ĐIỂM BÁO MẠNG
- Quốc tế: Việt Nam và bàn cờ chiến lược Biển Đông (GD 1/4/2019)-Nguyễn Quang Dy-Châu Âu trước sức cám dỗ của Trung Quốc (KTSG 30/3/2019)-Tiền bạc đang là công cụ giúp Trung Quốc vươn sức ảnh hưởng đến châu Âu? (GD 30/3/2019)-FDI Trung Quốc lên đầu bảng: mừng ít, lo nhiều (KTSG 30/3/2019)-Tập Cận Bình đã đi lạc nước trên bàn cờ chiến lược Mỹ-Trung(GD 29/3/2019)-Nguyễn Quang Dy-Chán chường với Brexit (KTSG 28/3/2019)
- Trong nước: Bổ nhiệm ông Ngô Văn Tuấn và ông Tất Thành Cang: Do hết người tài? (VNN 1/4/2019)-Bổ nhiệm lãnh đạo bị kỷ luật: Chuyện bình thường hay không nhỉ? (VNN 1/4/2019)- Cựu Phó chủ tịch Thanh Hóa ‘nâng đỡ không trong sáng’ Quỳnh Anh sẽ về Sở Xây dựng (VNN 31/3/2019)-Ông Tất Thành Cang làm Phó ban chỉ đạo công trình lịch sử TP.HCM (VNN 30-3-19)-Bà Tôn Nữ Thị Ninh: Phải có hoài bão cho đất nước, dân tộc (DT 30-3-19)-Người Mỹ cần Việt Nam trong chiến lược toàn cầu? (TVN 30/3/2019)-Đại đức Thích Trúc Thái Minh hành lễ sám hối và xin lỗi phật tử, nhân dân (GD 30/3/2019)-Thu hồi tài sản tham nhũng có nhiều kết quả tích cực (GD 30/3/2019)-Gia sản kếch xù của cha con ông Trần Bắc Hà khiến nhiều người choáng ngợp (DV 30-3-19)
- Kinh tế:Quy hoạch Đà Lạt: Đề bài phải là của chính quyền chứ không phải của nhà đầu tư(KP 31-3-19)-P/v Nguyễn Thị Hậu-Lối đi nào cho ngân hàng khi room tín dụng ngày càng hẹp? (KTSG 31/3/2019)-Nông sản ngày càng khó vào EU (31/3/2019)-Nông dân và doanh nghiệp mất lòng tin, cánh đồng lớn hết "nóng" (KTSG 31/3/2019)-Khám bệnh từ xa, xu hướng mới ở Mỹ (KTSG 31/3/2019)- Buôn hàng “sida” kiểu Mỹ (KTSG 31/3/2019)-TPHCM: làm gì để xây dựng trung tâm AI? (KTSG 31/3/2019)-Kinh tế Mỹ có đánh mất động lực tăng trưởng? (KTSG 30/3/2019)-Một Spotify cho báo chí Mỹ (KTSG 30/3/2019)-TPHCM muốn phát triển dịch vụ nhưng không còn quỹ đất (KTSG 30/3/2019)-Y tế hấp dẫn nhà đầu tư theo hình thức công - tư (KTSG 30/3/2019)-Ngày mai có còn làng nước mắm Nam Ô? (KTSG 30/3/2019)-Chuyên gia IMF ít dự báo được các cơn suy thoái kinh tế (KTSG 29/3/2019)-Đồng Nai tính lên phương án xây dựng nhiều tuyến đường kết nối sân bay Long Thành (KTSG 29/3/2019)-Tỉ phú Thái có thể nhận hơn 1.710 tỉ đồng cổ tức tại Sabeco (KTSG 29/3/2019)-Đà Nẵng đưa vào hoạt động dự án khu công nghệ thông tin (KTSG 29/3/2019)-
- Giáo dục: Nhà xuất bản Giáo dục đã công bố những gì sau khi tăng giá sách giáo khoa? (GD 1/4/2019)-Giáo viên sáng tạo mà bị kỷ luật cho thấy lãnh đạo đố kị (GD 1/4/2019)-Làm thế nào trở thành thầy cô giáo chủ nhiệm tốt? (GD 1/4/2019)-Làng Phù Ủng, chuyện xưa, chuyện nay (GD 1/4/2019)-Kết luận của Sở Y tế Thái Nguyên về sữa Fami Kid khiến nhiều phụ huynh bức xúc (GD 1/4/2019)-Cách mạng công nghiệp 4.0 “không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền” (GD 1/4/2019)-Phải nghiêm trị hành vi côn đồ từ trứng nước (GD 1/4/2019)-Hồi ức của thầy giáo Phạm Văn Tân về giáo dục huyện Cô Tô (GD 1/4/2019)-Sẽ cách chức Ban giám hiệu trường Phù Ủng (GD 1/4/2019)-Tội ác dưới mái trường là tất yếu của sự dung dưỡng những điều dối trá (GD 31/3/2019)-Sở Giáo dục tỉnh Sóc Trăng cử đoàn đi chơi, nhưng nói dối là đi hội thảo (GD 31/3/2019)-Tuyệt vời, công đoàn Giáo dục Việt Nam đã lên tiếng vì giáo viên (GD 31/3/2019)-
- Phản biện: Nhà nước không bao cấp và không tạo rủi ro cho DN (TVN 1/4/2019)-Nguyễn Đình Cung-Nhiều người học vị cao nhưng văn hoá... "lùn" (GD 31/3/2019)-Thanh An-Đạo đức và lợi ích nhóm (TVN 31/3/2019)-Trương Trọng Hiếu-Binyamin Netanyahu và chân dung chủ nghĩa dân túy hiện đại (NCQT 30/3/2019)-Phan Nguyên dịch-Các “mê lộ” tấn công của Trung Quốc (BVN 30/3/2019)-Tô Văn Trường-Chùa xứ ta, chùa xứ người (BVN 30/3/2019)-Từ Thức-Nhà cầm quyền An Giang đàn áp, ngăn cấm “Đại lễ kỷ niệm ngày Đức Huỳnh Giáo Chủ vắng mặt” (BVN 30/3/2019)-Đàm Ngọc Tuyên-Người Việt tại Nhật: bào mòn cả thể xác lẫn tinh thần (BVN 30/3/2019)-Hoa Nghi-Thu bất động sản giảm mạnh, lấy đâu tiền nuôi đội ngũ ăn không ngồi rồi? (BVN 30/3/2019)-Minh Quân-‘Đối tác chiến lược Việt - Đức’ lại sụp đổ? (BVN 30/3/2019)-Phạm Chí Dũng
- Thư giãn:Những vị trí đặt gương trong nhà ‘xoá xổ’ tà khí (BĐS 1/4/2019)-15 địa điểm nguy hiểm nhất thế giới mà con người từng ở (BĐS 31/3/2019)-Ăn cỗ lấy phần mang về: Không lịch sự (ĐV 30-3-19)-10 bí quyết cho ngôi nhà nhỏ và tối giản (VNN 30/3/2019)-Cám ơn chùa Ba Vàng (KTSG 29/3/2019)
VIỆT NAM VÀ BÀN CỜ CHIẾN LƯỢC BIỂN ĐÔNG
NGUYỄN QUANG DY/ GDVN 1-4-2019
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump. (Ảnh minh họa: AP).
“Ai kiểm soát Biển Đông sẽ thống trị Châu Á và ai thống trị Châu Á sẽ thống trị thế giới”. (He who controls the East and South China Seas, dominates Asia; and he who dominates this region, commands the world) - Harold Mackinder - đó là kết luận của Alexander Vuving trong bài Trung Quốc sẽ làm gì ở Biển Đông, Đại sử ký Biển Đông, 21/2/2016.
Theo Bill Hayton, “Biển Đông là mắt xích sống còn của ‘giao thương toàn cầu’ (global commons), nối Thái Bình Dương với Ấn Độ Dương, Vịnh Ba Tư và Châu Âu.
Lúc này, cùng với Biển Hoa Đông, Biển Đông là vùng biển tranh chấp nhiều nhất thế giới và một trong những lý do chính gây lo ngại về ý đồ của Trung Quốc”. (The South China Sea: The Struggle for Power in Asia, Bill Hayton, Yale University Press, 2014).
Theo Robert Kaplan, “Châu Âu là phong cảnh; Đông Á là hải cảnh” (Europe is a landscape; East Asia a seascape).
Theo Kaplan, Biển Đông đối với Trung Quốc cũng như Biển Caribbean đối với Mỹ, nên hai nước này dễ sa vào “bẫy Thucydides” như trong cuốn Destined for War: Can America and China escape Thucydides’s trap, Graham Allison, Harcourt, 2017.
“Tại đây có sự khác biệt căn bản giữa thế kỷ hai mươi và hai mốt” (Therein lies a crucial difference between the twentieth and twenty-first centuries). (Asia's Cauldron: The South China Sea and the End of a Stable Pacific, Robert Kaplan, Random House, 2014).
Câu chuyện Biển Đông
Từ khi Donald Trump vào Nhà Trắng, bàn cờ chiến lược thế giới đã đảo lộn, nhất là quan hệ Mỹ-Trung.
Từ 15/8/2017, Robert Lighthizer (USTR) đã điều tra Trung Quốc vi phạm quyền sở hữu trí tuệ (theo “điều khoản 301”), làm tiền đề cho cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung.
Từ đầu năm 2018, chính quyền Trump đã chính thức triển khai Chiến lược An ninh quốc gia và Chiến lược Quốc phòng mới, điều chỉnh chiến lược, coi Trung Quốc là mối đe dọa chính và đối thủ chiến lược số một của Mỹ.
Ngân sách quốc phòng Mỹ đã tăng lên, tập trận và tuần tra tự do hàng hải ở Biển Đông cũng tăng cường. Tám nước đồng minh phương Tây đã điều chiến hạm đến Biển Đông để tham gia với Mỹ.
Năm 2018, Mỹ đã hủy lời mời Trung Quốc tham dự tập trận “RIMPAC 2018” trong khi mời Việt Nam, như một bước điều chỉnh chiến lược.
Trong năm 2018, James Mattis đã thăm Việt Nam hai lần. Lần đầu ông đến Hà Nội (24-25/1/2018) trước khi điều tàu sân bay USS Carl Vinson đến thăm Đà Nẵng (5-7/3/2018).
Lần thứ hai, ông đến Biên Hòa (16/10/2018), trong khi quan hệ Mỹ-Trung ngày càng căng thẳng vì cuộc chiến thương mại.
Tại bán đảo Triều Tiên, quan hệ liên Triều đã được cải thiện và quan hệ Mỹ-Triều đã chuyển từ đối đầu sang đối thoại, với triển vọng hòa hoãn và “phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên”.
Khi tiếp Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis tại Bắc Kinh (26-28/6/2018), Tập Cận Bình đã nói: “Chúng tôi không thể để mất dù chỉ một tấc đất lãnh thổ do tổ tiên để lại” (We cannot lose even one inch of the territory left behind by our ancestors).
Câu đó lẽ ra là của người Việt Nam nói với người Trung Quốc mới đúng. Theo Reuters (June 29, 2018) câu nói đó bộc lộ thực trạng quan hệ Mỹ-Trung hiện nay.
Gần đây, Lầu Năm Góc không muốn Bắc Kinh tiếp tục quân sự hóa Biển Đông, một đầu mối giao thông đường biển cốt yếu cho thương mại quốc tế.
Còn Bắc Kinh nghi ngờ ý đồ của Mỹ đối với Đài Loan (được Mỹ trang bị F-16V Viper) trong khi Bắc Kinh coi Đài Loan là “một phần lãnh thổ Trung Quốc” (như “một nước Trung Hoa”).
Trong bối cảnh đối đầu Mỹ-Trung và chiến tranh thương mại kéo dài, với những diễn biến phức tạp và khó lường, Việt Nam và ASEAN cần cải cách thể chế để tháo gỡ các ách tắc hiện nay, nhằm ứng phó hiệu quả hơn trước các thách thức mới trong quan hệ quốc tế.
Để đảm bảo hòa bình và ổn định tại Biển Đông, Việt Nam và ASEAN cần có tiếng nói cứng rắn hơn và có hành động chung hiệu quả hơn trong quá trình đàm phán COC, cũng như cố gắng để tháo gỡ những ách tắc về kinh tế và chính trị trong nước hay trong an ninh khu vực.
Yếu tố Trung Quốc
Trung Quốc đã trỗi dậy, trở thành yếu tố quan trọng bậc nhất trong khu vực Châu Á. Tập Cận Bình đã củng được cố quyền lực tuyệt đối (trong nước) đạt được những kỳ tích khó phủ nhận.
Về tổ chức, tháng 3/2018 Quốc Hội Trung Quốc đã bỏ quy định trong hiến pháp, giới hạn hai nhiệm kỳ của chủ tịch nước, để Tập Cận Bình tiếp tục nắm ba chức vụ cao nhất (là tổng bí thư, chủ tịch nước, và chủ tịch quân ủy trung ương) ít nhất đến năm 2027 (nếu không phải lâu hơn).
Chiến dịch chống tham nhũng của Tập Cận Bình cũng tiếp tục gia tăng: với 621.000 quan chức bị trừng phạt năm 2018, so với 527.000 người năm 2017. (The Third Revolution: Xi Jinping and the New Chinese State, Elizabeth Economy, Oxford University Press, 2018).
Tập Cận Bình là một nhà cải cách, nhưng cuộc “cách mạng lần thứ ba” của ông đang làm đảo ngược cuộc “cách mạng lần thứ hai” của Đặng Tiểu Bình, khác với mô hình cải cách của Đặng.
Về đối nội, Tập Cận Bình đã điều chỉnh cơ cấu quyền lực khác với quan điểm của Đặng Tiểu Bình về “lãnh đạo tập thể” dựa trên sự đồng thuận (consensus).
Về đối ngoại, ông đã bỏ chính sách ngoại giao khiêm nhường (low profile) của Đặng, thay bằng chính sách ngoại giao tham vọng và tốn kém hơn. Nói cách khác, Tập Cận Bình đang “trở về tương lai” của Maoism.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình phát biểu tại APEC 2017 Đà Nẵng, Việt Nam. Ảnh: Getty.
Khi còn đang học tại ANU và nghiên cứu về Trung Quốc (vào cuối thập niên 1970) có lần tôi nghe Giáo sư Wang Gungwu nói “Cách mạng Văn hóa để lại những quả bom nổ chậm”. Lúc đó tôi chưa hiểu, bây giờ mới hiểu rõ.
Quá khứ tiếp tục đè nặng lên tâm trạng người Trung Quốc như những tảng đá, và ám ảnh tâm thức họ như những bóng ma.
Trong lịch sử, dân tộc nào cũng có bi kịch của mình, nhưng bi kịch của người Trung Quốc quá lớn. Người Trung Quốc tuy đã lập được kỳ tích phát triển đất nước, nhưng quá khứ vẫn ám ảnh họ.
Trong nước, Bắc Kinh đang tăng cường kiểm soát bằng “hệ thống tín nhiệm xã hội” (socoal credit system), vì họ sợ nhân dân (sợ hãi là một não trạng).
Ngoài nước, họ đã áp đặt “đường lưỡi bò” tại Biển Đông để bắt nạt các nước láng giềng và tìm cách kiểm soát Biển Đông như “cái ao riêng của mình”, bất chấp luật quốc tế và phán quyết của PCA.
Họ đã tranh thủ thay đổi thực địa và quân sự hóa 7 thực thể tại Biển Đông thành các cứ điểm quân sự như “chuyện đã rồi”.
Họ muốn làm vô hiệu hóa các hoạt động tập trận và tuần tra FONOP, nhằm gạt Mỹ và đồng minh phương Tây ra khỏi Biển Đông.
Họ tăng cường phân hóa làm suy yếu ASEAN bằng “chia để trị”, nhằm thao túng đàm phán COC và để “cùng khai thác” dầu khí…
Đối tác chiến lược
Biển Đông đã trở thành “thùng thuốc súng” (powder keg) và “tiêu điểm” (centrepiece) trong bàn cờ chiến lược Biển Đông giữa Mỹ và Trung Quốc.
Gần đây, Việt Nam có quan điểm cứng rắn hơn đối với COC, ủng hộ tàu chiến và máy bay Mỹ “đi qua vô hại” tại Biển Đông.
Hạm đội 7 của Mỹ tại Thái Bình Dương có thể vào Biển Đông để áp sát các đảo tại Trường Sa và Hoàng Sa mà Trung Quốc đã bồi đắp và quân sự hóa bất hợp pháp.
Đây là một bước tăng cường hợp tác chiến lược Mỹ-Việt, đề phòng Trung Quốc tuyên bố “vùng nhận dạng phòng không” (ADIZ) và tăng cường hệ thống “chống tiếp cận/chống xâm nhập” (A2/AD) tại khu vực này.
Ngày 5-9/3/2018, tàu sân bay USS Carl Vinson đã đến Đà Nẵng trong một chuyến thăm nhằm tăng cường hợp tác chiến lược giữa hai nước và hỗ trợ kế hoạch triển khai dự án Cá Voi Xanh.
Sắp tới, khi Tổng bí thư Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng sang thăm Mỹ, hy vọng hai bên sẽ ký một “hiệp ước tương trợ quốc phòng” (như Mỹ đã từng ký với Philippines), hoặc ký một bản ghi nhớ (MOU) để xúc tiến việc đó, với định hướng nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược.
Ngày 11/10/2018, sau khi John Bolton tuyên bố Mỹ sẽ hợp tác khai thác dầu khí tại Biển Đông “dù có Trung Quốc hay không”, hãng ExxonMobil đã trở lại dự án lọc dầu Bình Sơn để triển khai hợp đồng FEED (tư vấn thiết kế tổng thể) cho dự án Cá Voi Xanh.
Tàu sân bay Mỹ USS Carl Vinson trong chuyến công du Đà Nẵng, ảnh: sfgate.com.
Dự kiến Việt Nam có thể thu được 60 tỷ USD từ dự án này, lớn gấp 3 lần so với dự kiến trước đó (là 20 tỷ USD).
Ngày 25-27/6/2018, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đã sang thăm Mỹ và chuyển cho phía Mỹ một thông điệp quan trọng là Việt Nam cải cách sẽ có lợi cho Mỹ.
Nhưng đến nay, Việt Nam vẫn chưa triển khai cải cách thể chế (vòng hai) và cũng chưa thể khẳng định cải cách thể chế toàn diện sắp diễn ra như khuyến nghị của báo cáo “Việt Nam 2035”.
Nhưng trong dịp họp thượng đỉnh Mỹ - Triều tại Hà Nội (27-28/2/2019), Tổng thống Donald Trump đã trực tiếp mời Tổng bí thư Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng sang thăm Mỹ.
Tầm quan trọng của chuyến thăm chính thức này không còn là gặp nhau trong phòng bầu dục (một cách tượng trưng như trước) mà nhằm nâng cấp quan hệ Mỹ-Việt thành đối tác chiến lược (một cách thực chất), bao gồm cả dự án Cá Voi Xanh.
Trong bối cảnh đó, cá nhân người viết cho rằng, sẽ là một sai lầm chiến lược nếu Việt Nam vay vốn Trung Quốc và chấp nhận để nhà thầu Trung Quốc (China Pacific Construction Group) làm dự án đường cao tốc Bắc-Nam (như dư luận đang lo ngại).
Theo nguồn báo chí, đại diện CPCG đã được Bộ Giao thông Vận tải tiếp và trao đổi về khả năng tham gia dự án này. Dư luận chung phản đối vì mấy lý do.
Thứ nhất, dự án này rất nhạy cảm vì liên quan đến an ninh quốc gia.
Thứ hai, nó liên quan đến sáng kiến “Vành đai và Con đường” và “bẫy nợ” của Trung Quốc (mà ông Mahathir đã chỉ trích là “chủ nghĩa thực dân mới”).
Thứ ba, phương án vay vốn Trung Quốc và chọn nhà thầu EPC của họ đầy rủi ro (như Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã cảnh báo).
Dự án đường sắt trên cao Cát Linh-Hà Đông là một bài học về đội vốn, chất lượng tồi, và chậm tiến độ.
Thứ tư, Mỹ đã lập ra IDFC (International Development Finance Corporation) để cung cấp tín dụng và hỗ trợ kỹ thuật cho các dự án về hạ tầng cơ sở trong khu vực (để cạnh tranh với BRI của Trung Quốc).
Trong bối cảnh tình hình quốc tế diễn biến phức tạp và khó lường, quan hệ Mỹ-Trung vừa đối đầu vừa đối thoại, sẽ tác động càng lớn đến Việt Nam và Biển Đông.
Cuộc điều tra của Robert Mueller đã kết thúc và kết luận Donald Trump không cấu kết với Nga trong chiến dịch tranh cử, là một thắng lợi của Donald Trump trước khi gặp Tập Cận Bình tại Mar-a-Lago. Vì vậy, đồng thuận chống lại Trung Quốc càng mạnh trong Chính quyền và Quốc hội Mỹ.
Trong bối cảnh kinh tế và chính trị hiện nay, Việt Nam cần triển khai nghị quyết 36-NQ/TW (do Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng ký 22/10/2018) về chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Trong chuyến thăm Mỹ sắp tới của Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, Việt Nam cần tạo ra một bước đột phá mới về chiến lược để điều chỉnh quan hệ nước lớn với Mỹ và Trung Quốc tại Biển Đông.
Đồng thời, Việt Nam cần tạo ra một bước đột phá mới về thể chế, nhằm tháo gỡ ách tắc hiện nay để tạo ra nguồn lực mới cho phát triển bền vững, và đối phó hiệu quả hơn với các thách thức khó lường.
Nguyễn Quang Dy
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét