ĐIỂM BÁO MẠNG
- Quốc tế: Việt Nam và Pháp có mối quan hệ lịch sử đặc biệt, nhiều duyên nợ (DT 4-11-21)-Mỹ cần hợp tác với Nhật, Ấn, Úc và châu Âu để chống Trung Quốc (TD 4/11/2021)-CNN-Ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở Campuchia và Lào, làm Việt Nam lo lắng (TD 4/11/2021)-Chủ tịch nghi viện Pháp: Hết sức coi trọng vị trí, vai trò của Việt Nam (GD 4/11/2021)-Bộ trưởng Tô Lâm đặt vòng hoa tưởng niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại thành phố Montreuil, Pháp (CAND 4-11-21)-Lầu Năm Góc ra báo cáo 'giật mình' về vũ khí hạt nhân Trung Quốc (VNN 4/11/2021)-'Anh-Việt có thể xây dựng quan hệ gần gũi dù khó tin tưởng nhau hoàn toàn' (BBC 3-11-21)-Facebook ‘vì lợi nhuận mà để cho tin giả, tin xấu lan tràn’ (VOA 3-11-21)- Việt Nam tham gia cam kết giảm phát thải metan toàn cầu (GD 3/11/2021)-Hai “bóng ma” ám ảnh ASEAN sau Thượng đỉnh (TD 3/11/2021)-Hoàng Trường/VOA-COP26: Hậu trường không mấy “xanh” và thân thiện của hội nghị Glasgow (TD 3/11/2021)-Trọng Nghĩa-Loạt hợp đồng tỷ đô bên cạnh tài trợ "khủng" cho Oxford của nữ tỷ phú Việt (DT 2-11-21)-Bộ trưởng Bộ Công an đặt vòng hoa viếng Karl Marx tại Anh (DT 2-11-21)- Ông Biden xin lỗi thế giới vì Mỹ thời ông Trump rút khỏi hiệp định khí hậu (VNN 2/11/2021)-Tăng cường mối quan hệ hợp tác giữa Bộ Công an Việt Nam và Bộ Nội vụ Anh (CAND 1-11-21)- Đài Loan và Biển Đông trong bàn cờ chiến lược Mỹ-Trung (viet-studies 1-11-21)-Nguyễn Quang Dy-Khúc gân Đài Loan (TD 31/10/2021)-Nguyễn Thọ-Việt Nam “hát” giai điệu nào tại các Thượng đỉnh? (TD 1/11/2021)-Đinh Hoàng Thắng-LHQ can thiệp, Việt Nam buộc phải hoãn xử, nhưng Phạm Đoan Trang vẫn bị cầm tù (TD 1/11/2021)-Việt Hương-Tổng thống Pháp tố Thủ tướng Australia nói dối về thỏa thuận tàu ngầm (VNN 1/11/2021)-
- Trong nước: Lãnh án tù vì xúc phạm cựu Bí thư Thành ủy TP.HCM Lê Thanh Hải (VNN 5/11/2021)-Đừng làm sai lệch sự thật để bênh vực cho nhóm Báo Sạch (QĐND 2-11-21)- Bí thư TPHCM: Chu đáo đưa tro cốt đến gia đình, không được sót người nào! (DT 1-11-21)-Phát triển Đảng trong nhóm trung lưu và người giàu ở Việt Nam (Zing 31-10-21)-Thiếu đảng viên mới, Đảng CS VN muốn kết nạp nhóm 'trung lưu, khá giả và thành đạt? (BBC 1-11-21)-Chính quyền có thể bỏ tù Báo Sạch, nhưng không thể ngăn người dân biểu đạt lương tâm (BVN 1/11/2021)-Thanh Ngọc-Thủ tướng Phạm Minh Chính lên đường tham dự Hội nghị COP26 (GD 31/10/2021)-Phát triển Đảng trong nhóm trung lưu và người giàu ở Việt Nam (Zing 31-10-21)-
- Kinh tế: Doanh nghiệp Hà Lan mua lại mảng sản xuất thức ăn chăn nuôi của Masan (KTSG 5/11/2021)-HDBank, DEG ký thỏa thuận với tổng giá trị thực hiện 300 triệu đô la Mỹ tăng cường phát triển bền vững (KTSG 5/11/2021)-Số doanh nghiệp rời bỏ thị trường lập kỷ lục mới (KTSG 5/11/2021)-Sanofi sẽ đầu tư 5 triệu euro mở rộng sản xuất ở Việt Nam (KTSG 5/11/2021)-VinFast được bang California (Mỹ) ưu đãi hơn 20 triệu đô là tiền thuế (KTSG 5/11/2021)-Số lượng doanh nghiệp gia nhập thị trường tăng trong tháng 10 (KTSG 5/11/2021)-Tại sao Việt Nam nên để “thành phần trung lưu khá giả” dẫn dắt tăng trưởng? (RFA 4-11-21)-Việt Nam có thể coi là "cửa ngõ" của EU vào Đông Nam Á và Trung Quốc (DNTT 4-11-21)-Sinh con được thưởng tiền: Chưa đủ... (ĐV 4-11-21)-TP.HCM chỉ có hơn 60% doanh nghiệp trở lại hoạt động (MTG 4-11-21)-Thứ trưởng Bộ Y tế vừa bị khởi tố liên quan vụ thuốc giả là ai? (DNTT 4-11-21)-Bài học từ dự án Cát Linh – Hà Đông: Việt Nam chưa có tiêu chuẩn đường sắt (VNN 4-11-21)-Tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông 'chở' theo những bài học lớn (KTSG 4-11-21)-Kết nối hàng không tại TP.HCM: Gỡ ngay những vướng mắc (TT 4-11-21)-Nâng Dinh Tỉnh trưởng Đà Lạt: Phá một di sản thật để xây "di sản giả"? (DV 4-11-21)-Nếu Đà Lạt có quy hoạch phân khu: Số phận Khu Hòa Bình đã khác! (NĐT 4-11-21)-Bà lão nhặt ve chai 18 tiếng khắp Sài Gòn kiếm không nổi 30.000 đồng (DT 4-11-21)-Bỏ của chạy lấy người', phòng gym trăm tỷ cho không cũng chẳng đắt (VNN 4-11-21)-Không khởi tố thầy lang chữa bệnh bằng quan hệ tình dục (DT 4-11-21)-
- Giáo dục: Hiệu trưởng đại học Thủ đô phân tích dự thảo kéo dài tuổi công tác giảng viên (GD 4/11/2021)-PGS. Huỳnh Quyết Thắng: Nâng trường đại học thành "đại học" là theo đúng xu thế (GD 5/11/2021)-Cơ quan chủ quản các trường đại học vẫn tồn tại dưới tên gọi "quản lý trực tiếp" (GD 5/11/2021)-Giáo viên bơ phờ vì vừa dạy trực tuyến vừa phải "vắt chân lên cổ" học module 4 (GD 5/11/201)-TS Hoàng Công Dụng: “Thí điểm chương trình 9+5 lòng vòng và mâu thuẫn” (GD 5/11/2021)-Phát hiện F0 là học sinh, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ninh chỉ đạo khẩn (GD 5/11/2021)-Thu hồi 30 triệu đồng chi sai, kiểm điểm Hiệu trưởng Mầm non Hùng Tiến, Hòa Bình (GD 5/11/2021)-Đề nghị các Sở cập nhật thông tin về bàn giao máy tính lên cơ sở dữ liệu ngành (GD 5/11/2021)-Ngữ văn 6 chương trình mới bỏ qua lý thuyết, thực hành ngay, khó cho thầy và trò (GD 5/11/2021)-Phát hiện 2 học sinh mắc Covid-19, Hải Phòng cho 3 trường nghỉ học (GD 5/11/2021)-Đại diện World Bank: Việt Nam cần có cơ chế khuyến khích đội ngũ giáo viên (GD 5/11/2021)-Kết nối thư viện số dùng chung: nhiều trường đại học còn "e ngại" (GD 5/11/2021)-Học sinh rơi khỏi xe đưa đón: Sở Giáo dục Đắk Lắk yêu cầu rà soát gấp (GD 5/11/2021)-Việt Nam và Pháp ký kết thỏa thuận về công nhận văn bằng (GD 5/11/2021)-
- Phản biện: Ăn trên xương máu đồng bào (TD 5/11/2021)-Phạm Minh Vũ-Vũ Minh Khương, viên “quan văn” ở nước ngoài của triều đình đỏ (TD 5/11/2021)-J.Nguyễn-Tô Lâm với Thánh Rắc Muối (TD 4/11/2021)-Chốn quan trường (TD 4/11/2021)-Lê Huyền Ái Mỹ-Xây dựng thể chế, cải cách thể chế để nâng cao giá trị nội (TD 4/11/2021)-Nguyễn Ngọc Chu-Hỏi nhỏ: “Trương Quốc Cường có quốc tịch nước ngoài chưa?” (TD 4/11/2021)-Mai Bá Kiếm-Vụ sát hại anh em nhà Ngô (TD 4/11/2021)-Việt Lê-Góp ý với TS Giáp Văn Dương (TD 4/11/2021)-Nguyễn Đình Cống-Thăm châu Âu về, Thủ tướng sẽ xử Đoan Trang ra sao? (TD 3/11/21021)-Thanh Bình-Tổ chức bộ máy nhà nước và những sai lầm phải trả giá (TD 3/11/2021)-Ngô Huy Cương-Đối tượng của tựa đề “Không thể phủ nhận vai trò…” gồm những ai? (TD 3/11/2021)-Mai Bá Kiếm-Người Việt tự do có nên tự nhận mình là “Bên thua cuộc”? (TD 3/11/2021)-Trần Trung Đạo-Văn bằng, chứng chỉ giả, bằng thật chất lượng giả và nguy cơ thiếu lò đốt củi (GD 3/11/2021)- Xuân Dương-Đừng thần thánh hóa công nghệ số! (KTSG 2-11-21)- Một năm sau quyết định về “danh mục bí mật độ tuyệt mật của đản ' có hiệu lực (TD 2/11/2021)-Trương Nhân Tuấn-Bốn lý do để Việt Nam không cạnh tranh về chủ thuyết (TD 2/11/2021)-Nguyễn Ngọc Chu-Dù không muốn gọi đúng tên, nhưng Đảng Cộng sản Việt Nam rất ranh mãnh (TD 2/11/2021)-J. Nguyễn-Những chính quyền chống chế (BVN 2/11/2021)-Nguyên Sa-Đường đi của tham nhũng (TD 1/11/2021)-Thái Hạo-Lịch sử thường hay dẫm vào chính vết chân mình (TD 1/11/2021)-Tạ Duy Anh-Đã có quyền tự xuất bản sách, sao lại không được quyền tự xuất bản báo chí? (BVN 31/10/2021)-Thới Bình-Cải cách chạm trần (TVN 30/10/2021)-Tư Hoàng-Mong muốn đất nước hùng cường và tư duy về công tác cán bộ (GD 29/10/2021)-Xuân Dương-Vài suy nghĩ về việc có nên mua máy bay cho Cảnh sát cơ động ? (TD 28/10/2021)-Nguyễn Ngọc Chu-Trận so găng giữa Nguyễn Phú Trọng với “bố già” Nguyễn Văn Hưởng, ai sẽ thắng ? (TD 27/10/2021)-Phạm Vũ Hiệp-Việt Nam: Vụ án quan chức tình báo Nguyễn Duy Linh 'rất đặc biệt' (BVN 27/10/2021)-Chạm vào tuổi thơ (TD 26/10/2021)-Trần Quốc Việt-Báo cáo điều tra về tập đoàn Formosa: Đi đến đâu làm hại môi trường và nhân quyền đến đó (TD 26/10/2021)-Y Chan-Phải chăng có sự bắt tay giữa các nhóm lợi ích ở Bộ Giáo dục, dẫn đến những dối trá trong ngành (TD 26/10/2021)-Nguyễn Xuân Diện-Những khoản nợ khủng của doanh nghiệp nhà nước (TD 25/10/2021)-Trần Đông A-“Thần tượng Đà Nẵng” hay là Thánh “cạp đất”? (TD 25/10/2021)-Đan Thanh-
- Thư giãn: Chuyên gia quân sự Liên Xô trong chiến tranh Việt Nam: Đại bản doanh (TP 4-11-21)-Chuyên gia quân sự Liên Xô trong chiến tranh Việt Nam: 'Hãy làm theo tôi!' (TP 1-11-21)-
Gần hai năm qua, Mỹ và thế giới phải tập trung đối phó với đại dịch Covid-19, với tổn thất nặng nề, làm hơn 664.000 người Mỹ chết. Trung Quốc đã nhân cơ hội đó gia tăng sức ép tại eo biển Đài Loan và Biển Đông, đặc biệt sau khi Mỹ rút quân khỏi Afghanistan, làm chính quyền Kabul sụp đổ nhanh chóng trước Taliban, như “Cú sốc Việt Nam” năm 1975. Tiếp theo bài AUKUS và QUAD trong chiến lược Indo-Pacific (Viet-studies, 19/10/2021), bài này sẽ phân tích vấn đề Đài Loan và Biển Đông trong bàn cờ chiến lược Mỹ-Trung.
Hai thùng thuốc súng
Dù có phải “thuyết âm mưu” (conspiracy theory) hay không, Trung Quốc đã tranh thủ tối đa “cơ hội trời cho” (windfall) để gia tăng sức ép tại Đài Loan và Biển Đông. Ngày 4/10 là đỉnh điểm khi 49 máy bay của Trung Quốc đã xâm phạm vùng nhận diện phòng không (ADIZ) của Đài Loan. Để đối phó với trò chơi “bên niệng hố chiến tranh” của Trung Quốc, Mỹ đã cùng với đồng minh Anh và Úc lập ra “AUKUS” (15/9) và họp thượng đỉnh “QUAD” tại Washington (24/9), như một nước cờ thế mới trong bàn cờ chiến lược Mỹ-Trung.
Đài Loan và Biển Đông là hai lò lửa chiến tranh như hai “thùng thuốc súng” (power keg) trong bàn cờ chiến lược Mỹ-Trung tại Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Nhưng xét về thứ tự ưu tiên trong “lợi ích cốt lõi” (core interests) của Trung Quốc thì Đài Loan quan trọng hơn Biển Đông. Trong khi Đài Loan thuộc “vòng tròn đồng tâm thứ nhất” (first concentric circle) và “chuỗi đảo thứ nhất” (first iseland chain), trong “chống tiếp cận/chống xâm nhập khu vực” (Anti-Access/ Area Denial) thì Biển Đông thuộc “vòng tròn đồng tâm thứ hai”.
Xét về mặt địa lý và dân tộc, thì Trung Quốc coi Đài Loan (cũng như Hongkong) là “một tỉnh của Trung Quốc”, và người Đài Loan là một bộ phận của dân tộc Trung Hoa. Sau khi thất bại trong cuộc nội chiến tại Trung Quốc, thì Quốc Dân Đảng đã rút chạy ra Đài Loan. Vì vậy, Trung Quốc coi việc “thống nhất” (hay thôn tính) Đài Loan là mục tiêu chính đáng và “chỉ là vấn đề thời gian”. Trong khi đó, “Biển Đông chưa bao giờ thuộc về Trung Quốc”, và dân tộc Việt Nam “chưa bao giờ bị đồng hóa” bởi người Hán ở Trung Quốc.
Trung Quốc coi diễn biến tại Afghanistan là một đòn mạnh giáng vào uy tín của Mỹ, làm tổn hại cho cam kết “nước Mỹ trở lại” của Joe Biden. Trước sự hỗn loạn tại Kabul, Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn nói (18/8) “Đài Loan không có sự lựa chọn nào khác ngoài việc phải tăng cường sức mạnh quốc phòng”. Theo bà, “Đây không phải là một sự lựa chọn dành cho Đài Loan khi không làm gì và chỉ dựa vào sự bảo vệ của người khác”.
Nếu nhìn ngược lại lịch sử từ chiến tranh Triều Tiên (1950-1953), Trung Quốc tuy rất ngang ngược nhưng chưa bao giờ tiến hành chiến tranh mà qua mặt Mỹ. Trong cuộc chiến tranh lạnh với Liên Xô trước đây, Mỹ và Trung Quốc đã bắt tay nhau (“Shanghai Communique” năm 1972). Trong cuộc chiến tranh biên giới Trung-Việt (2/1979) Đặng Tiểu Bình đã sang Mỹ gặp Tổng thống Carter để vận động Mỹ ủng hộ, hoặc làm ngơ...
Nhưng nay thời thế đã thay đổi. Tập Cận Bình đang đứng đầu bộ máy quân sự mạnh nhất lịch sử Trung Quốc. Một số chuyên gia lập luận rằng Tập đã chuẩn bị hậu trường để làm “hoàng đế Trung Hoa” thêm khóa thứ ba (từ 2022), nên có thể muốn chinh phục Đài Loan “để làm vương miện”. (Starting a Fire: US and China Enter Dangerous Territory Over Taiwan, Chris Buckley & Steven Lee Myers, New York Times, October 9, 2021).
Phản ứng của Mỹ
Đây không phải lần đầu Trung Quốc dọa chiếm Đài Loan. Trong cuộc “khủng hoảng tên lửa eo biển Đài Loan” (1995-1996), khi Mỹ phản ứng mạnh, đưa hai tàu sân bay đến eo biển Đài Loan thì Trung Quốc đã xuống thang. Theo Bà Thái Anh Văn, “Đài Loan đứng trên tuyến đầu của tranh chấp toàn cầu giữa nền dân chủ tự do và chủ nghĩa chuyên chế...Nếu Đài Loan sụp đổ thì hậu quả rất tai hại với hòa bình khu vực và nền dân chủ. (Taiwan and the Fight for Democracy, Tsai Ing-wen, Foreign Affairs, November/December 2021).
Trước nguy cơ Đài Loan bị tấn công, Tổng thống Biden nói “Có, chúng ta có một cam kết phải thực hiện điều đó”. Nhưng theo người phát ngôn Nhà Trắng, “Không có thay đổi nào trong chính sách của chúng ta... Chúng ta sẽ giữ vững cam kết của mình theo đạo luật “Quan hệ Đài Loan”. Có thể nói đến nay, Washington vẫn theo đuổi chính sách “mơ hồ chiến lược” (strategic ambiguity). (Mỹ sẽ đến bảo vệ Đài Loan, VOA, 22/10/2021).
Theo một báo cáo của CNAS (26/10/2021), Quân đội Trung Quốc có thể chiếm đảo Taiping (Pratas) tại Biển Đông do Đài Loan kiểm soát, và biến đảo này thành một tiền đồn. Các chuyên gia cho rằng Mỹ có thể chơi trò “chọi gà” (chicken game) với Trung Quốc ở Pratas, nhưng nếu không có Nhật hỗ trợ thì vị thế của Mỹ và Đài Loan sẽ suy yếu. Theo các chuyên gia, đây là thế “lưỡng nan” (dilemma) của Lầu Năm Góc (In Taiwan war game, few good options for US to deter China, Dan Lamothe, Washington Post, October 26, 2021).
Theo Elbridge Colby (nguyên phó trợ lý bộ trưởng Quốc phòng) Trung Quốc đã dành 25 năm để xây dựng quân đội hiện đại, chủ yếu nhằm chiếm Đài Loan...Trung Quốc hoàn toàn có khả năng chiếm Đài Loan vào năm 2025. Xét khả năng xảy ra xung đột lớn, nơi nguy hiểm nhất thế giới hiện nay chính là Đài Loan. Để tránh xung đột, Mỹ phải hành động nhanh để răn đe Bắc Kinh. Ưu tiên cấp bách là Đài Loan phải nâng cấp hệ thống phòng thủ. Mỹ cần thay thế “sự mơ hồ chiến lược” bằng đảm bảo cứng rắn hơn đối với Đài Loan (The Fight for Taiwan Could Come Soon, Elbridge Colby, Wall Street Journal, October 27, 2021).
Trong cuốn sách The Strategy of Denial: American Defense in an Age of Great Power Conflict”, Elbridge Colby cũng cho rằng trong bất cứ tình huống xung đột nào giữa Mỹ và Trung Quốc, chắc sẽ khởi đầu từ Đài Loan. Theo Elbridge Colby, Mỹ không phải chỉ cần bảo vệ Đài Loan mà còn phải cùng với đồng minh để chiến thắng và có thể ngăn chặn được xung đột leo thang vượt ra khỏi phạm vi Biển Đông. (As the US and China continue to posture, the key will be Taiwan, Clyde Prestowitz, Washington Post, October 29, 2021).
Theo sử gia Niall Ferguson (Hoover Institution, Stanford University), cuộc chiến tranh lạnh lần thứ hai có “một giai đoạn nóng”, và nơi có thể xảy ra xung đột chính là Đài Loan. Điều đó có thể xảy ra sớm vì Tập Cận Bình biết rằng đối đầu với Mỹ tuy rất rủi ro, nhưng đây là thời điểm tốt nhất để làm điều đó, vì Mỹ thiếu khả năng răn đe về Đài Loan. Bắc Kinh cho rằng hành động ngay bây giờ tốt hơn là chờ thêm 10 năm nữa. (Will Xi move on Taiwan? History warns he might: Niall Ferguson, Mikio Sugeno, Nikkei,
Đài Loan và “bẫy Thucydides”
Trong cuốn Hindsight, Insight, Foresight: Thinking about Security in the Indo-Pacific (do giáo sư Alexander Vuving chủ biên và APCSS xuất bản (9/2020), tác giả cho rằng Biển Đông tuy nguy hiểm, nhưng khó rơi vào “bẫy Thucydides” như giáo sư Graham Allison dự báo, vì nó theo quy luật “chọi gà” (chicken game) chứ không phải “thế lưỡng nan của tù nhân” (prisoner’s dilemma). Nếu eo biển Đài Loan nguy hiểm nhưng cũng theo quy luật “chọi gà”, thì hy vọng sẽ không rơi vào “bẫy Thcydides”, tức chiến tranh không phải tất yếu.
Theo các chuyên gia, ảo tưởng về thắng lợi của nền dân chủ tự do và sự lỗi thời của đối đầu nước lớn, đã thúc đẩy các chính quyền Dân Chủ và Cộng Hòa theo đuổi chủ trương “can dự” (engagement) giúp Trung Quốc giàu mạnh. Mỹ đã tăng cường đầu tư vào Trung Quốc và cho họ vào hệ thống thương mại toàn cầu (WTO), tưởng Trung Quốc sẽ trở thành một nền dân chủ và “một thành viên có trách nhiệm” trong trật tự quốc tế do Mỹ dẫn đầu. Nhưng ảo tưởng đó không thành hiện thực, vì Mỹ đã ngộ nhận về bản chất của Trung Quốc.
Tại Châu Á, không có ranh giới rõ ràng nào chứng tỏ “bức màn sắt” (Iron Curtain) của Trung Quốc sẽ duy trì được ổn định. Ngược lại, một số cuộc xung đột tiềm ẩn ở khu vực, tuy có giới hạn và chỉ sử dụng vũ khí thông thường, nhưng đã làm cho chiến tranh “có thể” (thinkable). Đó là những cuộc chiến nhằm kiểm soát Đài Loan, Biển Đông, và quần đảo Điếu ngư (Senkaku Islands). (The Inevitable Rivalry: America, China, and the Tragedy of Great-Power Politics, John Mearsheimer, Foreign Affairs, November/December 2021).
Trong mấy thập kỷ qua, Trung Quốc đã lợi dụng sự ngộ nhận của Mỹ để “giấu mình chờ thời” và tranh thủ trỗi dậy trở thành siêu cường. Nay Tập Cận Bình cho rằng Trung Quốc đã đủ mạnh để cạnh tranh với Mỹ, mà không cần “giấu mình chờ thời”. Những kế hoạch đầy tham vọng mang dấu ấn Tập Cận Bình đã làm nước Mỹ giật mình tỉnh ngộ. Đó là sáng kiến “Vành đai Con đường” (BRI) để thao túng thế giới, chiến lược “Made in China 2025” để vươn lên ngang hàng với Mỹ, và chiến lược “Đường Lưỡi Bò” để thâu tóm Biển Đông và gạt Mỹ ra khỏi khu vực bằng “vùng xám” (grey area), với hạm đội “dân quân biển”.
Đó chính là sự khác biệt giữa Biển Đông và Đài Loan. Trong khi Trung Quốc dùng “vùng xám” và “dân quân biển” một cách hiệu quả để kiểm soát Biển Đông và gạt Mỹ ra khỏi khu vực, họ không triển khai “vùng xám” và “dân quân biển” tại eo biển Đài Loan. Trung Quốc không muốn chiến sự nổ ra tại Biển Đông, vì không muốn đối đầu với Mỹ. Theo binh pháp Tôn Tử, họ chỉ muốn dùng “cờ vây” để áp đảo đối phương. Nhưng nếu chiến sự nổ ra tại eo Biển Đài Loan, thì đó sẽ là một cuộc “chiến tranh thông thường” (conventional war).
Sau chiến tranh Việt Nam, Mỹ vẫn có căn cứ quân sự và lực lượng mạnh (gồm không quân, hải quân, tên lửa, và lính thủy đánh bộ) đóng tại Nhật Bản và Hàn Quốc, nhưng không có lực lượng thường trực như vậy đóng tại các nước ASEAN. Tại sao cán cân lực lượng (balance of forces) và cơ cấu an ninh (security architechture) ở hai khu vực này khác nhau như vậy? Phải chăng vì Trung Quốc và Mỹ đều coi trọng Đài Loan và Đông Bắc Á hơn? Dù muốn hay không, đó là những thực tế khó phủ nhận trong bàn cờ chiến lược nước lớn.
Thay lời kết
Nói cách khác, xét về lợi ích cốt lõi của Trung Quốc, Đài Loan quan trọng hơn Biển Đông. Xét về cam kết của Mỹ với đồng minh, thì Đài Loan và Đông Bắc Á cũng quan trọng hơn, không chỉ vì bán đảo Triều Tiên, mà còn vì cam kết của Mỹ đối với Nhật Bản và Hàn Quốc là hai đồng minh quan trọng nhất ở Đông Á. Nhưng nói như vậy không có nghĩa là Biển Đông kém quan trọng hơn Đài Loan, mà phải đặt cả hai trong tầm nhìn chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, với AUKUS và QUAD để kết nối mạng lưới đồng minh.
Nhưng trong mấy năm tới, dù căng thẳng đến đâu, Mỹ và Trung Quốc chưa sẵn sàng cho một cuộc chiến thực sự, tuy có thể đe dọa “bên miệng hố chiến tranh” (war brinkmanship) để thử gân nhau. Theo Reuters (7/10) trước căng thẳng tại eo biển Đài Loan, Mỹ và Trung Quốc đã thỏa thuận về nguyên tắc để lãnh đạo hai nước gặp nhau (trực tuyến) vào cuối năm. Tiếp theo điện đàm giữa Joe Biden và Tập Cận Bình (9/9), Jake Sullivan (cố vấn an ninh quốc gia) và Dương Khiết Trì (đặc trách đối ngoại) vừa gặp nhau tại Thụy Sĩ (26/10).
Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đã xô đẩy thế giới vào khủng hoảng y tế và kinh tế toàn cầu, với những hệ quả khó lường, nên đối đầu Mỹ-Trung cũng buộc phải điều chỉnh theo một cách tương ứng và linh hoạt. Nói cách khác, như Ngoại trưởng Anthony Blinken đã tuyên bố, “Quan hệ của chúng ta với Trung Quốc sẽ là cạnh tranh khi cần, hợp tác khi có thể, và đối đầu khi bắt buộc” (A Foreign Policy for the American People, March 3, 2021).
Tham khảo
1. A Foreign Policy for the American People, Anthony Blinken, Department of State, Washington, D.C, March 3, 2021
2. Taiwan and the Fight for Democracy, Tsai Ing-wen, Foreign Affairs, November/December 2021
3. The Inevitable Rivalry: America, China, and the Tragedy of Great-Power Politics, John Mearsheimer, Foreign Affairs, November/December 2021
4. As the US and China continue to posture, the key will be Taiwan, Clyde Prestowitz, Washington Post, October 29, 2021
5. The Fight for Taiwan Could Come Soon, Elbridge Colby, Wall Street Journal, October 27, 2021
6. In Taiwan war game, few good options for US to deter China, Dan Lamothe, Washington Post, October 26, 2021
7. Mỹ sẽ đến bảo vệ Đài Loan, VOA, October 22, 2021
8. Starting a Fire: US and China Enter Dangerous Territory Over Taiwan, Chris Buckley & Steven Lee Myers, New York Times, October 9, 2021
9. Will Xi move on Taiwan? History warns he might: Niall Ferguson, Mikio Sugeno, Nikkei Asia,
NQD. 01/11/2021
KHÚC GÂN ĐÀI LOAN
NGUYỄN THỌ/ TD 31-10-2021
Vụ VTV cắt tiếng quốc ca Đài Loan trong trân đấu U23 diễn ra hôm 27.10 tại Kirgyzstan có vẻ đã chìm xuồng, với tôi thì không. Tôi đã xem kỹ video để xác định sự việc và vô cùng tức giận. [1] (phút 43’18”).
Nếu là sự cố kỹ thuật như vài người suy diễn thì một đài truyền hình quốc gia đã phải lên tiếng xin lỗi. Đổ tội cho kỹ thuật khi mà bên cấp tín hiệu khẳng định chất lượng tốt thì còn ê mặt hơn.
Tôi không ngạc nhiên vì đã quá quen các tiểu xảo đểu này khi còn làm việc ở VTV. Tôi tức giận vì bọn họ đang tâm làm điều đó vào chính lúc này.
Những kẻ chủ trương cắt quốc ca Đài Loan chắc sẽ thà rút Việt Nam ra khỏi FIFA, hơn là phải đá với đội bóng này tại sân nhà. Trong khi đó Đài Loan không phải là kẻ thù, ngược lại còn là bạn tốt. Hành động này chỉ có thể hiểu là một sự thần phục, khiếp nhược.
Trung Quốc đang trỗi dậy, không chỉ với tư cách là một siêu cường, mà còn là một thách thức cho văn minh nhân loại bởi mô hình: Phát triển kinh tế bằng thể chế độc tài. Phương Tây lúng túng, Các nước nghèo mắc bẫy.
Đối với Việt Nam, Trung Quốc còn là mối đe dọa trực tiếp và toàn diện, cả về lãnh thổ, kinh tế, văn hóa, quân sự.
Trong khi đó, Đài Loan đang chứng minh hùng hồn rằng: Chủ nghĩa Xã hội mang mầu sắc Trung Hoa không phải là con đường đi lên của các quốc gia chậm tiến, của các xã hội Á châu phong kiến như nhiều người vẫn rao giảng.
Hơn thế nữa Đài Loan còn cho thấy: Một xã hội từng rên xiết dưới ách độc tài vẫn có thể chuyển sang văn minh mà không đổ máu.
Phải nói là không ở đâu mà sự thịnh vượng lại phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc như Đài Loan. Cùng xuất phát điểm nhưng không bị nền kinh tế XHCN phá hoại nên Đài Loan công nghiệp hóa trước lục địa khoảng 25 năm. Do vậy khi Trung Quốc mở cửa đầu những năm 1980 Đài Loan trở thành nhà đầu tư lớn nhất vào đó. Những người cộng sản Trung Quốc đã cúi mọp người đón tư bản Đài Loan vào “bóc lột sức lao động giá rẻ”. Giới chủ Đài Loan không bỏ lỡ cơ hội. Chính nhờ vào sức lao động rẻ của Trung Quốc mà Đài Loan đã tiến vọt thành một quốc gia hậu công nghiệp hùng mạnh. Từ 1993 đến nay, đầu tư của Đài Loan vào TQ luôn nằm ở mức 70-85% tổng giá trị đầu tư của họ ra nước ngoài (xem biểu đồ). Đối với Đài Loan, quan hệ kinh tế với Trung Quốc cực kỳ quan trọng.
Đầu tư của tư bản Đài Loan vào Hoa Lục luôn ở mức cao, nhiều năm vượt quá 10 tỷ USD, chiếm tỷ lệ xấp xỷ 80% đầu tư ra quốc tế của nước này. Ảnh tư liệu
Cũng không ở đâu mà sự đe dọa của Trung Quốc về lãnh thổ, về quan hệ quốc tế lại nặng nề như Đài Loan. Trước khi chính quyền Nixon công nhận Trung Quốc là thành viên chính thức của LHQ trong năm 1971, Đài Loan là đại diện duy nhất cho cái tên China trong toàn bộ các tổ chức và dự án quốc tế. Từ chỗ gần 100 nước, nay chỉ còn 14 nước nhỏ giữ quan hệ ngoại giao với Đài Loan. Họ phải ngậm đắng từ bỏ cái tên China để khi thì bị gọi là Taipei, khi thì là Taiwan. Gân cổ lên cãi mới tránh được từ “Province of China” (Tỉnh của Trung Hoa). Về Địa lý, Trung Quốc chỉ cách các đảo nhỏ của Đài Loan 2-3 km. Đã có thời gian, ngày nào hai bên cũng nã pháo sang nhau.
Mối đe dọa của Trung Quốc không chỉ từ bên ngoài, mà còn trực tiếp từ bên trong. Bắc kinh đã thành công trong việc sử dụng chủ nghĩa dân tộc để xây dựng lực lượng của họ tại Đài Loan (cũng như ở Hong Kong). Đó chính là nguy hiểm lớn cho nền dân chủ Đài Loan.
Tất cả các mối đe doa trên đã tạo ra phản ứng tự vệ khiến cho Đài Loan luôn chủ động chấp nhận các thách thức trên. Chưa bao giờ họ đổ lỗi cho lịch sử, cho cộng đồng quốc tế. Không cho tham khảo tài trực tiếp liệu về Covid 19 ư? Không sao, chúng tôi sẽ cho ngược WHO kinh nghiệm chống dịch của chúng tôi. Bắt phải mua Vaccin qua Trung Quốc ư? Xin lỗi, chúng tôi đã có cách…
Đăc biệt về kinh tế và công nghệ, Đài Loan khác với phương Tây ở chỗ luôn chơi trên trướng Trung Quốc, không bao giờ cho Trung Quốc lợi dụng hay qua mặt.
Nạn khan hiếm chip toàn cầu hiện nay đã biến thành ngữ “Phố Wall hắt hơi, Tài chính thế giới chao đảo” thành: “Công nghiệp điên tử Đài Loan hắt hơi, kinh tế toàn cầu lên cơn sốt”. Dịch Covid buộc các hãng sản xuất chip ở Đài Loan phải giảm công suất. Các siêu thị đồ điện ở Đức trống trơn. Toàn bộ các hãng xe hơi đều phải giảm tốc độ sản xuất. Công ty tôi đặt Server HP cho khách hàng từ gần 4 tháng nay không có.
Chuỗi cung ứng toàn cầu xuất phát từ Công ty TSMC (Taiwan Semiconductor Manufacturing Company) [2] bị gián đoạn là một ví dụ.
TSMC là một trong ba nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới (sau Intel và Samsung), nhưng là nhà chế tạo bán dẫn thành phẩm đứng đầu thế giới với doanh thu 2020 là 1.339 tỷ Đài Loan Dollar (48 tỷ USD) lãi ròng 580 tỷ Đài Loan Dollar. “Công xưởng của thế giới mang tên China” phụ thuộc vào nguồn chip nano của TSMC nên dù năng lực sản xuất của Trung Quốc không còn vướng Covid nữa thì cũng nằm ngáp chờ các miếng bánh chip từ bên kia eo biển.
Một trong những mục tiêu của của “Made in China 2025” là đuổi kịp công nghệ chip của TSMC. Do vậy hãng SMIC (Semiconductor Manufacturing International Corporation), nhà sản xuất chip lớn nhất Trung Quốc nhận được hàng trăm tỷ UDS hỗ trợ của nhà nước. Hiện TSMC đang ở trình độ xử lý chip 5nm, trong khi SMIC đang chết dí ở 14nm. Khoảng cách hiện là 4-5 năm, trong khi chỉ cần ai đi trước vài tháng là xong. Toàn thế giới: từ Apple, AMD, Intel đến Samsung… đã nhập và định hình dây chuyền theo chip nào ra trước.
Điều đáng nói là TSMC có vài nhà máy ở lục địa, nhưng ông chủ chỉ thuê nhân công giá rẻ để gia công hộ mà không tiết lộ tý công nghệ nào.
Trường hợp Foxconn, nhà lắp ráp bị điện tử số một thế giới cũng vậy. Công ty Đài Loan này hiện đang nắm chặt khâu sản xuất thiết bị cao cấp của Hoa Lục. Thành phố Foxconn City ở Thẩm Quyến, được coi như lãnh thổ hải ngoại của Đài Loan với toàn bộ hạ tầng cơ sở khép kín cho 450.000 công nhân, bao gồm cả hệ truyền hình cable Foxconn-TV. Thành phố Foxconn thứ hai ở tỉnh Hải Nam với 120.000 thợ cũng đang ra sức bóc lột sức lao động Trung Quốc, đẩy dòng tư bản về Đài Loan. Vì vậy hàng tỷ thiết bị cao cấp tuy là “Made in China”, nhưng thực ra là của Đài Loan [4].
Đối với tôi, Đài Loan là một tấm gương sáng cho tinh thần độc lập dân tộc, cho đối sách đúng đắn đủ để chung sống với kẻ thù hung ác mà vẫn chống lại được ý đồ thanh toán của nó.
Đối với đảng cộng sản Trung Quốc, Đài Loan là một cái gân hóc trong cuống họng. Nó vừa dai, vừa dài, vừa nhằng nhịt, nhưng khôn như rận. Trong quá khứ, quân đội Trung Quốc đã hai lần ôm đầu máu bỏ chạy khi tấn công vào đây (1954, 1958) [3]. Từ đó đến nay Trung Quốc luôn khoe khoang việc hiện đại hóa quân đội. Đài loan cũng làm rất nhiều nhưng thầm lặng. Một cuộc tấn công mới, nếu xảy ra sẽ tàn phá cả hai bên. Rất có thể vai trò “công xưởng thế giới “của Trung Quốc sẽ biến mất.
Đối với thế giới, Đài Loan là một “nỗi nhục tế nhị”. Tất cả các cường quốc phương Tây đều than phiền về sự lấn át và thách thức của Trung Quốc, đều có thiện cảm với Đài Loan. Nhưng chưa bao giờ họ đồng lòng được với nhau về đối sách với “Hai Chinas”. Chưa nguyên thủ phương tây nào dám chính thức đón tiếp Tổng thống Đài Loan. Hận Trung Quốc như Úc mà cũng không dám nâng quan hệ với Đài Loan lên hơn mức “Văn phòng đại diện”. Nhiều nước nhỏ có quan hệ kinh tế với Đài Loan tốt hơn với Trung Quốc cũng vẫn “tế nhị” trong các nghi thức lễ tân với Đài Loan.
Nhưng hèn hạ đến mức cắt quốc ca của Đài Loan, kéo theo cả quốc ca nước mình thì chỉ còn là nỗi nhục ê chề.
_____
[1] https://www.youtube.com/watch?v=Dn6ieTgD1Ag&t=2775s
[2] https://de.wikipedia.org/wiki/TSMC
[3] https://history.state.gov/milestones/1953-1960/taiwan-strait-crises
[4] Foxconn từng bị tố cáo là bóc lột nhân công các nước nghèo. Đáng nói là mọi tố cáo này đều đến từ các phong trào nhân quyền “thân phương tây”, chứ không phải từ công đoàn của đảng cộng sản.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét