ĐIỂM BÁO MẠNG
- Quốc tế: Nhìn lại con đường ông Putin trở thành Tổng thống Nga (VNN 22/12/2020)-Nhật Bản chuẩn bị can thiệp tiền tệ ra sao khi Mỹ có Tổng thống mới? (KTSG 21/12/2020)-Điều làm Trump hấp dẫn (TD 21/12/2020)-Nguyễn Duy Anh-Chống độc tài Cộng sản nhưng lại say đắm độc tài Donald Trump (TD 21/12/2020)-Phạm Đình Trọng-Mưu đồ của Trung Quốc và tính nhất quán của nó (TD 21/12/2020)-Ngô Huy Cương-DJI của Trung Quốc bị Mỹ trừng phạt, thị trường drone sắp xáo trộn (KTSG 21/12/2020)-Bá quyền kết thúc như thế nào – Sự rệu rã của quyền lực Mỹ (Phần 3, Kết luận) (BVN 21/12/2020)-Cạnh tranh chiến lược Mỹ – Trung ở Đông Nam Á (BVN 21/12/2020)-Mussolini, Hitler và Trump (TD 21/12/2020)-Phe dân chủ Việt Nam ủng hộ Trump là ủng hộ cái gì? (TD 21/12/2020)-Trương Nhân Tuấn-Năm 2020 đã định hình quan hệ Mỹ - Trung ra sao? (VNN 20/12/2020)-“Tam quyền phân lập” không phải là lý do nền Cộng hòa Mỹ thoát khỏi tay Trump (BVN 20/12/2020)-Ông Trump ra đòn mới chống Trung Quốc (VNN 19/12/2020)-Sự lãng mạn chính trị của người Việt (TD 19-12-20)-J.Nguyễn-Bộ Ngoại giao lên tiếng về việc Mỹ xác định Việt Nam thao túng tiền tệ (KTSG 18/12/2020)-Ba bà Đài Loan và… người Việt yêu Trump (TD 18/12/2020)-J. Nguyễn-Cuộc chiến công hàm và dự đoán tình hình Biển Đông 2021 (RFA 18-12-20)-Việt Nam ‘lấy làm tiếc’ về việc Mỹ trừng phạt PCT liên quan đến Iran (VOA 17-12-20)-Đắng! (BVN 17/12/2020)-Vũ Kim Hạnh-
- Trong nước: Thẩm phán phải là “người chiến sĩ kiên trung trên mặt trận bảo vệ công lý" (GD 21/12/2020)-NXP-Sai phạm bán quyền thu phí cao tốc Trung Lương: 'mong manh ranh giới đúng sai' (KTSG 21/12/2020)-Công an nói gì về vụ bắt giữ Tất Thành Cang? (BBC 21-12-20)-Nguyên Phó Ban Tổ chức T.Ư nói về "trường hợp đặc biệt" trong Bộ Chính trị (DT 21-12-20)-Tổng bí thư, Chủ tịch nước: Phong trào thi đua cần bổ ích, tránh hình thức, nhàm chán (TT 21-12-20)-2.000 đồng mua được suất cơm tươm tất "bao no" giữa lòng Hà Nội (VNN 21-12-20)-Ông Tất Thành Cang bị đình chỉ chức Phó ban Công trình lịch sử TP (VNN 20-12-20)-Phát biểu của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước bế mạc Hội nghị Trung ương 14 (GD 19/12/2020)-Hội nghị TƯ14: Bao giờ đảng công khai hơn về nhân sự? (BBC 19-12-20)-Nhà báo Phạm Chí Dũng sẽ bị xét xử vào ngày 5/1/2021 (VOA 18-12-20)-Khai trừ ông Nguyễn Đức Chung ra khỏi Đảng (KTSG 18/12/2020)-Ông Đinh La Thăng bị đề nghị 10 - 11 năm tù (VNN 18/12/2020)-Ông Đinh La Thăng: Cáo trạng 'gắp lửa bỏ tay người' (VNN 18-12-20)-Cơ quan công tố yêu cầu bị cáo Đinh La Thăng điều chỉnh lời nói, thái độ (NLĐ 18-12-20)-Trung ương bỏ phiếu giới thiệu nhân sự Bộ Chính trị, Ban Bí thư khóa XIII (VNN 18/12/2020)-Việt Nam: Đốt lò nóng, nhưng tham nhũng quyền lực thì sao? (BBC 18-12-20)-(BVN)-Hội nghị TƯ14: 'Nhất trí rất cao' về nhân sự Bộ Chính trị, chưa bàn 'trường hợp đặc biệt' (BBC 18-12-20)-Nghiêm cấm biếu, tặng quà Tết cho lãnh đạo các cấp dưới mọi hình thức (KTSG 17/12/2020)-Ông Trương Châu Hữu Danh vừa bị bắt là ai? (VNN 17/12/2020)-Ông Đinh La Thăng phản bác cáo trạng về quy định đấu giá và đấu thầu (KTSG 16/12/2020)-Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, Trần Đức Thạch bị phạt 12 năm tù (NLĐ 15-12-20)-Vụ Liên Kết Việt: Nhà sư làm giả cả bằng khen của nguyên Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng (DV 16-12-20)-Văn bản 'cảnh cáo', Tổng cục Thuế yêu cầu Grab cẩn trọng phát ngôn (VNN 12/12/2020)-Những cổ đông người Việt nắm cổ phần "chi phối" tại Grab, thực sự họ là ai? (CafeF 12-12-20)-Từ chuyện Grab, lộ bất cập về "kinh tế chia sẻ" (NLĐ 9-12-20)-Hệ quả của mô hình kinh tế chia sẻ nửa vời (KTSG 18/12/2020)-
- Kinh tế: Doanh nghiệp Nhật muốn gỡ khó trên hành trình chọn Việt Nam vào chuỗi cung ứng (KTSG 21/12/2020)-Vũng Tàu có trung tâm điều hành đô thị thông minh (KTSG 21/12/2020)-Bộ Công Thương lên tiếng về thông tin Mỹ tiếp tục áp thuế với hàng Việt Nam (KTSG 21/12/2020)-Khi nông dân trồng rau hữu cơ và người tiêu dùng gặp gỡ trực tiếp (KTSG 21/12/2020)-Cần ‘luồng gió' mới để kích hoạt phát triển ĐBSCL (KTSG 21/12/2020)-Bình Định xúc tiến hàng loạt dự đầu tư điện mặt trời, điện gió (KTSG 21/12/2020)-EVFTA và RCEP: cơ hội và thách thức cho Việt Nam năm 2021 (RFA 20-12-20)-Bị gắn mác thao túng tiền tệ, liệu Hà Nội có bị trừng phạt? (RFA 20-12-20)-Tín dụng đen vẫn hoành hành (ĐĐK 21-12-20)-
- Giáo dục: Thẩm định sách giáo khoa, Chủ tịch Hội đồng sẽ được trả 200.000 đồng/buổi (GD 22/12/2020)-Trường có nhiều sai phạm, 2 Phó Hiệu trưởng bị đề nghị kiểm điểm nghiêm túc (GD 22/12/2020)-Học sinh cấp 1 Thanh Lâm A phải dùng sách photo, Phòng Giáo dục Mê Linh lý giải (GD 22/12/2020)-Lý do gì mà chưa công khai danh tính người dùng bằng giả Đại học Đông Đô? (GD 22/12/2020)-Những cải cách mạnh mẽ của Bộ Giáo dục qua góc nhìn của 1 giáo viên (GD 21/12/2020)-Bộ đã giảm áp lực thi-kiểm tra, chợ đề online vẫn tấp nập giáo viên mua bán (GD 21/12/2020)-
- Phản biện: Sân bay và thành phố (VnEx 22-12-20)-Đặng Hùng Võ-10 sự kiện đáng suy ngẫm của năm 2020 (TD 22/12/2020)-Mạc Văn Trang-“Đại gia-n” Diệp Dũng: “Tăng vốn chạy tang”! (TD 22/12/2020)-Mai Bá Kiếm-Bất đồng chính kiến và bất đồng tham nhũng (TD 21/12/2020)-J.Nguyễn-Không có luật nào xử phạt “công khai danh tính” cả (TD 21/12/2020)-Chu Mộng Long-Hà Nội mà vội thế ông (TD 21/12/2020)-Huy Đức-9 ‘bất cập’ lâu nay về quyền giám sát của tổ chức Mặt trận Tổ quốc (BVN 21/12/2020)-Minh Hội-Dàn xếp trong bóng tối, đảng đang chống lại chính mình (TD 21/12/2020)-Phan Thế Hải-Ngày hội của bầy sói (TD 20/12/2020)-Đỗ Ngà-Đồng bằng Sông Cửu long và dòng người di cư, những câu hỏi trăn trở (BVN 20/12/2020)-Nguyễn Ngọc Chu-Dàn xếp nhân sự lãnh đạo đảng Cộng sản Việt Nam, phức tạp hay đơn giản? (TD 20/12/2020)-J. Nguyễn-Vũ Đức Đam và Đào Ngọc Dung, hai khuôn mặt, một con đường (TD 19/12/2020)-Phạm Vũ Hiệp-‘Công lý’ – công cụ để… sắp xếp đội hình! (TD 19/12/2020)-Trân Văn-Khi nào sẽ là “lợi dụng quyền tự do dân chủ”? (BVN 19/12/2020)-Triệu Tử Long-Nỗi niềm sau chuyện hơn 1,3 triệu người miền Tây li hương (NĐT 19-12-20)-Bắt Hữu Danh này, sẽ có thêm ngàn Vô Danh khác (TD 18/12/2020)-LK Y Chan-“Nếu không thay đổi mô hình, sự tan rã của ĐBSCL chỉ là thời gian” (NĐT 18-12-20)-Lam Thanh-Nguyễn Phú Trọng hay không Nguyễn Phú Trọng? (TD 17/12/2020)-J.Nguyễn-Trương Châu Hữu Danh và Bầu Cử Mỹ (TD 17/12/2020)-Lê Minh Nguyên-Nhắc lại phản biện MDP để góp ý với MDIRP (ĐV 17-12-20)-Nguyễn Ngọc Trân-J. Nguyễn-Tham nhũng: Hệ quả của “tâm lý đồng chí” sa đoạ thành “tâm lý đồng loã” (BVN 17/12/2020)-Nguyễn Trần Bạt-Chuyện thu hồi sách của Nguyễn Trần Bạt (TD 17/12/2020)-Tạ Duy Anh-Chính trị của địa danh: Tên đường, quyền lực và danh tính của cộng đồng (BVN 17/12/2020)-Võ Văn Quản-Hơn 1,1 triệu người rời ĐBSCL: Lo ngại nhưng không hoảng sợ (TT 17-12-20)-Dân bỏ xứ đi, Đồng bằng sông Cửu Long sẽ ra sao? (RFA 17-12-20)-Từ Ngã Năm Chuồng Chó tới Nguyễn Thiện Thành (NV 17-12-20)-Cánh Cò-Vì sao lại nói “sai phạm trong quản lý đất đai”? (BVN 16/12/2020)-Nguyễn Huỳnh-10 năm, ĐBSCL có gần 1,1 triệu dân bỏ xứ ra đi, lớn hơn số dân của một số tỉnh trong vùng (BVN 16/12/2020)-Huỳnh Xây-Cuộc trốn chạy tội ác và sự ra đời của thành phố Thủ Đức (TD 16/12/2020)-Trần Kỳ Khôi-Báo Sạch-Thành phố Thủ Đức và Thị xã Sơn Tây (TD 14/12/2020)-Dương Quốc Chính-‘Thành phố Thủ Đức’: ‘sáng tạo’ và ‘thắng lợi lớn’? (TD 11/12/2020)-Trân Văn-
- Thư giãn: Về hưu thì làm gì? (VNN 20-12-20)-Chuyện thú vị về chiếc xe đầu tiên trên thế giới đạt tốc độ 100 km/h (VNN 18/12/2020)-Siêu trí tuệ và Tuyên giáo (TD 19/12/2020)-Nguyễn Đình Cống-
Các tên đường lạ nhưng quen thuộc thân thiết với người dân địa phương tại Sài Gòn. Ảnh: Tổng hợp từ Zing. Thanh Niên
Ngoài ra, các nhân vật nổi tiếng khác cũng được ghi nhận, như Trần Bạch Đằng là nhà báo, nhà thơ, nhà biên kịch, bí thư Thành ủy Sài Gòn – Gia Định, phụ trách Ban Tuyên huấn Trung ương Cục, ủy viên Đoàn Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam. Tố Hữu thì đã quá… nổi tiếng, là một nhà thơ cách mạng, và từng làm đến chức phó chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng. Bùi Thiện Ngộ là một thượng tướng, sinh tại Tân Định, Sài Gòn, từng là bộ trưởng Bộ Công an.
Nhưng cái tên đặc biệt thu hút sự chú ý của dư luận là giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thiện Thành. Tên ông được đặt cho con đường ven sông (R3) dài gần 2,8km. Ông từng là phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học – Kỹ thuật của Quốc hội khóa VII. Quan trọng hơn, ông cũng là cha của Nguyễn Thiện Nhân – ủy viên Bộ Chính trị, bí thư Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh trong nhiệm kỳ vừa qua.
Về mặt thẩm quyền của luật thực định, khó có gì để bàn cãi về việc thông qua các tên đường nói trên. Quỹ tên đường được xem xét và quyết định bổ sung thông qua Hội đồng Nhân dân thành phố Hồ Chí Minh. Những chỉ trích “con đặt tên cha” có vẻ không công bằng lắm với ông Nguyễn Thiện Nhân lẫn cha của ông.
Tuy nhiên, kết quả của việc đặt tên đường theo tên của không chỉ những nhân vật lịch sử đáng chú ý, mà còn theo tên của những cá nhân đơn thuần từng có chức vụ trong nhà nước cầm quyền, gợi mở cho chúng ta nhiều thảo luận về sự phát triển của địa danh học tại Việt Nam, về danh tính cộng đồng và quyền lực chính trị của Việt Nam đương đại.
Tính chính trị của tên gọi đường phố
Nếu chúng ta hỏi các nhà nghiên cứu địa danh học (từ tiếng Anh là “toponymy”, và những người nghiên cứu ngành này được gọi là “toponymist”), ai cũng sẽ đồng ý về tính chính trị của các tên gọi địa danh nói chung, và tên gọi đường phố nói riêng.
Một khu vực địa lý nhất định, một nơi chốn, là những khái niệm nhân định, đính kèm theo đó là các ý nghĩa và giá trị đối với cộng đồng đặt tên cho nó.
Địa danh từng được hình thành thông qua một quá trình dài phát triển và mang tính chất tự phát của các cư dân, người di cư và giao thoa ngôn ngữ giữa các sắc tộc với nhau, vốn rất ít màu sắc chính trị.
“Kanco” trong tiếng Miên được đọc trại thành Cần Giờ, Cần Giuộc từ gốc “Kantuộc”, Gò Vấp từ gốc “Kompăp”…
Hay tên gọi thủ đô London của Vương quốc Anh ngày nay, được cho là bắt nguồn từ gốc Latin “Londinium”, bản thân nó cũng là một cách đọc trại khác của tên gọi “Plowonida” thời kỳ tiền Celtic, kết hợp đơn giản từ các chữ “nejd” (dòng sông tuôn chảy) and “plew” (rộng), ám chỉ sông Thames.
Ngày nay, khó có địa danh mới nào mà còn bắt nguồn từ cộng đồng.
Cùng với dân số gia tăng, theo sau là quá trình chuyên nghiệp hóa và tinh vi hóa quản trị công, dán nhãn tên gọi cho một tuyến phố, một con đường trở thành độc quyền của nhà nước, một đặc quyền của “bên thắng cuộc”.
Tiên đề “lịch sử được viết nên bởi kẻ chiến thắng” (history is written by the victors) có lẽ cũng bao hàm nội dung rằng kẻ chiến thắng sẽ có quyền xác lập lại địa danh, đặc biệt khi mà địa danh luôn kèm theo nó những hành trang văn hóa, xúc cảm, chính trị của những giá trị xung đột giữa các cộng đồng, sắc tộc và dân tộc.
Sau mỗi biến động chính trị lớn, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng ở quốc gia nào cũng sẽ diễn ra quá trình mà họ gọi là “thanh tẩy địa danh” (toponymic cleansing, một biến thể theo từ thanh tẩy sắc tộc – ethnic cleansing). Theo đó, sự tồn tại biểu trưng của một chế độ cũ bị chấm dứt, đi kèm là nỗ lực giành lại hay chiếm hữu không gian công cộng của chính quyền mới, cho dù chỉ đơn giản một bảng tên đường bị tháo, hay đến cả một tượng đài bị giật sập.
Khó có thể chỉ trích một cộng đồng vì những thói quen và kỳ vọng như thế.
Quảng trường Hòa hợp (Place de la Concorde) của Paris đã thay đổi tên nhiều lần vì quá trình “thanh tẩy địa danh” giữa các nhóm bảo hoàng và các nhóm cách mạng cực đoan: từ Quảng trường Louis XV (Place Louis XV) cho đến Quảng trường Cách mạng (Place de la Revolution), nơi các máy chém được chuẩn bị để xử tử Hoàng gia Pháp, rồi lại đổi tên trở lại thành Quảng trường Louis XVI (Place Louis XVI) khi chính quyền bảo hoàng giành lại thắng lợi, để cuối cùng… vẫn dùng tên cũ là Quảng trường Hòa hợp khi chính quyền cộng hòa được dựng nên.
Tại nước Đức sau Đệ nhị Thế chiến, người Đức cũng gặp rất nhiều khó khăn để “dọn dẹp sạch sẽ” những cung đường hỗn loạn mà Đức Quốc xã để lại, trong đó có những con đường mang tên Adolf-Hitler-Platz hay Horst-Wessel-Strasse. Các hội đồng địa phương của thành phố Berlin cũng phải xem xét việc loại trừ tên đường đặt theo các vị tướng lãnh thời kỳ đế quốc ủng hộ chủ nghĩa quân phiệt Prussian.
Địa danh cần “sống” cùng cộng đồng
Những phân tích, tổng hợp ở trên không phải để nói rằng cộng đồng lúc nào cũng quá để tâm về địa danh hay tên đường. Thị dân thường sử dụng tên đường đơn giản vì họ đã quen thuộc và gắn liền kỷ niệm cá nhân của mình với nó. Họ không nhất thiết phải quan tâm đến tuyên bố ý thức hệ to tát đằng sau những cái tên là gì.
Chỉ cần quan sát sơ qua, có thể khẳng định hầu hết người dân thành phố Hồ Chí Minh hiện nay đều sử dụng các tên đường như Ký Con, Phan Văn Trị, Hồ Huấn Nghiệp, Trần Xuân Soạn, Nguyễn Chí Thanh… như những chỉ dẫn phương hướng mà không hề quan tâm đến sự khác biệt về thời đại, tư tưởng, và chí hướng của những cá nhân nói trên. Quan sát này được khá nhiều nghiên cứu khoa học trên thế giới ủng hộ.
Trong nghiên cứu có tên gọi “Changing Symbols: The Renovation of Moscow Place Names” của giáo sư Graeme Gill, Đại học Sydney, ông tổng hợp và cho thấy rất nhiều địa danh, tên đường như “Lenin Street” hay “Red Army Street” đều được giữ lại sau khi chính quyền Soviet chính thức sụp đổ. Tương tự, dù tên Leningrad bị xóa bỏ để trở lại với Saint Petersburg, cái tên vốn có đã tồn tại trước đó hàng trăm năm của thành phố, các địa danh như “Lenin Square”, “Dictatorship of the Proletariat Square” hay tên đường như “Communist Youth Street” bên trong thành phố tiếp tục được duy trì cho đến ngày nay.
Theo các nghiên cứu, người dân không hẳn luyến tiếc thể chế hay mơ mộng về một ngày Soviet sống dậy. Lý do họ không có nhu cầu đổi tên đường đơn giản chỉ bởi vì nhiều thế hệ (trong gần 100 năm tồn tại của chính quyền cộng sản) đã làm quen với những địa danh, tên đường nói trên. Trong khi đó, nhiều loại giấy tờ cá nhân, địa chỉ kinh doanh dính tới những cái tên này cũng đã được in ấn và sử dụng lâu đời.
Các tình huống nói trên đều chỉ đến một vấn đề, rằng địa danh mất đi sự sống và tính gắn kết của nó với cộng đồng. Cũng từ đó, chúng dần trở thành một thị trường cho lợi ích nhóm, ý thức hệ và danh tiếng cá nhân hơn là sản phẩm của một quá trình lịch sử, kinh nghiệm và niềm tin của các dân cư đang sinh sống.
Nghiên cứu “Place names and identities” của giáo sư Botolv Helleland, trường Đại học Oslo, Norway, có ghi nhận khá cụ thể về vấn đề này. Ông chia các địa danh thành hai dạng: (1) tên có thể tham chiếu, nhưng không có ý nghĩa; (2) tên có thể tham chiếu và có tầng ý nghĩa riêng cho một cộng đồng. Theo đó, tên gọi của địa danh có chức năng tham chiếu là điều hiển nhiên, nhưng nó cũng cần có ý nghĩa vượt trên cả chức năng đó.
Những cái tên có thể tham chiếu hoàn thành chức năng của mình như là một giao kết xã hội về cách thức định hướng và vị trí địa lý của nơi chốn. Song theo ông, chỉ có những cái tên đóng vai trò cầu nối giữa con người đương đại với quá khứ mới được yêu mến và tồn tại lâu hơn cả.
Địa danh, tên đường phố được trân quý khi nó là đại diện cho phần sống lâu đời nhất của di sản văn hóa một cộng đồng, hay cả nhân loại. Chúng không chỉ là những con chữ vô tri được áp đặt bằng những quyết tâm chính trị. Chúng là điểm khởi đầu của những thần thoại, những câu chuyện, những bài học lịch sử, những chuyến di cư và mối liên hệ thật sự của chúng ta với quá khứ.
Từ lý do này, có thể lý giải vì sao những cái tên như Sài Gòn lại sống lâu đến như vậy, mặc cho hàng loạt các nỗ lực chính trị “dìm chết” nó.
Sài Gòn không chỉ là một cái tên vô hồn được đặt nhằm kỷ niệm một chiến thắng chính trị nào đó, bên trong nó là hàng trăm năm khai phá, khẩn hoang; của giao thoa ngôn ngữ; gợi nhớ cho người sử dụng quá trình phát triển và tồn vong của nhiều triều đại hay nền cộng hòa, là sự tự hào, và cũng là sự chua chát.
***
Chấp nhận tính chính trị của địa danh, và sự thật rằng địa danh đã và luôn là một phần sản phẩm của các chính quyền và lợi ích chính trị cho giới cầm quyền, là một điều cần thiết để chúng ta nhìn nhận và ghi chép lịch sử phát triển của đô thị. Tuy nhiên, tước đoạt quyền đối thoại và sự hình thành dân chủ của địa danh cũng đồng nghĩa với việc tước đi sức sống và sự gắn kết của cộng đồng với những con đường, khu phố, địa danh mà họ đang sinh sống.
Nó cũng gợi mở cho chúng ta phải nghĩ nhiều hơn về một tương lai khác của địa danh, của đường phố và cách mà chúng ta tương tác với môi trường đô thị. Đặc biệt, nếu có những biến động chính trị trong tương lai, giữa hàng ngàn vấn đề xã hội, liệu chúng ta có thật sự cần dùng năng lượng của mình để tranh cãi về những cái tên, suy xét xem liệu họ xứng đáng hay không xứng đáng được đặt tên, để rồi lại đi vào con đường chính trị hóa nơi chốn và ký ức của cộng đồng.
Nhật Bản, từ thời Minh Trị, là một trong những quốc gia đầu tiên đi đầu trong việc sáng tạo và vận hành một hệ thống địa chỉ (addressing system) loại bỏ hoàn toàn tên đường. Bằng cách chia các địa giới hành chính ra thành các phần nhỏ hơn và đặt số cho các cụm nhà, block nhà, người Nhật định hướng xuyên khắp các thành phố đáng sống nhất hành tinh của đất nước họ mà không bao giờ dùng đến tên đường.
Sẽ có những khen chê dành cho một hệ thống lạ lùng như vậy, song dường như cũng nhờ đó mà họ nhẹ nhàng vượt qua những khủng hoảng và thay đổi chính trị sau Đệ nhị Thế chiến trong các vấn đề liên quan đến địa danh và danh tính cộng đồng.
V.V.Q.
Nguồn: Luật khoa
Người Sài Gòn xưa có lẽ không ai là không biết cái tên Ngã Năm Chuồng Chó, nơi mà một thời kỳ gắn chặt vào ký ức người dân Gò Vấp không những bởi cái tên mà còn là “di sản” mà nó đọng lại.
Trước năm 1975 cái Ngã Năm ấy tập trung những con đường Quang Trung, Phạm Ngũ Lão, Võ Di Nguy, Nguyễn Oanh, Trần Thị Nghĩa, Nguyễn Văn Nghị và trước đó nữa, vào năm 1946 Pháp đã thành lập một trại nuôi và huấn luyện chó tại đây. Lũ chó bẹc giê này cứ sủa ỏm tỏi cả ngày khiến người dân gần đó không thể nghỉ ngơi được nên họ mới lấy lũ chó này đặt cho tên gọi một vùng mà cho tới ngày nay vẫn còn trong ký ức người Sài Gòn cũ.
Bên cạnh chó, một sinh hoạt khác làm cho người ta khó quên hơn, đó là khu đèn đỏ bình dân của cái Ngã Năm này.
Nhiều người kể lại, cứ được bạn bè rủ đi Ngã Năm Chuồng Chó là biết rằng đó là nơi tụ điểm của sinh hoạt trăng hoa. Tới đây không thiếu thứ gì từ gái miền Tây tới miền Trung và thậm chí còn có người từ Cambodia trở về nữa. Sinh hoạt “cổ truyền” này kéo dài cho tới năm 1985 mới mất hẳn, phần vì người ta hết tiền, phần vì chính quyền sở tại cương quyết bài trừ. Tuy bên ngoài không còn cái địa điểm thu hút khách làng chơi nữa nhưng trong tâm trí người biết chuyện làm sao gột cho sạch cái quá khứ từng một thời người ta mang nặng?
Mới đây một câu chuyện tương tự như hơn 50 năm về trước lại xảy ra tại Sài Gòn, lần này không phải Gò Vấp mà là Thủ Thiêm, một đô thị mới toanh chưa khai trương nhưng đã đầy rẫy những tiếng kêu than vì oan khuất.
Thủ Thiêm chưa có khu đèn đỏ nhưng nó đã có một con đường mang ý nghĩa tương tự như cái tên mà người dân đặt cho Ngã Năm Chuồng Chó. Tên nó là Nguyễn Thiện Thành, ẩn chứa phía sau một câu chuyện không dễ chịu như những gì mà Gò Vấp chứng kiến.
Câu chuyện Nguyễn Thiện Thành dính líu tới lịch sử cận đại, lịch sử của việc thành lập một đô thị với hàng ngàn câu chuyện nếu viết lại sẽ dày hàng ngàn trang sách.
Nguyễn Thiện Thành là một cái tên vừa được Hội Đồng Nhân Dân Thành Phố HCM chọn đặt cho một con đường quan trọng bậc nhất của khu đô thị mới Thủ Thiêm, nó là con đường nằm ven sông Sài Gòn (R3) dài gần 2.8 km.
Báo chí chỉ viết là Đường Ven sông Sài Gòn (R3) nhưng không cho biết nó là tuyến đường bao quanh phía Tây bán đảo, bên ngoài giáp với sông Sài Gòn thuận tiện giao thông đường thủy và bên trong lại bao quanh khu vực thương mại sầm uất của Khu Đô Thị Thủ Thiêm.
Báo chí cũng cho biết tiểu sử của ông Nguyễn Thiện Thành như sau: Ông Nguyễn Thiện Thành được phong quân hàm đại tá Quân Đội Nhân Dân Việt Nam vào năm 1974. Một năm sau, ông là chủ tịch Hội Đồng Bảo Vệ Sức Khỏe Trung Ương kiêm viện trưởng Bệnh Viện Thống Nhất. Ông còn là đại biểu Quốc Hội khóa VI, phó chủ nhiệm Ủy Ban Văn Hóa-Xã Hội của Quốc Hội.
Năm 1980, ông được nhà nước phong học hàm giáo sư, là đại biểu Quốc Hội khóa VII, phó chủ nhiệm Ủy Ban Khoa Học Kỹ Thuật của Quốc Hội. Năm 1985, ông được nhà nước phong tặng danh hiệu Anh Hùng Lao Động. Năm 1989, ông được phong tặng danh hiệu Thầy Thuốc Nhân Dân.
Nếu căn cứ vào những gì ông Thành có được thì cả nước này ít ra cũng có tới vài ngàn người như vậy hoặc cao hơn nhưng không hề được nhắc tới chứ làm gì có chuyện được đặt tên đường! Ông Nguyễn Thiện Thành được có mặt ở một con đường bậc nhất Thủ Thiêm vì con của ông là Nguyễn Thiện Nhân đã và đang được người dân mất đất Thủ Thiêm ghi nhớ.
Ông Nguyễn Thiện Nhân được ghi nhớ như người dân Gò Vấp ghi nhớ Ngã Năm Chuồng Chó. Nếu ở Ngã Năm chó sủa cả ngày làm người dân bực dọc thì tại Thủ Thiêm người dân căm hờn vì câu nói: “Tôi nói tiếng Bắc nhưng là người miền Nam không gạt bà con đâu” khi ông Nguyễn Thiện Nhân đại diện chính quyền TP.HCM họp với bà con mất đất Thủ Thiêm vào năm ngoái.
Ông Nhân hứa sẽ giải quyết cho bà con nhưng cho tới khi ông về hưu mọi khiếu nại của dân chúng không được ông ấy lật bất cứ một hồ sơ nào để xem chứ đừng nói đến giải quyết.
Việc ông Nguyễn Thiện Nhân đặt tên đường cho cha mình làm người ta nhớ tới những con đường mà các cô gái cùng khổ đứng rước khách hàng đêm tại Ngã Năm Chuồng Chó. Có một điều gì đó tương đồng đến khó hiểu giữa Ngã Năm Chuồng Chó và Nguyễn Thiện Thành. Một bên là do đồng bào đặt, một bên là do một ông con lừa đảo bà con đặt nhưng cái chung giống nhau là ý tưởng.
Ngã Năm Chuồng Chó nhắc tới những sinh hoạt của chó và gái bán hoa, còn Nguyễn Thiện Thành lại nhắc tới một câu chuyện tang thương đầy nước mắt của 16,000 người dân Thủ Thiêm và sự trở mặt của ông Nguyễn Thiện Nhân.
Và chắc người ta cũng sẽ nhớ tới ông Nguyễn Thiện Nhân, một người con hiếu thảo.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét