạt nhân Chernobyl xảy ra chỉ một năm sau đó. Vụ tai nạn mà chính phủ tìm cách che đậy, cho thấy sự rối loạn chức năng, kiêu ngạo và coi thường mạng sống con người của hệ thống Liên Xô. Gorbachev lập tức nắm lấy cơ hội của mình và lên án một hệ thống “bị suy đồi bởi bọn nịnh bợ, đàn áp những người có suy nghĩ khác biệt, chủ nghĩa hình thức, quan hệ cá nhân và gia tộc”. Thay vào đó, ông đề xuất “glasnost”, hay công khai hóa. Ông nói với đảng của mình rằng đây mới là chủ nghĩa xã hội đích thực.

Trên tinh thần đó, vào năm 1989 ông tuyên bố cuộc bầu cử cạnh tranh đầu tiên vào Xô Viết Tối cao. Ông cũng đồng ý nên truyền hình trực tiếp cuộc bầu cử. Hàng triệu người đã được thấy Andrei Sakharov, nhà vật lý bất đồng chính kiến được Gorbachev cho phép quay về nước, công khai thách thức vị tổng bí thư. Những ngày đó làm cho độc quyền chính trị của Đảng Cộng sản sụp đổ, cùng với sự bí ẩn về quyền lực của nó.

Đây cũng là tín hiệu cho tất cả các nước cộng hòa thấy rằng Liên Xô đang tan rã.

Đến đầu năm 1991, trong nỗ lực tuyệt vọng để giữ lại liên bang, Gorbachev đã liều mình liên kết với các lực lượng đàn áp và đưa xe tăng Liên Xô vào Litva. Để rồi chỉ vài tháng sau, chính lực lượng do KGB lãnh đạo này tổ chức đảo chính và quản thúc ông tại Crimea. Khi cuộc đảo chính sụp đổ và ông trở lại Moscow, Gorbachev chọn về nhà để chăm sóc cho người vợ Raisa vừa bị đột quỵ, thay vì làm một chính trị gia của công chúng.

Khi dành tình cảm không giấu giếm cho vợ, Gorbachev đã vi phạm quy tắc bất thành văn yêu cầu các lãnh đạo Nga cắt bỏ hoàn toàn cuộc sống riêng tư. Nhưng một lần nữa, đặt cuộc sống riêng tư lên trên lợi ích phù du của nhà nước là quan điểm chính của ông. Rời khỏi chức vụ không phải là dấu chấm hết cho cuộc đời ông, cũng như hầu hết những người tiền nhiệm trước. Nhưng không như những người kế vị mình, Gorbachev không có gì phải sợ hãi, và không có của cải để che giấu. Trong những năm đầu tiên sau khi từ chức, ông đã đóng quảng cáo cho Pizza Hut để kiếm tiền. Theo tiêu chuẩn của giới thượng lưu Nga ngày nay, Gorbachev là một kẻ nghèo. Số tiền từ giải Nobel hòa bình năm 1990 của ông đã được dùng để thành lập Novaya Gazeta, một tờ báo tự do của Nga.

Khi Raisa được chẩn đoán mắc bệnh ung thư máu, Gorbachev đưa bà đến một phòng khám ở Đức và ôm bà trong vòng tay còn nguyên chất nông dân của mình. Sau khi chôn cất Raisa, ông đã đến dự một bữa tiệc hậu trường tại Nhà hát Nghệ thuật Moscow. Ngẫu hứng, một diễn viên đứng lên kêu gọi cựu tổng thống đọc hoặc hát một cái gì đó. Tất cả mọi người đều sững sờ vì xấu hổ, ngoại trừ Gorbachev. Đám đông tản ra tạo không gian cho ông, và Gorbachev đã ngâm bài thơ của Lermontov, “Tôi một mình lên đường. Con đường bạc màu lấp lánh trong sương mờ”.

ĐĐNH

LÃNH ĐẠO CUỐI CÙNG CỦA LIÊN XÔ MIKHAIL GORBACHEV QUA ĐỜI

THANH TÂM/ (Theo AFP, Reuters, TASS)/VNEx/ BVN 2-9-2022

Mikhail Gorbachev, lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô và người kết thúc Chiến tranh Lạnh, đã qua đời vì trọng bệnh ở tuổi 91.

"Ông Mikhail Gorbachev đã qua đời đêm nay sau thời gian dài ốm nặng", thông cáo của Bệnh viện Lâm sàng Trung ương Nga hôm 30/8 cho hay.

Gorbachev, lãnh đạo Liên Xô từ năm 1985 đến 1991, là người đã tiến hành một số cải tổ kinh tế, chính trị lớn ở Liên Xô. Khi bắt đầu chương trình cải tổ vào năm 1985, Gorbachev cho biết mục đích duy nhất của ông là hồi sinh nền kinh tế Liên Xô và cải cách hệ thống chính trị, với hai khẩu hiệu nổi bật trong thời kỳ này là "glasnost" (cởi mở) và "perestroika" (đổi mới).

Ông đã tạo ra các thỏa thuận cắt giảm vũ khí với Mỹ và quan hệ đối tác với các cường quốc phương Tây, góp phần giúp nước Đức thống nhất.

Gorbachev sinh ra trong một gia đình nghèo ở vùng Stavropol, miền nam nước Nga, vào ngày 2/3/1931. Cha mẹ ông đều làm việc trong các hợp tác xã.

Gorbachev từng theo học chuyên ngành luật tại Đại học Quốc gia Moskva. Sau khi tốt nghiệp, ông trở về quê nhà Stavropol và bắt đầu quá trình thăng tiến tương đối nhanh. Năm 1985, ông trở thành lãnh đạo trẻ nhất của Liên Xô sau khi cựu lãnh đạo Konstantin Chernenko qua đời.

Ông từ chức tổng thống Liên Xô vào ngày 25/12/1991, khi Liên Xô tan rã. Ông tuyên bố chức vụ của ông không còn được kế nhiệm nữa và bàn giao vali chứa Mật mã kích hoạt tên lửa hạt nhân chiến lược tới Tổng thống đầu tiên của Nga Boris Yeltsin.

"Quá trình đổi mới đất nước và những thay đổi lớn trong cộng đồng thế giới hóa ra phức tạp hơn nhiều so với những điều có thể dự đoán", ông nói trong bài phát biểu từ chức.

Tuy nhiên, ông Gorbachev cũng nhấn mạnh những di sản của mình. "Chúng ta đang sống trong một thế giới mới. Chiến tranh Lạnh đã kết thúc, cuộc chạy đua vũ trang đã dừng lại, cũng như quá trình quân sự hóa điên cuồng đã làm suy yếu nền kinh tế và tâm lý công chúng. Mối đe dọa về một cuộc chiến tranh thế giới đã được loại bỏ", ông Gorbachev phát biểu.

Trong một bài xã luận trên tờ Rossiiskaya Gazeta vào tháng 12/2016, ông Gorbachev nói rằng sự tan rã của Liên Xô là điều ông không muốn xảy ra. "Tôi đã bảo vệ Liên Xô cho đến cùng, nhưng tôi thất bại", ông nói trong cuộc phỏng vấn với RT.

Cựu lãnh đạo Liên Xô phần lớn trải qua những năm tháng cuối đời trong bệnh viện khi sức khỏe ngày càng sút kém và phải tự cách ly trong thời gian dịch Covid-19 để tránh nhiễm virus. Gorbachev từng đoạt giải Nobel Hòa bình năm 1990.

Sau khi rời nhiệm sở, ông từng nhiều lần kêu gọi Điện Kremlin và Nhà Trắng hàn gắn mối quan hệ khi căng thẳng leo thang, kể từ khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014 và phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine từ cuối tháng 2 năm nay.

Mối quan hệ của ông với Tổng thống Vladimir Putin có những lúc khó khăn, nhưng lãnh đạo Nga vẫn gửi lời chia buồn sâu sắc sau khi nghe tin ông Gorbachev qua đời.

"Tổng thống Putin sẽ gửi điện chia buồn tới gia đình và bạn bè của ông Gorbachev vào buổi sáng", người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov, cho hay.

Ông Gorbachev sẽ được an táng tại nghĩa trang Novodevichy, bên cạnh phần mộ người vợ Raisa qua đời năm 1999.

"Kỷ nguyên của Gorbachev là kỷ nguyên của tái cấu trúc, hy vọng, và đưa chúng ta tới một thế giới không tên lửa", Vladimir Shevchenko, cựu quan chức trong chính quyền của ông Gorbachev, nói.

Leonid Slutsky, lãnh đạo đảng Dân chủ Tự do (LDPR) của Nga, cho rằng ông Gorbachev là một "nhân vật lịch sử phức tạp và nhiều tranh cãi".

Global Times, tờ báo thuộc People's Daily, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Trung Quốc, dẫn lời một số nhà quan sát nước này cho rằng ông Gorbachev đã "mắc sai lầm nghiêm trọng khi đánh giá tình hình quốc tế và gây hỗn loạn trật tự kinh tế trong nước".

Trong khi đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên trong họp báo thường kỳ hôm nay gửi lời chia buồn tới gia đình Gorbachev, nói rằng ông "đã có những đóng góp tích cực vào quá trình bình thường hóa quan hệ Trung - Xô".

T.T.

Nguồn: VNExpress

LÃNH ĐẠO THẾ GIỚI NÓI VỀ DI SẢN CỦA ÔNG MIKHAIL GORBACHEV

SONG MINH/BVN 2-9-2022

Các nhà lãnh đạo thế giới hiện tại và trước đây ca ngợi cố lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev về di sản kết thúc Chiến tranh Lạnh.

Ông Mikhail Gorbachev, nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô, qua đời ngày 30.8 ở tuổi 91, sau một thời gian dài bị bệnh.

Nắm quyền ở Liên Xô chưa đầy 7 năm nhưng nhiệm kỳ của ông Gorbachev - bắt đầu từ tháng 3.1985 tới tháng 12.1991 - đã trải qua những biến động lớn, với sự tan rã của nhà nước Liên Xô và kết thúc Chiến tranh Lạnh. Ông Gorbachev đã giành giải Nobel Hòa bình năm 1990 cho vai trò kết thúc Chiến tranh Lạnh.

clip_image002

Ông Mikhail Gorbachev trong bức ảnh ngày 20.11.1990. Ảnh: AFP

Được tin nguyên lãnh đạo Liên Xô Mikhail Gorbachev qua đời ở tuổi 91 hôm 30.8, Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen viết trên Twitter nói về người mà bà gọi là "nhà lãnh đạo đáng tin cậy và được kính trọng" - RT đưa tin.

“Ông Gorbachev đóng vai trò quan trọng trong việc kết thúc Chiến tranh Lạnh và hạ Bức màn Sắt, mở ra con đường cho một Châu Âu tự do” - bà von der Leyen viết.

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres bày tỏ lòng thương tiếc ông Gorbachev với tư cách là một “nhà lãnh đạo toàn cầu cao cả, cam kết theo chủ nghĩa đa phương và người ủng hộ hòa bình không mệt mỏi”, mô tả sự tận tâm của nhà lãnh đạo Liên Xô đối với “sự thống nhất trong đa dạng” cũng như việc ông theo đuổi “con đường đàm phán, cải cách, minh bạch và giải trừ quân bị”.

Thủ tướng Anh sắp mãn nhiệm Boris Johnson ca ngợi “lòng dũng cảm và sự chính trực mà ông Gorbachev đã thể hiện trong việc đưa Chiến tranh Lạnh đến một kết thúc hòa bình”.

Ngoại trưởng Anh Liz Truss – ứng viên hàng đầu trong cuộc đua thay thế ông Boris Johnson làm Thủ tướng Anh – mô tả ông Gorbachev là một “chính khách nổi bật, người đã đóng góp sâu sắc vào an ninh và ổn định toàn cầu, làm việc với các nhà lãnh đạo phương Tây để chấm dứt Chiến tranh Lạnh”.

Cựu Thủ tướng Italia Silvio Berlusconi gọi ông Gorbachev là “nhà đấu tranh cho nền dân chủ”, “người đã thay đổi lịch sử của thế kỷ 20”, “người có khả năng nhìn xa trông rộng và khả năng phán đoán”.

Các quan chức chính phủ Đức ca ngợi nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô vì đã kết thúc Chiến tranh Lạnh một cách hòa bình.

clip_image004

Từ trái qua: Cựu Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev, cựu Tổng thống Mỹ George Bush và cựu Thủ tướng Đức Helmut Kohl tham dự một sự kiện kỷ niệm ở Berlin, Đức, ngày 31.10.2009. Ảnh: AFP

Bình luận về sự ra đi của ông Gorbachev, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Đức Christian Thiels chỉ ra rằng “Châu Âu và Đức đặc biệt nợ ông ấy rất nhiều vì ông ấy đã giúp phá bỏ Bức màn Sắt để tự do chiếm ưu thế”.

“Chúng tôi nợ ông Mikhail Gorbachev rất nhiều” - Bộ trưởng Giáo dục và Nghiên cứu Bettina Stark-Watzinger, thuộc Đảng Dân chủ Tự do, viết trên Twitter. “Ông ấy đã giúp kết thúc Chiến tranh Lạnh, giúp nước Đức thống nhất và tạo động lực dân chủ cho đất nước”.

“Nhiều người có những điều để cảm ơn Mikhail Gorbachev, đặc biệt là chúng tôi ở Đức” - Bộ trưởng Nông nghiệp Cem Ozdemir, thuộc Đảng Xanh nói. “Sự ra đi của ông ấy thật đáng buồn, đặc biệt là vào thời điểm này. Xin cảm ơn và hãy yên nghỉ”.

Phó chủ tịch Quốc hội Đức Katrin Goering-Eckardt nói rằng nếu không có ông Gorbachev, “sẽ không có các cuộc cách mạng hòa bình ở các nước thuộc Khối phía Đông, cũng như nước Đức”.

Cựu Ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger cho biết nhà lãnh đạo Liên Xô cuối cùng là người khởi xướng "những chuyển đổi lịch sử" có lợi cho thế giới. “Người dân Đông Âu và người dân Đức, cuối cùng là người dân Nga, mang ơn ông ấy vì nguồn cảm hứng, vì sự can đảm trong việc đưa ra những ý tưởng về tự do” - cựu Ngoại trưởng Kissinger, 99 tuổi, nói với BBC.

Song Minh


MIKHAIL GORBACHEV ĐÃ GIẢI PHÓNG CHO HÀNG TRIỆU NGƯỜI, NGAY CẢ KHI ÔNG KHÔNG CÓ Ý ĐỊNH LÀM NHƯ VẬY
CÙ TUẤN dịch/ ECONOMIST/TD 2-9-2022


Tóm tắt: Những bạo chúa hiện đại lại coi cuộc đời của Gorbachev như một câu chuyện cảnh giác.
Một đế chế được xây dựng trên sự dối trá và bạo lực không đáng để cứu giúp. Mikhail Gorbachev, người vừa qua đời tuần này ở Matxcơva ở tuổi 91, hiểu rõ điều đó hơn tất cả. Vì điều này, ông xứng đáng được tôn vinh, đặc biệt là nhờ có ông, hàng trăm triệu người đã sống trong tự do và hòa bình hơn kể từ khi ông đã khiến đế chế Liên Xô sụp đổ và do đó kết thúc Chiến tranh Lạnh. Bi kịch là rất nhiều người đã quên những bài học trong câu chuyện phi thường của ông, hoặc rút ra những kết luận sai lầm chính xác từ chúng.
Gorbachev chưa bao giờ đặt ra mục tiêu phá bỏ Liên Xô hoặc sự thống trị rộng lớn hơn của nó. Thay vào đó, ông nhắm đến việc làm cho nó mạnh hơn và tốt hơn, thông qua hai chính sách mở cửa và cải cách, glasnost và perestroika. Gorbachev tin tưởng vào dự án xã hội chủ nghĩa hơn nhiều so với nền dân chủ tự do; nhưng ông cũng biết rằng bí mật và đàn áp chỉ tạo ra tham nhũng và sự rối loạn chức năng, và những gì Gorbachev coi là một dự án xứng đáng và nhân văn sẽ không thể tồn tại nếu không có sự thay đổi.
Gorbachev cũng vậy, mặc dù có quá nhiều sự cố trong đời ông có dính đến việc sử dụng vũ lực, nhưng ông có ác cảm cá nhân sâu sắc với bạo lực. Và vì vậy, khi các cuộc nổi dậy chống cộng sản năm 1989 tràn qua Đông Âu, ông đã lựa chọn đúng: để các nước vệ tinh của Matxcơva thoát ra khỏi quỹ đạo của Liên Xô, thay vì đè bẹp phong trào bằng những chiếc xe tăng mà đã đè bẹp các nhà dân chủ Hungary năm 1956 và người Tiệp Khắc vào năm 1968. Trước đó ông cũng đã hiểu rõ cái giá phải trả thảm khốc của cuộc chạy đua vũ trang với Mỹ, và đã ký hiệp ước cắt giảm vũ khí hạt nhân nhằm giảm nguy cơ ngày tận thế ở châu Âu.
Với việc Đông Âu được giải phóng khỏi sự thống trị từ xa của Liên Xô, có vẻ như không thể tránh khỏi những yêu cầu tương tự về quyền độc lập đến từ các nước cộng hòa cấu thành của Liên bang Xô viết. Mặc dù đây không phải là kết quả mà ông Gorbachev mong muốn, nhưng ông lại phải đối mặt với một sự lựa chọn: chấp nhận hoặc ngăn chặn việc giải thể Liên Xô bằng vũ lực. Một lần nữa, cuối cùng Gorbachev đã làm đúng. Quân đội Liên Xô đã đổ máu ở Gruzia và Litva, nhưng cuối cùng ông đã cho phép tất cả các nước cộng hòa đi theo con đường riêng của họ. Ngày nay, ngay cả những nước vẫn còn sống dưới cái bóng của chế độ chuyên quyền, như Kazakhstan và Belarus, cũng không còn hoài niệm về những ngày xếp hàng mua bánh mì và nhà tù gulag. Rất ít người bên ngoài nước Nga đồng ý với Vladimir Putin rằng sự sụp đổ của Liên Xô là "thảm họa địa chính trị lớn nhất của thế kỷ 20".
Không giống như những người kế nhiệm, ông Gorbachev không tham nhũng. Ông không bao giờ tìm cách làm giàu cho bản thân, gia đình hoặc bạn bè của mình, đó là một lý do tại sao ông có thể nghỉ hưu mà không sợ phải ngồi tù hoặc tệ hơn. Tổng thống Putin thì không thể như vậy. Ngược lại, trong thời kỳ khủng hoảng của đế chế Liên Xô cũ mà Putin vẫn đang kiểm soát, ông ta đang cố gắng hết sức để xóa bỏ di sản của Gorbachev. Những lời nói dối và bạo lực do nhà nước bảo trợ đã quay trở lại nước Nga, cùng với những nhà tù dành cho những người bất đồng chính kiến ​​ôn hòa. Sự tôn trọng luật pháp và quyền tự do ngôn luận đã biến mất. Gần đây, Alexei Venediktov, một người bạn cũ của cố tổng thống Gorbachev cho biết: “Tất cả các cải cách của Gorbachev - đã về 0, tan thành tro, thành khói." Ông Venediktov từng điều hành một đài phát thanh độc lập, mà đã bị đóng cửa ngay sau khi cuộc xâm lược Ukraine của ông Putin bắt đầu. Vào ngày ông Gorbachev qua đời, các công tố viên nhà nước Nga đã yêu cầu mức án 24 năm tù giam đối với một nhà báo chỉ trích chế độ, sinh gần cuối thời kỳ cầm quyền của ông Gorbachev.
Được giải phóng khỏi bàn tay chết chóc của nomenklatura của Nga, các nước vệ tinh trước đây thuộc Đông Âu đã phát triển thịnh vượng. (Các nước cộng hòa trước đây thì phát triển kém hơn, ngoại trừ các nước vùng Baltic.) Nga có thể phát triển giàu có và tự do, nhưng Boris Yeltsin đã trao quyền cho các nhà tư bản tham nhũng và ông Putin thì trao quyền cho lực lượng an ninh thân cận. Nhưng mặc dù tầm nhìn của ông Gorbachev về một xã hội cởi mở đã bị đảo ngược ở Nga, nhưng việc Gorbachev đã cố gắng thực hiện nó và đã dám đi trọn con đường của nó vẫn là một thành tựu đáng kinh ngạc.
Tuy vậy, những lãnh tụ độc tài trên khắp thế giới lại coi những gì ông Gorbachev đã làm như một câu chuyện cảnh giác: nếu bạn cho người dân một chút tự do, họ sẽ đòi hỏi nhiều tự do hơn nữa. Trung Quốc tuy mở cửa kinh tế, nhưng đã đàn áp đẫm máu phong trào dân chủ tại nước này tại Quảng trường Thiên An Môn vào tháng 6 năm 1989. Cuối năm đó, khi Đông Âu xóa bỏ sự cai trị của các đảng cộng sản, những người theo chủ nghĩa cứng rắn ở Bắc Kinh cảm thấy được minh oan vì đã không cho phép bất cứ điều gì tương tự xảy ra. Khi Liên Xô sụp đổ và những người cộng sản cũng mất quyền lực ở Mátxcơva, những người cầm quyền tại Trung Quốc đã lặng lẽ tự
chúc mừng
nhau vì họ đã tỏ ra không yếu đuối và ngu ngốc như vậy. Nếu được lựa chọn, người dân có xu hướng không thích bị cai trị bởi các bộ máy không thể kiểm soát và không thể thay đổi; vì vậy các nhà lãnh đạo của Trung Quốc kiên quyết không cho người dân Trung Quốc có quyền lựa chọn đó. Sự ổn định và tiến bộ kinh tế ở Trung Quốc đã phải trả giá đắt khi người dân mất đi tự do cá nhân, quyền của người thiểu số bị chà đạp và nạn tham nhũng đã ăn sâu trong chính quyền.
Lịch sử đã tiếp diễn kể từ khi ông Gorbachev rời Điện Kremlin. Nga không còn là siêu cường, ngoại trừ về mặt hạt nhân, nhưng Trung Quốc đã nhanh chóng trở thành một siêu cường thực sự. Lời nói dối Lớn, một động lực của Liên Xô mà chỉ những người không có ký ức rõ ràng mới biết đến, đã được chứng minh là có tác dụng ngay cả trong các nền dân chủ trưởng thành. Đây là những sự thật khó chấp nhận đối với những người theo chủ nghĩa tự do. Tuy bây giờ họ đang thương tiếc người đàn ông đã làm cho một đế quốc chuyên chế phải tan rã, họ vẫn phải tiếp tục đấu tranh chống lại những bạo chúa hiện đại và những lãnh đạo chuyên xây dựng đế chế.
CT

AI LÀ NGƯỜI CỐ VẤN CHO MIKHAIL GORBACHEV VỀ CẢI CÁCH VÀ ĐỔI MỚI ?

NHÃ DUY/TD 1-9-2022

Kể từ sau sự ra đi của cựu Tổng Bí Thư Liên Xô Mikhail Gorbachev trong vài ngày qua, truyền thông thế giới cùng mạng xã hội đã bàn luận khá nhiều về chính sách cùng vai trò của ông để dẫn đến sự sụp đổ của Liên Xô cùng các quốc gia cộng sản Đông Âu, kết thúc cuộc chiến tranh lạnh giữa hai khối tự do và cộng sản.
Ở vị trí một nhà lãnh đạo đứng đầu Liên Xô, các chính sách tất nhiên nằm trong quyền hành, trách nhiệm cùng là di sản của Gorbachev. Tuy nhiên nhắc đến chính sách cởi mở và đổi mới kinh tế và chính trị (glasnost và perestroika) dưới thời Gorbachev, cũng nên nhắc đến chiến lược gia Alexander Yakovlev, một cố vấn thân cận của Gorbachev và người được xem như cha đẻ của các lý thuyết và chính sách này.
Alexander Yakovlev là một đảng viên cao cấp, một nhà ngoại giao và sử gia trong Bộ Chính Trị và Trung Ương Đảng Liên Xô, từng phục vụ trong Hải quân Liên Xô thời Đệ Nhị Thế Chiến. Alexander cũng là một lý thuyết gia, từng lãnh đạo ban tư tưởng và tuyên giáo của Liên Xô, tham gia vào ban tu chính hiến pháp.
Nhóm cải cách của Liên xô vào thập niên 80s, với Alexander Yakovlev (thứ ba từ trái) đang trò chuyện cùng Gorbachev. Ảnh trên mạng
Đồng thời ông cũng bị xem là nhân vật có tư tưởng phản kháng trong đảng, không hứng thú trước một tân chủ nghĩa cộng sản mang đầy chủ nghĩa dân tộc cực đoan mà ông từng theo và phục vụ.
Năm 1972, sau những bài viết bất đồng mạnh mẽ, Alexander bị tước quyền nhưng được cho ân huệ là ra sống lưu vong ở nước ngoài. Ông chọn và được đưa sang làm đại sứ Canada như một cách chấp nhận bị trục xuất ra khỏi Liên Xô. Ông trở thành bạn thân của cựu Thủ Tướng Canada Pierre Trudeau. Mối thâm tình sâu đậm đến độ truyền thông Canada bảo là Thủ tướng Trudeau đã lấy tên ông để đặt tên cho con trai mình, tức Thủ tướng Alexandre Trudeau hiện nay của Canada.
Với sự can thiệp của Gorbachev khi đã vào Bộ Chính Trị, năm 1983 Alexander Yakovlev được cho về nước và trở thành Viện trưởng Kinh Tế Thế Giới và Đối Ngoại của Học Viện Khoa Học Liên Xô. Năm 1985, khi Gorbachev được bầu làm Tổng Bí Thư, Alexander trở thành cố vấn cao cấp tín cẩn cho Gorbachev. Lớn hơn Gorbachev gần 10 tuổi và đầy kinh nghiệm, ông là kiến trúc sư, một lực đẩy về tư tưởng và trí tuệ sau lưng Gorbachev để khởi xướng và thực hiện phong trào cải cách chính trị tại Liên Xô. Trong tất cả các cuộc họp thượng đỉnh với Tổng thống Ronald Reagan hay cùng giới lãnh đạo phương Tây, Alexander cũng luôn tháp tùng cận kề với Gorbachev để cố vấn cho ông.
Alexander Yakovlev có tư tưởng chống Mỹ và chỉ trích một số chính sách của Canada. Tuy nhiên người ta cũng có thể hỏi rằng, liệu việc tu nghiệp tại đại học Columbia qua học bổng Fulbright lúc trẻ cùng với việc sống và làm việc tại Canada trong hàng chục năm trời đã tiêm vào ông những tư tưởng và ảnh hưởng gì về dân chủ, trực tiếp hay gián tiếp, để dẫn đến những chính sách cởi mở, cấp tiến mà ông đã cố vấn cho Gorbachev?
Một quốc gia nếu thiếu những lãnh đạo xuất chúng thì cần có những cố vấn lỗi lạc để thay đổi đất nước. Họ ở đâu hay quốc gia đó chưa có được những người tài trí như vậy?
Đó là một vấn đề khác. Còn ở đây, khi nhắc về Mikhail Gorbachev, không thể không nhắc đến người cố vấn và kiến trúc sư của glasnost và perestroika phía sau lưng Gorbachev là Alexander Yakovlev.

ND

MICHAIL GORBACHEV, NHÀ LÃNH ĐẠO CUỐI CÙNG CỦA LIÊN XÔ QUA ĐỜI

VŨ NGỌC YÊN/ TD 31-8-2022

Người đoạt giải Nobel Hoà bình và là Chủ tịch nước cuối cùng của Liên xô, Michail Gorbachev đã qua đời tại Moscow vào ngày 30-8-2022, thọ 91 tuổi. Là một chính trị gia, Gorbachev được đánh giá cao trên toàn thế giới. Ông là một trong những người cha đẻ cho sự thống nhất nước Đức và là người mở đường kết thúc cuộc Chiến tranh lạnh sau Đệ nhị Thế chiến.
Trong những năm 1980, chính quyền Gorbachev đã ký các hiệp ước đột phá về giải trừ hạt nhân và kiểm soát vũ khí với Hoa Kỳ. Trong nước, Gorbachev với tư cách Tổng Bí thư đảng cộng sản Liên Xô, đã khởi xướng một chương trình cải cách sâu rộng với đường lối cời mở (glasnost) và tái cấu trúc (perestroika). Quá trình chính trị cải cách đã mang lại tự do chưa từng có cho hàng triệu người trong các chế độ toàn trị và cuối cùng đã dẫn đến sự sụp đổ của đế chế cộng sản trên toàn Đông Âu.
Một chính khách độc nhất vô nhị
Gorbachev được người dân phương Tây yêu mến và thường được gọi bằng biệt danh Gorby. Các chính trị gia trên khắp thế giới đã bày tỏ sự tôn kính đối với di sản của người đoạt giải Nobel Hòa bình năm 1990 và lãnh đạo điện Kremlin.

VNY
Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres gọi Gorbachev là “chính khách độc nhất vô nhị”, là người đã thay đổi tiến trình lịch sử. “Ông ấy đã góp phần kết thúc Chiến tranh lạnh trong hoà bình”.
Trên Twitter, bà Ursula von der Leyen, Chủ tịch Ủy ban Liên minh Âu châu (EU) viết: "Gorbachev đóng một vai trò quan trọng trong việc kết thúc Chiến tranh Lạnh và làm sụp đổ của Bức màn Sắt, ông đã mở đường cho một châu Âu tự do. Chúng tôi sẽ không bao giờ quên di sản này”.
Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden tuyên bố: “Mikhail Gorbachev là một người có tầm nhìn đặc biệt”.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã ca ngợi Gorbachev trên Twitter là “người của hòa bình, người có quyết định mở ra con đường tự do cho người Nga”.
Thủ tướng Anh, Boris Johnson viết trên Twitter rằng, ông luôn ngưỡng mộ lòng dũng cảm và sự chính trực của Gorbachev.
Cựu Chủ tịch Liên minh Dân chủ Thiên chúa giáo CDU, Armin Laschet đã viết trên Twitter: “Liệu một người có thể thay đổi thế giới không?” Và tự trả lời: “Có. Gorbachev đã làm được mà không sử dụng bạo lực, xe tăng và 350.000 binh sĩ đang trú đóng tại Đông Đức. Mang lại Tự do cho hàng triệu người ở Trung – Đông Âu và Thống nhất cho nước Đức. Không thể tưởng tượng được nếu không có Mikhail Gorbachev”.
Nhân vật lịch sử và nhiều tranh cãi
Michael Gorbachev sinh năm 1931, tại làng Privolnoje trong vùng Stavropol, là con trai của một gia đình nông dân. Từ năm 1971, là thành viên của Ủy ban Trung ương Đảng cộng sản Liên xô và từ năm 1980, ông trở thành ủy viên chính thức của Bộ Chính trị. Đến năm 1985, ở tuổi 54, Gorbachev đảm nhiệm chức vụ Tổng Bí thư, ba năm sau trở thành Chủ tịch Nhà nước Liên Xô. Vào năm 1991, Gorbachev từ chức Chủ tịch nước trước khi nhà nước cộng sản tự giải thể. Người hùng mới ở Moscow vào thời điểm đó là Tổng thống Boris Yeltsin.
Đường lối chính trị của Gorbachev đóng góp đáng kể vào sự kết thúc của cái gọi là Chiến tranh Lạnh nhưng một thành phần lớn dân chúng Nga lại coi ông là kẻ đào mộ của Liên Xô. Tuy nhiên, vẫn có những tiếng nói khác vinh danh sự nghiệp của Gorbachev. Grigory Yavlinsky, một chính trị gia nổi tiếng, sáng lập đảng đối lập Yabloko, viết trên Telegram “Gorbachev đã cho chúng tôi tự do. Ông ấy đã mang lại tự do cho hàng triệu người - ở Nga và các vùng lân cận và ở một nửa châu Âu và trong sáu năm cầm quyền, Mikhail Gorbachev đã thay đổi thế giới".
Gorbachev đã viết nhiều sách - gần đây nhất là bày tỏ sự thất vọng của ông đối với người Đức và phương Tây. Ông chỉ trích Mỹ và một số quốc gia phương Tây, nhất là Đông Âu, có chủ trương tái lập chiến tranh lạnh để cô lập và chống Nga. Vì lý do sức khỏe, ông đã không đến dự lễ kỷ niệm 30 năm ngày Bức tường Berlin sụp đổ vào mùa thu năm 2019. Ông đã phải nhập viện liên tục trong vài năm qua.
Cho đến khi qua đời, Gorbachev đã thành lập tại Moskva một Hiệp hội tranh đấu cho các giá trị dân chủ và ủng hộ mối quan hệ hợp tác giữa Nga và phương Tây. Gorbachev cũng là đồng chủ sở hữu tờ báo "Novaya Gazeta", báo chỉ trích Điện Kremlin và vạch trần các vụ lạm dụng ở Nga. Trong thời gian qua Gorbachev đã nhiều lần đòi hỏi Vladimir Putin hãy tôn trọng quyền tự do truyền thông và bầu cử.
Theo hãng thông tấn Đức DPA, Gorbachev sẽ được an táng tại nghĩa trang Novodevichy, Moskva, bên cạnh mộ người vợ Raisa qua đời năm 1999. Đến nay dư luận vẫn chưa rõ những quan khách quốc tế nào sẽ đến dự đám tang của Gorbachev, trong bối cảnh cuộc chiến xâm lược của Nga ở Ukraine và các lệnh trừng phạt của Mỹ và Liên minh EU đối với Nga.

MIKHAIL GORBACHEV:'TÔI ĐÃ ĐỂ CHO BỨC TƯỜNG BERLIN SỤP ĐỔ NHƯ THẾ ĐẤY'

TTXVN /BVN 1-9-2022

Dưới đây là bài trả lời trên nhật báo La Repubblica (Italia) của nguyên Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô, nguyên Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorrbachev nhân kỷ niệm 20 năm ngày sụp đổ Bức tường Berlin. Gorrbachev sẽ đến Italia vào giữa tháng 10 để tham dự một hội thảo quốc tế do Diễn đàn chính trị thế giới (WPF) mà ông làm chủ tịch tổ chức để nhìn lại sự kiện lịch sử này.

20 năm sau, Mikhail Gorrbachev hồi tưởng lại những sự kiện đã xảy ra mà ít người biết đến trong sự sụp đổ của Bức tường Berlin. Ngồi trong phòng làm việc của mình ở Moscow, ông nói về những diễn biến của ngày ấy với một sự bình thản. Nhưng bản thân những lời nói của ông lại toát ra biết bao nhiêu tình cảm, sự hài lòng và cả những uất ức về những gì ông đã chứng kiến trong các năm 1988 và 1989, những năm tháng không thể nào quên đã tạo ra một phần của lịch sử thế kỷ 20. Ông nhớ lại những người dân Berlin đã hướng về phía ông mà kêu lên “Gorby”, hãy ở lại cùng với chúng tôi”, “Gorby tự do”. Ông nhớ lại những cuộc gặp mặt với các đảng cộng sản Đông Âu khác trong thời điểm lịch sử thế giới chuẩn bị sang trang mới, những cuộc điện đàm kéo dài với Thủ tướng Đức Helmut Kohl, với “đồng chí” Erich Honecker, người đứng đầu đảng cộng sản Đông Đức, những cuộc chiến nhằm duy trì “perestroika” (sự cải tổ chế độ kinh tế và chính trị của Liên Xô) trong đảng cộng sản Liên Xô và cả những nỗ lực của phương Tây trong việc ngăn chặn quá trình thống nhất nước Đức. “Tất cả đều chống lại tiến trình ấy”, Thatcher khẳng định điều đó từ London, Mitterrand từ Paris, Andreotti từ Roma. Họ sợ. Họ muốn ngăn chặn người Đức thống nhất thành một quốc gia hùng mạnh trở lại và họ chờ đợi Liên Xô đưa xe tăng vào Đức cùng với quân lính của Gorrbachev. “Trong những cuộc gặp gỡ chính thức, tôi luôn nói thẳng thắn với họ, từng người một về vấn đề nước Đức thống nhất. Thậm chí Mitterrand còn đến gặp tôi ở Kiev. Về câu chuyện này, tôi xin nói thẳng, chỉ có 2 dân tộc anh hùng, là người Đức và người Nga.

– Gorrbachev, từ khi nào ngài nhận thấy rằng đã đến thời điểm để nước Đức thống nhất?

– Lịch sử không thể diễn ra trong một ngày và tôi không thể chỉ ra chính xác một ngày cụ thể nào. Trên thực tế, sự sụp đổ của Bức tường Berlin chỉ là hồi chót của một quá trình đã diễn ra từ rất lâu. Khi Liên Xô bắt đầu tiến hành một loạt thay đổi mang tính bước ngoặt, như tổ chức cuộc bầu cử đầu tiên, thì ở các nước Đông Âu khác, những cuộc cách mạng đầu tiên cũng diễn ra, theo cả cách êm đẹp và không êm đẹp, khi bắt đầu tiến trình giải trừ quân bị giữa Mỹ và Nga để chấm dứt Chiến tranh Lạnh, với việc tháo bỏ các đầu đạn hạt nhân, thì chúng tôi đứng trước một thực tế hết sức buồn bã, là nước Đức, chỉ nước Đức, đang đứng trước con đường lịch sử. Người Đức cảm thấy bị xúc phạm. Và tôi hiểu điều đó.

– Theo ngài, đâu là thời điểm bắt đầu cho việc tái thống nhất nước Đức?

– Chúng ta đang nói về năm 1988. Đấy là lúc ở Đức bắt đầu xuất hiện những cuộc biểu tình đầu tiên. Tại Moscow, chúng tôi nhận được các tin tức nói rằng các công dân Đông Đức đang tìm cách sang Cộng hòa Liên bang Đức thông qua ngả biên giới Hunggari, lúc đó đã mở cửa biên giới với Áo. Điều tương tự cũng xảy ra với đại sứ quán Đức ở Ba Lan và Tiệp Khắc, nơi mà người Đông Đức có thể xin tị nạn chính trị dễ dàng hơn. Số người làm đơn xin sang Tây Đức theo dạng này ngày càng lên cao và tới một con số khổng lồ vào mùa Hè năm 1989. Những điều đó xảy ra trước khi báo chí nắm được tình hình, rất lâu trước khi Hans-Dietrich Genscher (ngoại trưởng Đức bấy giờ) tuyên bố tại Praha, Tiệp Khắc (nay là Cộng hòa Séc và Slovakia), rằng nước này sẽ mở cửa biên giới với Cộng hòa liên bang Đức. Lịch sử đã được viết theo cách ấy và các sự kiện tiến triển theo từng ngày, với 2 khả năng duy nhất xảy ra, hoặc là chúng ta tìm cách để chế ngự chúng và phát triển theo ý chúng, hoặc là chúng ta bị chúng cuốn trôi.

– Như vậy là vào lúc đó, ngài cho rằng việc thống nhất nước Đức là không thể tránh khỏi?

– Những gì mà tôi biết được vào cuối năm 1988 là đã quá muộn để ngăn chặn các sự kiện này lại. Người Đông Đức không hề có ý định chấm dứt các cuộc biểu tình để trở về nhà và họ đấu tranh đến cùng, cho đến khi đạt được mục đích mới thôi. Ngày 26/1/1989, trong khi ở Berlin đang diễn ra những cuộc biểu tình mới, tôi triệu tập một cuộc họp khẩn cấp của trung ương đảng cộng sản Liên Xô mở rộng, với sự có mặt của các đại diện tướng lĩnh quân đội, để hỏi ý kiến của họ. Tất cả cùng thống nhất rằng người Đức sẽ không chịu buông xuôi và họ không còn tuân lệnh của Liên Xô nữa.

– Đảng cộng sản Liên Xô không cảm thấy sợ hãi trước sự thống nhất của nước Đức sao?

– Đấy là một thời điểm hết sức nóng bỏng. Trong đảng nổ ra những cuộc đấu tranh nảy lửa chống lại tôi và chống lại perestroika. Lúc đó, hàng loạt cải cách về chính trị cũng như những cuộc bầu cử dân chủ đầu tiên của chúng tôi được đưa ra bàn luận. Năm 1989, trung ương đảng họp ngay sau khi diễn ra cuộc bầu cử vào tháng 3 với kết quả rất đáng chú ý, là bầu cử tự do, danh sách ứng cử từ 7 đến 27 thành viên, thay vì một cái tên duy nhất như trước đây. Lần đầu tiên tất cả các tổ chức và lực lượng chính trị đưa ra các ứng viên của họ và cuối cùng, 35 bí thư ở các vùng của đảng không trúng cử. 84% các nghị sĩ quốc hội Liên Xô là đảng viên đảng cộng sản. Trong cuộc họp ấy, trung ương đảng không chấp nhận cho nước chúng tôi cũng như các quốc gia khác cấu thành khối các quốc gia trong hiệp ước Vacsava, có thể quyết định quyền tự chủ nếu như thay đổi những người lãnh đạo. Đấy là cơ hội để những người chống đối trong đảng đứng lên chống lại những cải cách chính trị và coi đó như là những đe dọa chết người đối với họ, và họ chống đối rất quyết liệt. Họ đã từng im lặng trong một thời gian dài, vì không có đủ can đảm để bước lên đấu tranh. Rất nhiều lần tôi đã phải dùng nắm đấm để đập lên bàn nhằm giữ trật tự.

– Thế còn những nhà lãnh đạo Đức thì sao?

– Năm 1989, tôi sang Đức 2 lần. Tháng 6/1989, tôi sang Bonn và gặp [thủ tướng] Kohl. Đó là một cuộc nói chuyện rất chân tình. Các nhà báo có hỏi tôi về việc liệu chúng tôi có bàn với nhau về các sự kiện xảy ra trên đất Đông Đức không. Dĩ nhiên là chúng tôi có thảo luận về điều ấy, nhưng chúng tôi không quyết định điều gì cả. Đấy không phải là một vấn đề có thể bàn bạc trên bàn. Chính lịch sử sẽ phán xét chúng tôi. Khi nào ư? Tôi và Kohl cùng đưa ra câu trả lời cứ như là chúng tôi cùng một lúc nhất trí với nhau về điều ấy: không phải thế kỷ 21. Tuy nhiên, các sự kiện đi theo một con đường khác. Điều mà chúng tôi thấy rõ ràng là không thể ngăn cản được những gì xảy ra trên đất Đức. Kohl đã gọi điện cho tôi nhiều lần và câu hỏi mà tôi luôn nghe là “Chúng ta phải làm gì đây?”. Tôi nói với ông ấy: “Ngài cứ bình tĩnh và không được làm bất cứ điều gì manh động, nếu không chúng ta sẽ gặp rắc rối lớn đấy”. Chính vào lúc ấy, ông ấy đưa ra 10 điểm bàn về việc để cho 2 nước Đức sát lại gần nhau, với một loạt lộ trình quan trọng cho việc thống nhất. Ở Moscow, chúng tôi không cảm thấy hào hứng lắm với việc làm của Kohl, nhưng chúng tôi hiểu là việc tiến hành bầu cử ở nước Đức thống nhất sau này đã buộc ông ấy phải hành động.

– Ngài thấy điều gì khi đến Berlin?

– Tôi tới Berlin vào ngày 6/10/1989, để kỷ niệm 40 năm ngày thành lập nước Cộng hòa dân chủ Đức. Tôi còn nhớ là vào lúc đó, tôi nhận thấy một bầu không khí bất ổn. Quyền lực của đảng đã không còn giúp họ kiểm soát được đất nước nữa. Đấy là một thực tế được thừa nhận, chưa nói gì đến các vấn đề có liên quan trực tiếp đến Bức tường Berlin. Có cảm giác là người Đức cảm thấy dường như mình đã bị bỏ rơi và lãng quên, chỉ riêng họ thôi, trong khi thế giới xung quanh đã thay đổi nhanh chóng, mà điều ấy thì bức tường lại ra sức ngăn cản. Người dân không còn chịu đựng được nữa. Từ nhiều tháng trước đó, các quảng trường luôn chật cứng những người biểu tình chống chế độ. Khi tôi sang đó, trong những sự kiện được tổ chức nhân 40 năm quốc khánh Đông Đức, có cả Fackelzug, lễ rước đuốc tuần hành, với sự tham gia của các đại diện từ 28 vùng trong cả nước. Đứng trước tôi có một nhóm thanh niên trẻ trung gào lên bằng tiếng Đức, “Gorrbachev, hãy ở đây một tháng nữa thôi”, “Gorby, tự do”. Thủ tướng Ba Lan Tadeusz Mazowiecki đến gặp tôi và nói: “Mikhail Sergeevich, ngài có hiểu tiếng Đức không?”. Tôi trả lời: “Đọc hiệp định bằng tiếng Đức thì khó, chứ những gì mà họ gào lên với tôi, tôi hiểu cả”. Ông ấy trả lời: “Thế thì bây giờ ngài sẽ hiểu rằng đấy chính là sự kết thúc”.

– Có đúng là Honecker đã tiết lộ với ngài một trong những rắc rối lớn nhất của ông ta không?

– Tôi đã gặp ông ấy trong những ngày đó và nói chuyện khá dài, ít nhất là 3 tiếng. Tôi quan sát ông ấy khá kỹ và tôi cảm thấy ông ấy không ổn lắm, tôi có cảm giác là dường như tất cả không hiểu được sự vĩ đại của những sự kiện đang xảy ra quanh họ, không biết được những gì mà họ phải đối đầu ở phía trước. Chính vì thế, ngày hôm sau, tôi đề nghị được gặp tất cả các ủy viên trung ương đảng cộng sản Đông Đức. Tôi không buộc tội ai cũng như không buộc ai phải phản ứng. Trung thành với nguyên tắc mà tôi đã chọn, tôi kể lại cho họ nghe về perestroika, về việc tại sao và như thế nào mà trong một số trường hợp, chúng ta đưa ra những quyết định chậm trễ khiến phải trả giá đắt và nếu ngược lại thì như thế nào. Trong một số trường hợp, chúng ta lại tỏ ra quá vội vã, tự đẩy chúng ta vào những tình huống hết sức khó khăn. Tôi nói rằng để nắm bắt được tiến trình đang xảy ra, cần phải hết sức thông minh. Thế rồi bài nói chuyện hôm đó trở nên nổi tiếng, và được đúc kết lại thành công thức “Ai đến chậm, lịch sử sẽ trừng phạt người đó.”

– Mikhail Sergeevich [Gorbachev], các nhà lãnh đạo châu Âu phản ứng như thế nào. Họ muốn duy trì sự tồn tại của Bức tường Berlin ư?

– Ngoại trừ Mỹ ra, tất cả đều phản đối. Thacher khẳng định là bà không ủng hộ. Bà không nói điều này một cách công khai, mà nói trong một cuộc gặp chính thức với tôi. Andreotti chống lại và đặc biệt Mitterrand chống kịch liệt. Ông nói: “Tôi yêu nước Đức rất nhiều. Tôi muốn cứ duy trì hai nước Đức cùng lúc”. Tất cả các nhà lãnh đạo Âu châu đều sợ, nhưng họ lại không đưa ra được bất cứ đề xuất nào về việc làm sao để đối phó với tình hình. Tôi nói rõ với họ là tôi muốn bức tường sụp đổ và nước Đức cần thống nhất, nhưng họ muốn chúng tôi ngăn cản họ lại, bằng quân đội của Gorbachov. Tất cả đều đến gặp tôi, từng người một, và yêu cầu một cách công khai. Mitterrand thậm chí còn sang tận Kiev để bàn bạc với tôi về vấn đề này.

– Ngài có hối hận điều gì không?

– Tôi đã nghĩ đến điều này hàng nghìn lần trong những năm qua, rằng điều gì có thể sẽ xảy ra, nếu như quân đội và xe tăng sẽ rời trại để lên đường đến Berlin. Chắc chắn sẽ có đổ máu. Thế chiến thứ 3 có thể sẽ tới. Tôi bây giờ có thể tin chắc vào điều đó. Phần còn lại, thì tôi đã nói ngay từ đầu, với lãnh đạo các nước trong khối Vácsava, rằng Liên Xô sẽ không can thiệp vào nội tình nước họ. Họ có thể không tin tôi, nhưng tôi luôn giữ lời. Chúng tôi không hề nhúng tay vào bất cứ việc gì liên quan họ. Và đấy chính là bi kịch lớn của họ.

Liên quan:

Mikhail Gorbachev vừa qua đời ở tuổi 91: Nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô, người đã giúp kết thúc Chiến tranh Lạnh và dỡ bỏ Bức màn sắt, nhưng sau đó chứng kiến siêu cường của chính mình sụp đổ

Mikhail Gorbachev đã phản ứng như thế nào trước khi chấp nhận độc lập cho Ukraine

Đổi mới chưa trọn: Nhớ về Trần Xuân Bách ‘hạt mầm Gorbachev’ ở Việt Nam

Loạng quạng Gorbachev

Gorbachev: tác nhân đầy nghịch lý cho sự kết thúc của chiến tranh lạnh

Mikhail Gorbachev gặp Chúa trời của mình

Nỗi ám ảnh Mikhail Gorbachev ở Bắc Kinh

Nguồn: https://basam.vet/2022/09/05/3504-mikhail-gorrbachev-toi-da-de-cho-buc-tuong-berlin-sup-do-nhu-the-day/



Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét