Thứ Tư, 16 tháng 2, 2022

20220217. VAI TRÒ CỦA CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG TRƯỜNG ? (1)

 ĐIỂM BÁO MẠNG

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG TRƯỜNG NẾU KIÊM NHIỆM DỄ XẢY RA 

'VỪA ĐÁ BÓNG, VỪA THỔI CÒI'

THÙY LINH pv/ GDVN 3-8-2021

GDVN- Chủ tịch Hội đồng trường từ ngoài trường thì khó có thể hiểu sâu sắc mọi ngõ ngách, bề dày văn hóa nhà trường. Trong khi đó, hiệu trưởng trên thực tế là 1 CEO.

TIN LIÊN QUAN

Ngày nay, giáo dục đại học có nhiệm vụ giáo dục và đào tạo nhân lực trình độ cao cho các ngành kinh tế khác, và đồng thời các trường đại học còn là trung tâm của đổi mới và sáng tạo.

Kinh nghiệm của các nước có nền giáo dục đại học phát triển cho thấy, tự chủ đại học là chìa khóa thành công, và đang trở thành xu hướng tất yếu trên qui mô toàn cầu.

Ở Việt Nam, trong thời gian qua, tự chủ đại học đã được coi là khâu đột phá để nâng cao chất lượng giáo dục đại học.

Điều đó được thể hiện qua việc Đảng và Nhà nước đã ban hanh hàng loạt chủ trương chính sách cũng như văn bản pháp quy để biến tự chủ đại học thành hiện thức giúp nền giáo dục đại học đã có nhiều chuyển biến tích cực, từ chỗ cả hệ thống giáo dục đại học như một trường đại học lớn do Bộ Giáo dục và Đào tạo trực tiếp "cầm tay chỉ việc", đến nay các trường đại học đã được trao quyền tự chủ ở các mức độ khác nhau.

Dù ở nước nào và theo mô hình nào thì Hội đồng trường đều mang đặc trưng của một hội đồng quản trị có thẩm quyền cao nhất trong một trường đại học, đại diện cho chủ sở hữu của nhà trường và các các nhóm lợi ích có liên quan.

Đối với các trường đại học công lập thì đó chính là chủ sở hữu cộng đồng, vì ở đó có đại diện của tổ chức Đảng, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, chính quyền sở tại, công đoàn, giảng viên - viên chức và người lao động, cựu sinh viên, nhà tuyển dụng, doanh nghiệp.

Thời gian gần đây có một số ý kiến cho rằng, để thu hút cán bộ có uy tín, chất lượng ngoài trường vào Hội đồng trường thì Chủ tịch Hội đồng trường không nên là cán bộ cơ hữu.

Tuy nhiên, trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó giáo sư Nguyễn Văn Long – Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Giao thông vận tải cho rằng, Điều 16, Luật Giáo dục đại học 2018 đã nêu rất rõ:

“Hội đồng trường của trường đại học công lập là tổ chức quản trị, thực hiện quyền đại diện của chủ sở hữu và các bên có lợi ích liên quan”, do đó muốn quản trị nhà trường hiệu quả thì phải am hiểu gốc rễ, tường tận về quá khứ, hiện tại, tương lai và thế mạnh, nếu Chủ tịch Hội đồng trường không phải là cán bộ cơ hữu thì làm sao nắm được những điều gốc rễ của nhà trường?

Phó giáo sư Nguyễn Văn Long – Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Giao thông vận tải

Hơn nữa, khi là cán bộ cơ hữu tức là họ đang làm cho chính mình nên sẽ toàn tâm toàn ý. “Rõ ràng trách nhiệm và sự cống hiến sẽ hơn hẳn người ngoài trường”, Phó giáo sư Nguyễn Văn Long nhấn mạnh.

Đồng tình với quan điểm này, Phó giáo sư Đào Minh Phúc – Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Học viện Ngân hàng cho rằng, để thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ của Chủ tịch Hội đồng trường như quy định tại Luật số 34/2018 và Nghị định 99 cũng như Nghị quyết 19 thì bắt buộc Chủ tịch Hội đồng trường phải là cơ hữu.

Phó giáo sư Đào Minh Phúc - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Học viện Ngân hàng

"Nếu người ngoài trường vào giữ chức Chủ tịch Hội đồng trường theo cơ chế kiêm nhiệm thì không hiệu quả, dẫm chân lên nhau, dễ xảy ra tình trạng vừa đá bóng, vừa thổi còi", thầy Phúc lý giải.

Cùng quan điểm, Giáo sư Trần Đức Viên – Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho rằng, thường thì, Chủ tịch Hội đồng trường nên là cán bộ cơ hữu còn Hiệu trưởng thì không nhất thiết.

Bởi lẽ Chủ tịch Hội đồng trường từ ngoài trường thì khó có thể hiểu sâu sắc mọi ngõ ngách, bề dày văn hóa của nhà trường. Trong khi đó, hiệu trưởng trên thực tế là giám đốc điều hành (CEO - Chief Executive Officer) của nhà trường, do Hội đồng trường bầu chọn hay tuyển dụng, bổ nhiệm và bãi nhiệm nên nếu tìm được ngoài giỏi thì nên mời về làm Hiệu trưởng.

Giáo sư Trần Đức Viên (ảnh: Thùy Linh)

Vậy có nên quy định mức trần học phí hay không thì quan điểm của Giáo sư Trần Đức Viên cho rằng, đối với đại học công lập tự chủ thì không nên khống chế học phí bởi vì tiền nào của đó, muốn học trong một ngôi trường cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm, thư viện khang trang, hiện đại mà chỉ đóng học phí thấp là điều không thể.

“Nếu đại học công lập (chưa tự chủ) thì mới khống chế mức trần chứ khi trường đã tự chủ thì nhà trường tự cân đối dựa theo thị trường điều tiết. Còn đối với những ngành mà nhà nước đặt hàng ở các trường tự chủ thì bản thân nhà nước phải chi trả kinh phí”, thầy Viên nhấn mạnh.

Bởi theo Giáo sư Trần Đức Viên, muốn chất lượng cao thì học phí phải do thị trường điều tiết, ví dụ sinh viên thực tập mà chỉ nhìn người ta làm thì chi phí thấp nhưng nếu muốn tự hàn thì rõ ràng phải trả tiền cái que hàn đó.

Trong khi đó, Phó giáo sư Nguyễn Văn Long cho rằng: “Tự chủ gắn liền với trách nhiệm giải trình. Khi thu học phí là A đồng/ năm học, trường phải giải trình về chi khoản A đồng đó trong hoạt động của mình trước xã hội, vì vậy mức trần học phí là không nên quy định”.

Khoản 4, Điều 16, Luật Giáo dục đại học 2018 quy định:

4. Tiêu chuẩn, việc bầu chủ tịch hội đồng trường và trách nhiệm, quyền hạn của chủ tịch hội đồng trường của trường đại học công lập được quy định như sau:

a) Chủ tịch hội đồng trường là người có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt, có uy tín, có kinh nghiệm quản lý giáo dục đại học, có đủ sức khỏe để thực hiện nhiệm vụ; độ tuổi đảm nhiệm chức vụ chủ tịch hội đồng trường theo quy định của pháp luật;

b) Chủ tịch hội đồng trường do hội đồng trường bầu trong số các thành viên của hội đồng trường theo nguyên tắc đa số, bỏ phiếu kín và được cơ quan quản lý có thẩm quyền ra quyết định công nhận; trường hợp thành viên ngoài trường đại học trúng cử chủ tịch hội đồng trường thì phải trở thành cán bộ cơ hữu của trường đại học; chủ tịch hội đồng trường không kiêm nhiệm các chức vụ quản lý trong trường đại học;

c) Chủ tịch hội đồng trường có trách nhiệm và quyền hạn chỉ đạo, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn của hội đồng trường; chỉ đạo xây dựng chương trình, kế hoạch hoạt động hằng năm; chỉ đạo tổ chức và chủ trì các cuộc họp của hội đồng trường; ký văn bản thuộc thẩm quyền ban hành của hội đồng trường; sử dụng bộ máy tổ chức và con dấu của trường đại học để hoạt động trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của hội đồng trường; thực hiện nhiệm vụ của thành viên hội đồng trường, nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật, quy chế tổ chức và hoạt động của trường đại học;

d) Chịu trách nhiệm về việc thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của mình.

Thùy Linh
HIỆU TRƯỞNG, CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG TRƯỜNG: AI LÀ NGƯỜI ĐỨNG ĐẦU

 NHÀ TRƯỜNG ?

THÙY LINH pv/GDVN 27-8-2021
GDVN- Các thầy cô trong câu lạc bộ Chủ tịch Hội đồng trường cho rằng, cần phân định rõ vai trò của Hội đồng trường và Ban giám hiệu để tránh chồng chéo, giẫm lên nhau.

TIN LIÊN QUAN

Chia sẻ với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Giáo sư Trần Diệp Tuấn – Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Y – Dược Thành phố Hồ Chí Minh, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Chủ tịch Hội đồng trường trực thuộc Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam cho biết:

“Tại hội nghị trực tuyến giáo dục đại học năm 2021 của Bộ Giáo dục và Đào tạo diễn ra ngày 24/8, đại diện Câu lạc bộ, tôi có một vài góp ý liên quan đến Hội đồng trường, Chủ tịch Hội đồng trường”.

Giáo sư Trần Diệp Tuấn cho biết, sau khi các Chủ tịch Hội đồng trường nhận được giấy mời của Bộ Giáo dục và Đào tạo mời dự hội nghị giáo dục đại học năm 2021, các thầy cô trong câu lạc bộ đã tập hợp 4 nội dung chính để đóng góp chung.

Thứ nhất, Câu lạc bộ Chủ tịch Hội đồng trường ghi nhận Bộ Giáo dục và Đào tạo gửi thư mời tham dự hội nghị trong đó mời đích danh Chủ tịch Hội đồng trường. Điều này khiến các thầy cô rất vui mừng, hoan nghênh sự lắng nghe của lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo đối với các ý kiến đóng góp của Câu lạc bộ Chủ tịch Hội đồng trường trong thời gian vừa qua.

Thứ hai, để phát huy được vai trò của Hội đồng trường, Chủ tịch Hội đồng trường thì các thầy cô trong câu lạc bộ viện dẫn chính vào 3 văn bản: Nghị quyết 19-NQ/TW, Luật 34/2018/QH14 và Nghị định 99/2019/NĐ-CP.

Cụ thể, trong Nghị quyết 19-NQ/TW đã nhấn mạnh: “…hội đồng trường là cơ quan thực quyền cao nhất của trường đại học; bí thư đảng uỷ kiêm chủ tịch hội đồng trường”.

Luật số 34/2018/QH14 (Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học 2018), tại Điều 16 đã khẳng định: “Hội đồng trường của trường đại học công lập là tổ chức quản trị, thực hiện quyền đại diện của chủ sở hữu và các bên có lợi ích liên quan”. Như vậy có nghĩa là, Hội đồng trường các cơ sở giáo dục đại học công lập là cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà nước nên vai trò của Hội đồng trường rất lớn, nhằm xác lập quyền sở hữu, bảo vệ tài sản của nhà nước.

Điểm c, Khoản 4, Điều 7, Nghị định 99/2019/NĐ-CP nêu: “…chủ tịch hội đồng trường được hưởng phụ cấp chức vụ cao nhất trong danh mục phụ cấp chức vụ của trường đại học…”. Điều này cho thấy, người được hưởng phụ cấp chức vụ cao nhất có nghĩa đây là người có quyền hạn và trách nhiệm lớn nhất trong một cơ sở giáo dục đại học.

Ảnh minh họa: Ngọc Diệp

Từ những nội dung ở 3 văn bản này, các thầy cô trong câu lạc bộ cho rằng, cần phân định rõ vai trò của Hội đồng trường và Ban giám hiệu để tránh chồng chéo, giẫm lên nhau.

Nếu Hội đồng trường ban hành chủ trương, đường lối cho sự phát triển của nhà trường và thực hiện công tác giám sát thì Ban giám hiệu là nơi thực hiện công tác điều hành, thực thi các chủ trương mà Hội đồng trường đưa ra. Vì vậy, ngoài những vấn đề liên quan đến đường lối, chủ trương chung thì Hội đồng trường cũng phải nắm được những hoạt động chung để thực hiện công tác giám sát.

“Do đó những nội dung liên quan đến hoạt động chung của nhà trường thì cơ quan quản lý cũng cần mời Hội đồng trường, tùy vào nội dung mà Hội đồng trường sẽ phân công người phù hợp tham dự để nắm thông tin bởi trong Hội đồng trường có nhiều người, có nhiều ban khác nhau. Nếu không biết Bộ Giáo dục và Đào tạo, các cơ quan quản lý trực tiếp chỉ đạo thực hiện gì thì làm sao Hội đồng trường giám sát được”.

Thứ ba, ngày 8/1/2021, Bộ Nội vụ có công văn trả lời Bộ Giáo dục và Đào tạo liên quan đến nội dung Bộ Giáo dục và Đào tạo xin ý kiến một số nội dung để xác định ai là người đứng đầu trường đại học công lập, trong đó nêu: “Từ những văn bản pháp luật có liên quan quy định về nhiệm vụ, trách nhiệm, quyền hạn của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị theo quy định theo quy định của pháp luật chuyên ngành có liên quan và trên cơ sở quy định của Luật số 34, Bộ Nội vụ cho rằng Hiệu trưởng sẽ là người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học công lập”.

Văn bản mà Bộ Nội vụ trả lời Bộ Giáo dục và Đào tạo khẳng định Hiệu trưởng là người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học công lập (ảnh: Thùy Linh)

Câu lạc bộ Chủ tịch Hội đồng trường cho rằng, câu trả lời này của Bộ Nội vụ “vênh” với Nghị quyết 19-NQ/TW, Luật 34/2018/QH14 và Nghị định 99/2019/NĐ-CP khiến cho các cơ sở giáo dục đại học rất lúng túng khi xây dựng quy chế tổ chức hoạt động của nhà trường, ảnh hưởng đến vai trò của Hội đồng trường và tổ chức hoạt động của các cơ sở giáo dục đại học.

Thứ tư, nhìn vào Nghị định 115/2020/NĐ-CP quy định về tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức cho thấy Nghị định không hề nhắc tới Hội đồng trường, Chủ tịch Hội đồng trường. Chính điều này gây ra việc hiện nay cơ sở giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các cơ quan quản lý trực tiếp và các bên liên quan hiểu không thống nhất, “vênh” nhau về cách hiểu đối với tập thể lãnh đạo, gây lúng túng trong thực hiện qui trình công tác cán bộ.

Nêu 4 ý kiến này, Câu lạc bộ Chủ tịch Hội đồng trường mong muốn Bộ Giáo dục và Đào tạo có tiếng nói mạnh mẽ hơn để làm sao chính sách được đồng bộ trong các văn bản nhằm tiến tới tự chủ đại học thực sự, vì thực chất của tự chủ là để phát huy nội lực của các cơ sở giáo dục đại học quan đó nâng cao năng lực cạnh tranh của lực lượng lao động bậc cao của nước ta với khu vực và thế giới trong môi trường kinh tế tri thức ngày càng cạnh tranh hiện nay.

Thùy Linh

NGƯỜI ĐỨNG ĐẦU  ĐẠI HỌC CÔNG LẬP LÀ HIỆU TRƯỞNG HAY CHỦ TỊCH

 HỘI ĐỒNG TRƯỜNG ?

THÙY LINH pv/ GDVN 1-10-2021

GDVN- Theo Tiến sĩ-Luật sư Nguyễn Thị Kim Phụng, hiệu trưởng là người đứng đầu bộ máy điều hành/hành chính của nhà trường chứ không phải người đứng đầu trường đại học.

TIN LIÊN QUAN


LTS: Vừa qua có sự tranh luận và thắc mắc về người đứng đầu cơ sở đào tạo đại học, để hiểu rõ hơn về vấn đề này, hôm nay Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam có cuộc trao đổi với Tiến sĩ- Luật sư Nguyễn Thị Kim Phụng - Giám đốc Công ty Luật trách nhiệm hữu hạn Kim Phụng và Cộng sự, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học - Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Phóng viên: Thưa bà, với các quy định tại Luật 34 và Nghị định 99 đã rõ ai là người có vị trí cao nhất trong cơ sở giáo dục đại học chưa? Và có phải cứng nhắc việc quy định người đứng đầu theo Luật 34 không?

Tiến sĩ - Luật sư Nguyễn Thị Kim Phụng: Qua một thời gian thực hiện Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học (Luật số 34/2018) và Nghị định hướng dẫn số 99/2019, có một số ý kiến khác nhau về việc: Ai là người đứng đầu cơ cở giáo dục đại học công lập?

Nguyên nhân chủ yếu có lẽ là do Luật và Nghị định nêu trên không quy định về người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học công lập, trong khi các quy định liên quan được hành trước Luật số 34/2018 như Luật Tố cáo, Luật Tiếp công dân, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công... và cả những luật ban hành sau Luật số 34/2018 như Luật viên chức và các văn bản hướng dẫn vẫn quy định các nhiệm vụ, quyền hạn đối với “người đứng đầu” hoặc “thủ trưởng” đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó có cả cơ sở giáo dục đại học công lập.

Vì vậy, nếu không nắm chắc Luật số 34/2018 và Nghị định số 99/2019, không nhận thức đúng sự tương đồng và khác biệt của cơ sở giáo dục đại học công lập so với các đơn vị sự nghiệp công lập khác... thì sẽ bị vướng mắc khi triển khai các nhiệm vụ, quyền hạn quy định cho “người đứng đầu” đơn vị sự nghiệp công lập trong cơ sở giáo dục đại học.

Luật số 34/2018 và Nghị định số 99/2019 đã quy định khá rõ nhiệm vụ, quyền hạn của các thiết chế quản trị, quản lý cơ sở giáo dục đại học. Theo đó:

Hội đồng trường do tập thể nhà trường bầu ra và được cơ quan quản lý có thẩm quyền ra quyết định công nhận; là tổ chức quản trị, thực hiện quyền đại diện của chủ sở hữu và các bên có lợi ích liên quan; có thẩm quyền quyết định các vấn đề lớn của cơ sở giáo dục đại học như: chiến lược phát triển, ban hành các quy định nội bộ quan trọng của Nhà trường; cơ cấu tổ chức, tuyển dụng, sử dụng, quản lý cán bộ giảng viên; quyết định nhân sự hiệu trưởng, bổ nhiệm phó hiệu trưởng, kế toán trưởng, chính sách tiền lương đối với hiệu trưởng và các chức danh quản lý trường, đánh giá hiệu quả hoạt động của hiệu trưởng; quyết định chính sách, chủ trương đầu tư phát triển, chính sách học phí, phê duyệt kế hoạch tài chính, thông qua báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán kinh phí hàng năm... (Khoản 2, Điều 16)

Chủ tịch Hội đồng trường do Hội đồng trường bầu ra và được cơ quan quản lý có thẩm quyền ra quyết định công nhận; là người đứng đầu Hội đồng trường, được hưởng phụ cấp chức vụ cao nhất trong trường; có trách nhiệm và quyền hạn: chỉ đạo, tổ chức thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn nêu trên của Hội đồng trường; chỉ đạo tổ chức, chủ trì các cuộc họp, ký văn bản thuộc thẩm quyền của Hội đồng trường… (Khoản 4, Điều 16).

Hiệu trưởng cơ sở giáo dục đại học công lập do Hội đồng trường quyết định và được cơ quan quản lý có thẩm quyền công nhận; là người chịu trách nhiệm quản lý, điều hành các hoạt động của cơ sở giáo dục đại học theo quy định của pháp luật, quy chế tổ chức và hoạt động của cơ sở giáo dục đại học; là người đại diện theo pháp luật và là chủ tài khoản của cơ sở giáo dục đại học (Khoản 3, Điều 20).

Tiến sĩ- Luật sư Nguyễn Thị Kim Phụng - Giám đốc Công ty Luật trách nhiệm hữu hạn Kim Phụng và Cộng sự, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học - Bộ Giáo dục và Đào tạo (ảnh: NVCC)

Từ các quy định trên, có thể thấy khá rõ:

Thứ nhất, trong lĩnh vực quản trị trường đại học, Hội đồng trường (trong đó có đại diện cơ quan Nhà nước đang quản lý trực tiếp trường) là cơ quan có thẩm quyền cao nhất, có quyền quyết định các vấn đề lớn, các quy định nội bộ chủ yếu, các vị trí quan trọng của cơ sở giáo dục đại học. Chủ tịch Hội đồng trường là người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền cao nhất đó.

Thứ hai, trong lĩnh vực quản lý và điều hành các công việc hành chính trong trường thì hiệu trưởng là người đứng đầu bộ máy hành chính của trường. Đây cũng là vị trí quan trọng của trường đại học và trọng trách cũng rất lớn. Tuy nhiên, nhân sự hiệu trưởng, nhiệm kỳ hoặc thời gian bổ nhiệm của hiệu trưởng do Hội đồng trường quyết định trong phạm vi nhiệm kỳ của Hội đồng trường. Quy định này nhằm kiến tạo, mở đường cho cơ chế thuê hiệu trưởng có thể dần được thực hiện như ở nhiều nước phát triển hiện nay. Vì vậy, hiệu trưởng là người đứng đầu bộ máy điều hành/hành chính của nhà trường chứ không phải người đứng đầu trường đại học.

Thứ ba, về tính chất của vị trí công tác, cả chủ tịch Hội đồng trường và hiệu trưởng trường công đều là những viên chức giữ vị trí trọng yếu, phải chịu trách nhiệm trước cơ quan quản lý trực tiếp nên đều phải được cơ quan quản lý có thẩm quyền công nhận; quyền và trách nhiệm của chủ tịch Hội đồng trường và hiệu trưởng chỉ phát sinh sau khi có quyết định công nhận này.

Quyết định công nhận này khác quyết định bổ nhiệm là trao quyền tự chủ cho nhà trường trong việc chuẩn bị và lựa chọn nhân sự (cơ quan Nhà nước chỉ kiểm tra hồ sơ về điều kiện nhân sự và quy trình thực hiện, không can thiệp vào nhân sự cụ thể) nhưng nó tương đương quyết định bổ nhiệm viên chức quản lý ở việc làm phát sinh nhiệm vụ, quyền hạn của viên chức quản lý. Vì vậy, ngoại trừ thủ tục riêng thì có thể xác định cơ quan công nhận là cơ quan có thẩm quyền bổ nhiệm các vị trí viên chức quản lý này.

Thứ tư, để thực hiện tự chủ đại học trên cơ sở khối tài sản thuộc sở hữu công thì Nhà nước trao quyền tự chủ, quyền quyết định các vấn đề lớn của Trường cho Hội đồng trường, thiết chế tập thể (bao gồm đại diện của cơ quan quản lý nhà nước; đại diện cho giới trí thức, giới sử dụng lao động xã hội và cựu sinh viên; đại diện cho lãnh đạo, giảng viên, các viên chức khác và người học trong trường) chứ không trao quyền cho một cá nhân đứng đầu nhà trường.

Vì vậy, Luật Giáo dục đại học không xác định cá nhân nào là người đứng đầu nhà trường; cũng không quy định thẩm quyền cá nhân cho chủ tịch Hội đồng trường để phù hợp với cơ chế tự chủ đại học trên cơ sở khối tài sản công thuộc sở hữu toàn dân mà Nhà nước là đại diện chủ sở hữu, Hội đồng trường được giao thực hiện quyền đại diện của chủ sở hữu. Như vậy, Luật số 34/2018 đã thể chế hoá chủ trương của Đảng trong Nghị quyết số 19/NQ/TƯ năm 2017 là “Nâng cao hiệu lực, hiệu quả cơ chế hội đồng trường trong các trường đại học theo hướng, hội đồng trường là cơ quan thực quyền cao nhất của trường đại học”.

Cơ chế Hội đồng trường là thiết chế quản trị có quyền cao nhất của trường đại học làm cho cơ sở giáo dục đại học không phải chỉ là đơn vị sự nghiệp công thuần tuý mà còn tiếp cận với thông lệ quản trị đại học của các nước phát triển.

Nghị định 60/2021/NĐ-CP về tự chủ nói rõ để tiến đến tự chủ thì một trong những điều kiện quan trọng là cơ sở đào tạo phải làm rõ quy chế phối hợp giữa Đảng uỷ, Hội đồng trường và Hiệu trưởng. Theo bà, sự phối hợp này được hiểu như thế nào là phù hợp nhất theo mô hình quản trị đại học, tự chủ đại học và đúng Luật 34?

Tiến sĩ - Luật sư Nguyễn Thị Kim Phụng: Trong điều kiện tự chủ đại học, quản trị trường đại học ngày càng cần phải đổi mới thì sự phối hợp giữa Đảng uỷ, Hội đồng trường và hiệu trưởng là rất cần thiết, có ảnh hưởng lớn đến sự ổn định, phát triển của các trường.

Trong đó, sự phối hợp giữa Đảng uỷ với Hội đồng trường và hiệu trưởng phải thực hiện trên cơ sở Điều lệ Đảng và nguyên tắc lãnh đạo của Đảng. Theo đó, Đảng ủy thống nhất lãnh đạo toàn diện việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị của cơ sở giáo dục đại học thông qua các mặt công tác như: công tác chính trị tư tưởng, công tác tổ chức cán bộ, công tác chuyên môn, công tác kiểm tra, giám sát; lãnh đạo chỉ đạo các tổ chức chính trị, đoàn thể trong trường và lãnh đạo thông qua trách nhiệm và sự gương mẫu của Đảng viên...

Việc lãnh đạo của Đảng uỷ thực hiện bằng việc ban hành chủ trương, nghị quyết của tổ chức Đảng về các mặt công tác nêu trên. Các chi bộ Đảng và các Đảng viên, trong đó có chủ tịch Hội đồng trường, hiệu trưởng có trách nhiệm chấp hành, tổ chức thực hiện các nghị quyết của Đảng uỷ trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình.

Ví dụ, trong công tác cán bộ, Đảng uỷ có quyền ban hành nghị quyết về tiêu chuẩn, quy chế, quy định đối với công tác cán bộ (phù hợp với quy định của Đảng uỷ cấp trên) và chỉ đạo thực hiện thông qua các cấp ủy, tổ chức đảng, đảng viên trong cơ sở giáo dục đại học.

Về mặt hình thức, sự phối hợp của Đảng uỷ trong hệ thống lãnh đạo cơ sở giáo dục đại học vẫn là những quy định có tính truyền thống: quy hoạch cán bộ để bồi dưỡng và giới thiệu vào các vị trí lãnh đạo trong trường; cho chủ trương bổ nhiệm, tham gia các hội nghị của tập thể lãnh đạo mở rộng, cán bộ chủ chốt để giới thiệu ứng viên theo quy trình bổ nhiệm; cho ý kiến bằng văn bản về nhân sự trước khi cấp có thẩm quyền ra quyết định bổ nhiệm viên chức quản lý...

Tuy nhiên, trong điều kiện đổi mới quản trị đại học để thực hiện tự chủ và nâng cao năng lực cạnh tranh của các trường trong hệ thống giáo dục đại học trong nước và quốc tế thì công tác lãnh đạo của Đảng cũng đã và đang được đổi mới. Trong đó, quan trọng là xác định và đảm bảo tiêu chuẩn cán bộ đáp ứng yêu cầu quản trị, quản lý nhà trường trong tình hình mới. Nếu có nguồn cán bộ tốt thì các cấp uỷ tốt luôn thực hiện các thủ tục về quy hoạch, quy trình công tác cán bộ nhanh gọn, đảm bảo chính sách thu hút nguồn cán bộ chất lượng cao cho nhà trường.

Hội đồng trường/Chủ tịch Hội đồng trường và hiệu trưởng có trách nhiệm phải tổ chức thực hiện, cụ thể hoá nghị quyết của Đảng uỷ trong các quy định, quyết định thuộc thẩm quyền của mình; phải xin chủ trương hoặc báo cáo Đảng ủy về những vấn đề thuộc thẩm quyền lãnh đạo của Đảng ủy (nêu trên).

Tuy nhiên, Đảng uỷ và Hội đồng trường còn có điểm chung cùng là thiết chế lãnh đạo định hướng cho sự phát tiển của trường đại học nên để cộng lực và tránh trùng lặp, chồng chéo, Nghị quyết số 19/NQ/TƯ đã có chủ trương thực hiện bí thư đảng uỷ kiêm chủ tịch hội đồng trường. Vì vậy, đối với những vấn đề thuộc nhiệm vụ quyền hạn của cả hai bên như lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chiến lược, nhiệm vụ chính trị của trường... thì Đảng uỷ và Hội đồng trường có thể phối hợp thống nhất nội dung nghị quyết hoặc ban hành nghị quyết liên tịch.

Sự phối hợp giữa Hội đồng trường/chủ tịch Hội đồng trường và hiệu trưởng phải thực hiện trên cơ sở các quy định của pháp luật và các quy chế nội bộ của cơ sở giáo dục đại học về nhiệm vụ quyền hạn của mỗi bên. Trong đó, nhiệm vụ, quyền hạn chủ yếu của Hội đồng trường được quy định tại Điều 16, nhiệm vụ, quyền hạn chủ yếu của hiệu trưởng được quy định tại Điều 20 của Luật Giáo dục đại học (đã được sửa đổi, bổ sung). Theo các quy định này, những vấn đề thuộc về định hướng phát triển; ban hành kế hoạch, quy chế quy định nội bộ; quyết định các vấn đề lớn như cơ cấu tổ chức, phương hướng hoạt động, tiêu chuẩn của các vị trí việc làm, chính sách, đầu tư tài chính, sử dụng tài sản công; bổ nhiệm phó hiệu trưởng, kế toán trưởng... thì thuộc thẩm quyền của Hội đồng trường (thông qua nghị quyết). Hội đồng trường có quyền giám sát mọi hoạt động của nhà trường, giám sát việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản của trường và hiệu trưởng có trách nhiệm giải trình.

Những vấn đề thuộc về triển khai thực hiện kế hoạch, triển khai các hoạt động chuyên môn; tuyển chọn, quản lý, sử dụng, đánh giá viên chức; bổ nhiệm các chức danh mà quy chế nội bộ quy định thuộc quyền của hiệu trưởng; ký duyệt chi theo quy định; tổ chức thực hiện các quy định cụ thể của pháp luật và quy chế nội bộ của trường... thì thuộc thẩm quyền của hiệu trưởng (thông qua quyết định, văn bản hành chính).

Với việc phân định nhiệm vụ, quyền hạn vừa cụ thể, vừa mang tính khái quát cao như trên, các quy định trong Luật Giáo dục đại học còn trở thành nguyên tắc để xác định nhiệm vụ, quyền hạn của các thiết chế Hội đồng trường và hiệu trưởng trong những trường hợp khác, khi hệ thống pháp luật liên quan đến giáo dục đại học chưa được đồng bộ.

Bên cạnh các quy định trên, Luật Giáo dục đại học còn quy định khá nhiều vấn đề cơ sở giáo dục đại học có quyền tự chủ nhưng phải được quy định rõ trong quy chế tổ chức và hoạt động và các quy định nội bộ khác; trong đó, bao gồm cả vấn đề phải “Phân định trách nhiệm và quyền hạn khác giữa hội đồng trường và hiệu trưởng trường đại học” (Điểm e, Khoản 6, Điều 16).

Ngoài hệ thống Luật Giáo dục đại học, các văn bản pháp luật khác (như Luật Viên chức, Luật quản lý sử dụng tài sản công, Luật tiếp công dân, Luật tố cáo... ) còn quy định nhiều nội dung về nhiệm vụ quyền hạn của “thủ trưởng đơn vị”, “người đứng đầu” đơn vị sự nghiệp công lập. Để thực hiện các quy định này, các cơ sở giáo dục đại học công lập phải đối chiếu với từng lĩnh vực được quy định trong Khoản 2 Điều 16, Khoản 3 Điều 20 của Luât Giáo dục đại học và áp dụng Điểm e Khoản 6 Điều 16 nêu trên để “phân định trách nhiệm và quyền hạn” cụ thể giữa Hội đồng trường và hiệu trưởng trong quy chế tổ chức và hoạt động của trường.

Như vậy, theo Luật số 34 như đã phân tích ở trên, sự phối hợp giữa Hội đồng trường và hiệu trưởng là sự phối hợp giữa tập thể lãnh đạo nhà trường (Hội đồng trường) với người có thẩm quyền quản lý, điều hành các hoạt động của trường (hiệu trưởng). Các bên thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình theo đúng quy định của pháp luật, quy chế nội bộ của trường và phối hợp hiệu quả vì sự phát triển chung của nhà trường.

Để đảm bảo thực hiện tự chủ đại học thực chất và theo thông lệ quốc tế thì những vấn đề gì là quan trọng nhất để thực thi tốt Luật 34 và trao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục đại học, thưa bà?

Tiến sĩ - Luật sư Nguyễn Thị Kim Phụng: Chúng tôi cho rằng hiện nay những vấn đề quan trọng nhất để thực hiện tự chủ đại học theo quy định của Luật số 34 bao gồm:

Thứ nhất, mỗi chủ thể có trách nhiệm (các cơ quan ban hành pháp luật, cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan quản lý trực tiếp, các chủ thể trong trường đại học, các cá nhân và tổ chức có liên quan) cần phải hiểu đúng chủ trương tự chủ đại học, hiểu đúng quy định của Luật số 34 và các văn bản hướng dẫn để ban hành và triển khai thực hiện hệ thống pháp luật liên quan đến giáo dục đại học đồng bộ và hiệu quả; tôn trọng quyền tự chủ của cơ sở giáo dục đại học đã được pháp luật quy định...

Từ đó, thực sự chuyển mô hình quản lý trường đại học từ cơ chế hành chính có “người đứng đầu” sang cơ chế quản trị thông qua Hội đồng trường (Hội đồng quản trị) như mô hình quản trị doanh nghiệp hiện đại (trước hết, áp dụng sớm đối với các trường đã tự chủ chi thường xuyên; sau đó, mở rộng hiệu quả chính sách đặt hàng đào tạo, nghiên cứu để mở rộng cơ chế quản trị này).

Thứ hai, các trường cần hiểu rõ vai trò của từng thiết chế quản trị, quản lý trường; hiểu rõ vai trò của từng thành phần trong mỗi thiết chế để lựa chọn/thu hút nhân sự phù hợp.

Ví dụ: lựa chọn đại diện người ngoài trường, đại diện cán bộ, giảng viên, người học... tham gia Hội đồng trường phải là người am hiểu về giáo dục đại học, lĩnh vực đào tạo và thực sự quan tâm đến sự phát triển của trường.

Các nhân sự quan trọng trong thiết chế quản trị, quản lý nhà trường (chủ tịch Hội đồng trường, hiệu trưởng...) cần được đào tạo, bồi dưỡng về quản trị đại học hiện đại, đáp ứng yêu cầu đổi mới để nâng cao sức cạnh tranh từng trường và của cả hệ thống giáo dục đại học.

Thứ ba, các trường cần xây dựng quy chế tổ chức và hoạt động và các quy chế, quy định nội bộ khác có tính hệ thống, có chất lượng, theo đúng quy định của Luật giáo dục đại học và các văn bản pháp luật khác có liên quan đến giáo dục đại học và tổ chức thực hiện hiệu quả. Trong đó, quy định rõ về vai trò, chức năng, nhiệm vụ từng chủ thể; chú trọng việc phân cấp, phân quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình; minh bạch các thông tin quản lý...

Thứ tư, từng trường và cả hệ thống cần xác định chiến lược, mục tiêu và nguồn lực phát triển, thu hút nhân tài, ứng dụng công nghệ, xây dựng hệ thống đảm bảo chất lượng thực chất, từng bước tiệm cận với các mô hình quản trị, quản lý hiện đại, tiệm cận các chuẩn chất lượng quốc tế (chuẩn trường, chương trình, giảng viên, cơ sở vật chất, công bố học thuật... và các chuẩn kiểm định chất lượng khác).

Trân trọng cảm ơn Tiến sĩ – Luật sư Nguyễn Thị Kim Phụng.

Thùy Linh (thực hiệ
BÍ THƯ ĐẢNG ỦY KIÊM CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC 

LÀ CHỦ TRƯƠNG ĐÚNG ĐẮN

VIỆT DŨNG/ GDVN 13-1-2022

GDVN- “Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường đại học là một chủ trương rất đúng đắn, theo tinh thần Nghị quyết 19 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII.”

TIN LIÊN QUAN

Phó Giáo sư Đoàn Thanh Hà – Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh đã khẳng định như vậy trong buổi trò chuyện với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam về vấn đề Bí thư Đảng ủy kiêm Chủ tịch Hội đồng trường.

Nghị quyết 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã khẳng định: “Nâng cao hiệu lực, hiệu quả cơ chế Hội đồng trường trong trường đại học theo hướng, Hội đồng trường là cơ quan thực quyền cao nhất của trường đại học, Bí thư Đảng ủy kiêm Chủ tịch Hội đồng trường”.

Thế nhưng, hiện nay, trên thực tế là có nhiều Bí thư Đảng ủy không phải là Chủ tịch Hội đồng trường/Hội đồng đại học. Điều này cho thấy rằng, một nghị quyết lớn của cấp trung ương nhưng vẫn có nhiều cơ sở giáo dục đại học chưa thực hiện tốt điều này.

Phó Giáo sư Đoàn Thanh Hà, Bí thư Đảng ủy và cũng là Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Ngân hàng TPHCM (ảnh: NTCC)

Theo Phó Giáo sư Đoàn Thanh Hà, Bí thư Đảng ủy kiêm Chủ tịch Hội đồng trường theo Nghị quyết 19 là một giải pháp cho các trường đại học được phép tự chủ, đổi mới quá trình quản trị trường đại học.

Trước đây, Bí thư Đảng ủy thường là Hiệu trưởng, nhưng hiện nay, thường thì Đảng ủy sẽ ra chủ trương, Hội đồng trường ra nghị quyết còn Ban giám hiệu sẽ thực hiện theo nghị quyết này.

Hiện Bộ Giáo dục và Đào tạo đang yêu cầu các trường đại học trực thuộc Bộ phải thực hiện nghiêm túc điều này.

Còn về phía Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, 2 trường là Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh, Học viện Ngân hàng đều đã thực hiện nghiêm yêu cầu này, ngay từ khi tổ chức đại hội nhiệm kỳ 2020-2025.

Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh khẳng định: Đây là một chủ trương hoàn toàn đúng đắn, vì nó sẽ tách bạch giữa việc điều hành và quản trị, quản lý điều hành một trường đại học.

Hội đồng trường sẽ giám sát việc điều hành của Ban Giám hiệu căn cứ theo điều 16 của Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học.

Ở trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh, ngay từ khi tổ chức đại hội nhiệm kỳ 2020-2025 đã có định hướng là Bí thư Đảng ủy cũng sẽ là Chủ tịch Hội đồng trường.

Ban Giám hiệu sẽ điều hành dựa trên nghị quyết mà Hội đồng trường ban hành. Hội đồng trường sẽ giám sát quá trình điều hành nhà trường, để không bị lệch hướng, mà vấn đề chính là Hội đồng trường, Đảng ủy luôn là một tập thể, chứ không phải riêng một cá nhân nào.

Hội đồng trường có thể ban hành nghị quyết theo từng năm, từng thời kỳ, từng giai đoạn.

Thực tế là tại trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh, sau khi vận hành cơ chế này thì tình hình hoạt động của nhà trường tốt hơn rất nhiều, do sẽ có thể thực hiện cơ chế giám sát lẫn nhau.

“Hiệu trưởng không thể tự mình quyết định được” – Phó Giáo sư Đoàn Thanh Hà khẳng định.

Bí thư Đảng ủy là Hiệu trưởng không còn phù hợp nữa. Đảng chỉ đóng vai trò chỉ ra đường lối, chủ trương, còn nếu thực hiện nữa thì không thể công tâm, khách quan được.

Một điều nữa là việc này còn phát huy được tính tập thể, nếu các trường đại học được vận dụng theo cơ chế này sẽ rất tốt. Quan trọng là nhận thức của các cá nhân, cùng với lãnh đạo trong nhà trường, đừng sợ mất quyền lực.

Đưa ra ví dụ, tại trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh, mỗi cá nhân lãnh đạo đều có một nhận thức một vai trò riêng của mình, “đóng đúng vai, thuộc bài” đúng theo quy định.

“Hiệu trưởng nhà trường được làm gì, đóng vai trò gì… đều có quy định cụ thể hết” – thầy Đoàn Thanh Hà chia sẻ.

Ngoài ra, người lao động và kể cả cơ quan chủ quản cũng cần phải hiểu, nhận thức rõ ràng được việc này.

Hiện một số trường đại học thuộc một số Bộ không muốn làm điều này, thì vai trò của Hội đồng trường không thể nào phát huy được sức mạnh.

Việt Dũng
Ở NƯỚC NGOÀI, CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG TRƯỜNG PHỔ THÔNG CÔNG CHỈ NHẬN LƯƠNG TƯỢNG TRƯNG
MẠNH ĐOÀN pv/ GDVN 14-2-2022
GDVN- Theo chuyên gia, chủ tịch hội đồng trường phổ thông nên là người ở ngoài trường để họ mang những bối cảnh và sức sống phía bên ngoài vào trong trường.

TIN LIÊN QUAN

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa ban hành Dự thảo Thông tư hướng dẫn về vị trí việc làm, cơ cấu viên chức theo chức danh nghề nghiệp và định mức số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục phổ thông công lập.

Trong dự thảo có bổ sung vị trí lãnh đạo trường là chủ tịch hội đồng trường (thay vì 2 vị trí trước đây là hiệu trưởng và phó hiệu trưởng). Chủ tịch hội đồng trường có thể được bầu từ giáo viên hoặc cán bộ quản lí.

Dư luận băn khoăn trước nội dung của dự thảo có nhiều vấn đề như vai trò của chủ tịch hội đồng trường liệu có chồng chéo với hiệu trưởng, cũng như việc chọn giáo viên làm chủ tịch hội đồng trường liệu có đủ năng lực lãnh đạo điều hành.

Trao đổi với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sỹ - Nhà giáo ưu tú Nguyễn Kim Dung (nguyên Phó Viện trưởng Phụ trách Viện Nghiên cứu Giáo dục, Trường Đại học Sư Phạm Thành phố Hồ Chí Minh) có chia sẻ xung quanh vấn đề này.

Tiến sỹ Nguyễn Kim Dung. (Ảnh: NVCC)

Phóng viên: Tiến sỹ đánh giá ra sao mô hình Hội đồng trường trong trường học phổ thông công lập?

Tiến sỹ - Nhà giáo ưu tú Nguyễn Kim Dung: Theo tôi nghĩ, Hội đồng trường có chức năng rất quan trọng, trong việc chỉ ra định hướng sự phát triển của nhà trường, đồng thời mang những bối cảnh và sức sống phía bên ngoài vào trong trường.

Nếu chủ tịch hội đồng trường là giáo viên thì sẽ có mâu thuẫn về lợi ích, dễ dẫn tới việc họ không dám lên tiếng bởi vướng Hiệu trưởng. Từ đây, họ không thể hiện được trách nhiệm của mình, ngoài ra "tầm nhìn" của giáo viên về các vấn đề quản lý, lãnh đạo, định hướng cũng có thể không phù hợp với vị trí này.

Giáo viên giỏi về chuyên môn, khi làm chuyên môn thì không có nhiều người muốn tham gia vào vị trí quản lý, lãnh đạo.

Vì vậy, chủ tịch hội đồng trường nên là người ngoài trường, để họ chỉ tập trung đưa ra các định hướng, sự phát triển của trường.

Ở các nước, nhà trường mời những người ở bên ngoài trường làm chủ tịch hội đồng trường và người đó phải có cái uy về giáo dục, có tầm nhìn về sự phát triển của nhà trường và giáo dục.

Phóng viên: Vậy nếu chủ tịch hội đồng trường là người bên ngoài trường, thì chúng ta có thể lựa chọn ai và chế độ ưu đãi đối với họ như nào, thưa bà?

Tiến sỹ - Nhà giáo ưu tú Nguyễn Kim Dung: Mô hình hội đồng trường phổ thông nên chọn người ở bên ngoài trường và có mối quan hệ mật thiết với trường, có tầm nhìn, định hướng, họ có thể là phụ huynh, lãnh đạo Phòng giáo dục, lãnh đạo địa phương, nhân sự từ các trường đại học.... là những người có thể mang được tiếng nói từ bên ngoài để giúp cho nhà trường phát triển.

Ví dụ như thúc đẩy sự phát triển về thể chất, năng lực học tập học sinh, giúp cho học sinh vào đại học, hoặc tham gia lực lượng lao động đối với các trường trung học cơ sở hoặc trung học phổ thông, định hướng nghề nghiệp cho học sinh.

Hội đồng trường cần phải hiểu dược định hướng của nhà trường và phải thực hiện nó một cách tốt nhất.

Về quyền lợi, thông thường hội đồng trường, họp hàng tháng hoặc theo quý, việc này theo quy định của pháp luật. Chủ tịch hội đồng trường có thể không hoặc có thể được hưởng quyền lợi theo đóng góp đối với nhà trường.

Tại nước ngoài, vị trí chủ tịch hội đồng trường thường là vị trí danh dự, họ không bị phụ thuộc vào quyền lợi, bởi nếu không sẽ dẫn đến lợi ích nhóm.

Tại một số nước mà tôi biết, chủ tịch hội đồng trường đến từ các Phòng giáo dục, hoặc những người liên quan đến giáo dục như trong hiệp hội nghề nghiệp, những người có gắn liền quyền lợi của họ và tầm nhìn phát triển với trường.

Họ có thể nhận được khoản phúc lợi, lương tượng trưng, bởi trường công gắn với nhà nước. Về chế độ ưu đãi cho chủ tịch hội đồng trường có thể được trích ra từ phía nhà trường, Phòng giáo dục...

Phóng viên: Vai trò của chủ tịch hội đồng liệu có trùng lặp với hiệu trưởng, trong quản lý, điều hành nhà trường?

Tiến sỹ - Nhà giáo ưu tú Nguyễn Kim Dung: Theo tôi không có sự trùng lặp trong vai trò lãnh đạo của hai chức vụ trên, bởi vì chủ tịch hội đồng trường là người đưa ra quyết định, định hướng, còn làm cụ thể quyết định trên thì ban giám hiệu nhà trường chịu trách nhiệm.

Ví như đối với việc phát triển cơ sở vật chất thì chủ tịch hội đồng trường đưa ra tỷ lệ phần trăm chi phí cho hoạt động này, và ban giám hiệu nhà trường thực hiện. Bên cạnh đó, trong hội đồng trường cũng có thể có bộ phận giám sát ban giám hiệu làm những việc được đưa ra bàn.

Điều đó cũng hạn chế việc lạm dụng quyền lực của hiệu trưởng, hoặc ban giám hiệu trong vấn đề về tài chính, đội ngũ...

Thực tế hiện nay, nhiệm vụ và chức năng của hội đồng trường không được rõ ràng, trong khi đó luật lại có sự khác biệt.

Tuy nhiên, nếu đặt hiệu trưởng vào vai kiêm chủ tịch hội đồng trường thì họ sẽ thực hiện không có sự khác biệt gì.

Phóng viên: Hội đồng trường trung học phổ thông có khác gì so với đại học trong vai trò quản lý?

Tiến sỹ - Nhà giáo ưu tú Nguyễn Kim Dung: Trường đại học có sự tự chủ cao và họ có thể đưa ra quyền quyết định về tài chính, nhân sự. Tuy nhiên, theo quan sát của tôi, chủ tịch hội đồng trường đại học ngày càng thể hiện được vai trò của mình, khi có sự tham gia của người ở bên ngoài trong hội đồng.

Những thành viên trong Hội đồng trường đại học không phải là cán bộ viên chức trong trường, họ đến từ doanh nghiệp, chính quyền địa phương... điều này đã chứng tỏ được vai trò của Hội đồng trường.

Hội đồng trường của trường đại học với phổ thông có sự khác biệt rất rõ. Trong đó, trường đại học có sự tự chủ cao, trong khi các trường phổ thông công lập có nguồn ngân sách nhà nước và họ phải thực hiện theo quy định tài chính rõ ràng.

Vì vậy Hội đồng trường của trường phổ thông phần lớn chỉ mang tính chất làm sao cho trường phát triển, tính tuân thủ nhiều hơn, chứ không phải chú trọng về vấn đề tài chính.

Theo tôi, mô hình hội đồng trường đại học hoàn toàn không phù hợp với trường phổ thông.

Phóng viên: Trong thời gian vừa qua, chúng ta có nhiều dự thảo, đề xuất để thay đổi và phát triển nền giáo dục. Bà có nhận định như nào về sự thay đổi này?

Tiến sỹ - Nhà giáo ưu tú Nguyễn Kim Dung: Nền giáo dục của Việt Nam ngày càng học được kinh nghiệm của nhiều nơi trên thế giới, cũng như có sự thống nhất của hệ thống giáo dục đại học với giáo dục phổ thông. Tuy nhiên, việc tham khảo áp dụng mô hình nào đó thì khó tránh khỏi sự trục trặc từ ban đầu. Vì vậy phải để làm sao mô hình này có sự linh hoạt, sự vận dụng uyển chuyển và tính hiệu quả, thực chất của nó.

Quan trọng của hệ thống giáo dục là phải đi vào thực chất, chứ không phải là một mô hình cứng nhắc.

Một mô hình trường tốt cần có "luồng gió" mới từ bên ngoài vào, trong đó hội đồng trường phổ thông là cách để phụ huynh, lãnh đạo bên ngoài nhà trường tham gia. Tôi mong rằng mô hình này sẽ được thực hiện.

Phóng viên: Trân trọng cảm ơn Tiến sỹ!

Mạnh Đoàn
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG TRƯỜNG, HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG PHỔ THÔNG, ĐỪNG SO SÁNH  AI HƠN AI
MẠNH ĐOÀN pv/ GDVN 16-2-2022
GDVN- Theo chuyên gia, để tránh sự chồng chéo trong vai trò lãnh đạo giữa hiệu trưởng với chủ tịch hội đồng trường, thì cần tách bạch vai trò quản trị và điều hành.

Tháng 12/2021, Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố dự thảo Thông tư hướng dẫn về vị trí việc làm, cơ cấu viên chức theo chức danh nghề nghiệp và định mức số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục phổ thông công lập. Thông tư này được ban hành sẽ thay thế Thông tư số 16/2017/TT-BGDĐT ngày 12/7/2017.

Dự thảo Thông tư hướng dẫn về vị trí việc làm, cơ cấu viên chức theo chức danh nghề nghiệp và định mức số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục phổ thông công lập: Vị trí việc làm lãnh đạo, quản lí trong trường tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông gồm 3 vị trí: Chủ tịch Hội đồng trường; Hiệu trưởng; Phó hiệu trưởng.

Như vậy so với Thông tư số 16/2017/TT-BGDĐT, vị trí Chủ tịch Hội đồng trường, là vị trí việc làm mới được bổ sung trong vị trí quản lý, lãnh đạo nhà trường.

Để có thêm góc nhìn về việc bổ sung vị trí Chủ tịch Hội đồng trường trong lãnh đạo nhà trường, phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam có cuộc trao đổi với Thạc sĩ Bùi Khánh Nguyên - chuyên gia giáo dục độc lập.

Phóng viên: Theo Dự thảo, Chủ tịch Hội đồng trường phổ thông sẽ là cán bộ quản lí hoặc giáo viên kiêm nhiệm. Theo ông, việc bầu giáo viên làm Chủ tịch Hội đồng trường trong trường hợp giáo viên chưa qua các lớp quản lý thì có đảm đương được vai trò này không?

Thạc sĩ Bùi Khánh Nguyên: Trước khi bàn tới việc giáo viên có khả năng làm tốt công việc chủ tịch hay thành viên hội đồng trường hay không thì khi nói tới một công việc, chúng ta cần làm rõ trách nhiệm công việc, và yêu cầu đối với vị trí công việc.

Nếu căn cứ vào miêu tả công việc của hội đồng trường theo Luật Giáo dục 2019 thì không có gì cản trở giáo viên khi thực hiện vai trò thành viên hay Chủ tịch Hội đồng trường, nếu không muốn nói giáo viên có lợi thế và hiểu biết sâu về giáo dục hơn so với một số thành phần khác trong hội đồng.

Điều đáng quan tâm hơn là cơ chế kiêm nhiệm sẽ như thế nào để người kiêm nhiệm công việc có thể hoàn thành vai trò “kép”.

Thạc sỹ Bùi Khánh Nguyên (Ảnh: NVCC)

Liệu rằng, khi giáo viên kiêm nhiệm làm Chủ tịch Hội đồng trường thì các quyết định có thể bị chi phối bởi hiệu trưởng không, thưa ông?

Thạc sĩ Bùi Khánh Nguyên: Chúng ta cần tách bạch vị trí hiệu trưởng và hội đồng trường tức là tách bạch giữa vai trò điều hành và vai trò quản trị. Có cả hai thành phần này trong trường là một mô hình, tuy nhiên không phải mô hình trước đây (hiệu trưởng thực hiện cả vai trò điều hành lẫn quản trị) kém hiệu quả hơn.

Mỗi mô hình có ưu, nhược điểm kèm theo. Ở đây không phải câu chuyện ai to hơn ai, ai quan trọng hơn ai, mà là mỗi chức danh công việc có những trách nhiệm riêng, và cần hợp tác, tôn trọng lẫn nhau.

Có quan điểm cho rằng nên để Chủ tịch Hội đồng trường là người ngoài trường như phụ huynh, cán bộ Phòng Giáo dục… ông nghĩ sao về ý kiến này?

Thạc sĩ Bùi Khánh Nguyên: Tôi từng thấy ở nước khác nhiều mô hình trường học mà thành viên hội đồng trường khá đa dạng bao gồm giáo viên, nhà giáo nghỉ hưu, lãnh đạo giáo dục, nhà nghiên cứu, giáo sư, luật sư, doanh nhân, nghệ sỹ, thậm chí đại diện cha mẹ học sinh hoặc cựu học sinh...

Họ có thể là thành phần trong hoặc ngoài trường, tham gia điều hành trực tiếp hoặc không trực tiếp, nhưng đều có điểm chung là những người có uy tín, có năng lực quản trị, cam kết thực hiện đúng nghĩa vụ vì sự phát triển của trường học…

Chọn Chủ tịch Hội đồng trường là một việc quan trọng, do vậy cần có hướng dẫn cụ thể, chi tiết, được tính toán kỹ, tránh những lộn xộn mà thời gian qua xảy ra ở một số trường đại học, trường phổ thông do mâu thuẫn nội bộ và vì cơ chế không rõ ràng.

Chức danh, nhiệm vụ của Hội đồng trường được quy định trong Luật Giáo dục từ năm 2005, nhưng đến nay vẫn vị trí này vẫn chưa được đánh giá cao, ông nghĩ sao về việc này?

Thạc sĩ Bùi Khánh Nguyên: Hiệu quả của chức danh này sẽ khác nhau ở từng trường. Cùng một cơ chế nhưng trường áp dụng tốt thì sẽ tạo ra một mô hình quản trị trường học hiệu quả và hiện đại. Cũng có những trường chưa hề áp dụng, có trường áp dụng không hiệu quả, để xảy ra những tranh chấp, kiện tụng giữa Hội đồng trường và hiệu trưởng làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới thành phần quan trọng nhất trong trường học là học sinh, sinh viên.

Để làm tốt vai trò quản trị thì Chủ tịch Hội đồng trường phải có kiến thức, kinh nghiệm về quản trị nói chung và quản trị trường học nói riêng vì trường học là một tổ chức đặc thù, khác hoàn toàn với một doanh nghiệp thông thường.

Vai trò quản lí của Chủ tịch Hội đồng trường là quyết nghị về chủ trương sử dụng tài chính, tài sản của nhà trường, hay những quy chế khác. Vậy phải chăng có sự trùng lặp với nhiệm vụ của hiệu trưởng?

Thạc sĩ Bùi Khánh Nguyên: Khi thành lập hội đồng trường thì chắc chắn sẽ có sự “phân công lại” về vai trò, nhiệm vụ để tránh chồng chéo. Bản chất của mô hình này là tạo ra sự kiểm soát chéo và cân bằng quyền lực (checks and balance), tránh cho việc một người độc quyền quyết định dẫn tới những quyết định sai lầm, thiệt hại cho tổ chức.

Liệu vai trò của Chủ tịch Hội đồng trường có trùng lặp với cơ quan quản lý cấp trên và tổ chức đảng hay không, thưa ông?

Thạc sĩ Bùi Khánh Nguyên: Cơ chế cho phép thành lập Hội đồng trường thực ra là bước chuyển giao quyền lực từ cơ quan quản lý nhà nước sang cho tổ chức để tổ chức tự chịu trách nhiệm và tự kiểm soát sự phát triển của mình. Nếu vận dụng tốt, tổ chức trường học sẽ tự chủ hơn, giải quyết vấn đề nhanh chóng hơn, sát với thực tiễn hơn so với việc chờ đợi chỉ thị từ cơ quan quản lý như Phòng Giáo dục và Đào tạo hay Sở Giáo dục và Đào tạo.

Là chuyên gia, nghiên cứu về Dự thảo nói trên, ông có đề xuất gì?

Thạc sĩ Bùi Khánh Nguyên: Tôi ủng hộ việc thành lập Hội đồng trường, tuy nhiên việc chuyển giao quyền lực từ nhà nước sang tổ chức trường học phải gắn liền với trách nhiệm pháp lý và trách nhiệm giải trình của từng chức danh công việc, tránh việc buông lỏng quản lý.

Với trường công lập, cơ quan quản lý giáo dục vẫn nên có đại diện trong Hội đồng trường.

Với trường tư thục, những tiêu chuẩn đối với thành viên Hội đồng trường không thể thấp hơn trường công lập. Trường tư thục hiện nay hoạt động như một doanh nghiệp, nhiều trường hợp hội đồng quản trị công ty sở hữu trường trở thành hội đồng trường, không hề có chuyên môn quản trị hay uy tín xã hội, là không phù hợp.

Cách hiểu trường tư thục là công ty như mọi công ty khác là một nhận thức sai lầm về “xã hội hóa giáo dục”, “thương mại hóa giáo dục”, vì giáo dục là một hoạt động xã hội đặc biệt, cần phải hoạt động có kiểm soát, dựa trên những điều kiện và tiêu chuẩn nhất định.

Cơ chế đã có, việc ứng dụng như thế nào để tạo ra một trường học hiện đại, có khả năng tự chủ, hoạt động hiệu quả, có khả năng đưa ra các quyết định gắn liền với trách nhiệm cá nhân và trách nhiệm tập thể là vấn đề của mỗi trường.

Chọn được người giỏi về quản trị và chiến lược cho hội đồng trường cũng như người giỏi về điều hành cho chức danh hiệu trưởng hay không sẽ quyết định cho trường học đi lên hay đi xuống trong tương lai.

Trân trọng cảm ơn ông!

Mạnh Đoàn
HỘI ĐỒNG TRƯỜNG PHỔ THÔNG CÓ QUYỀN TO NHẤT NHƯNG PHÁT HUY THẾ NÀO ?
TÙNG DƯƠNG/GDVN 17-2-2022
GDVN- Trong một cơ sở giáo dục thì Hội đồng trường có quyền to nhất, nó thiết thực và có hiệu quả nếu như người lãnh đạo nhà trường biết vận dụng và phát huy.

“Chúng tôi đã thành lập Hội đồng trường từ những năm học trước, tôi thấy mọi hoạt động của hội đồng này diễn ra gần giống như chức năng của hội đồng liên tịch, chỉ khác là phải làm thêm một bộ sổ sách, hồ sơ tài liệu.

Thành phần Hội đồng trường của trường chúng tôi hiện nay gồm ban giám hiệu, chủ tịch công đoàn, tổ trưởng chuyên môn, 1 đại diện của cha mẹ học sinh, 1 đại diện của chính quyền địa phương, 1 đại diện của học sinh. Mọi người hàng ngày vẫn hoạt động chuyên môn theo công việc của mình, khi nào cần thì sẽ triệu tập để họp.

Trong khi đó ở hội đồng liên tịch gồm các thành phần như ban giám hiệu, chủ tịch công đoàn, 5 tổ trưởng chuyên môn, giáo viên tổng phụ trách, kế toán. Không có đại diện địa phương, đại diện học sinh và phụ huynh.

Hiện tại, chúng tôi chưa có nguồn kinh phí hỗ trợ cho Hội đồng trường và mọi người đều làm trên tinh thần tự nguyện, mỗi năm họp 3 lần vào đầu năm học, cuối học kì 1 và kết thúc năm học” đó là ý kiến của Thạc sĩ Quản lí Giáo dục Nguyễn Thị Thuần – Bí thư chi bộ, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội) khi chia sẻ với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam.

Thạc sĩ Quản lí Giáo dục Nguyễn Thị Thuần – Bí thư chi bộ, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Cổ Loa (Đông Anh, Hà Nội). Ảnh: NVCC.

Theo cô Thuần: “Theo tôi, mọi quyết định của Hội đồng trường cũng không chi phối nhiều tới phương hướng hoạt động của nhà trường, bởi thành phần cũng gần như Liên tịch của nhà trường.

Tuy nhiên Hội đồng trường có sự phối, kết hợp tốt hơn bởi có đại diện cha mẹ học sinh, học sinh và chính quyền địa phương. Hiện tại, nếu có vấn đề gì, chúng tôi sẽ báo cáo với chính quyền địa phương và đều nhận được sự hỗ trợ rất nhiệt tình, tất cả mọi công việc liên quan đến giáo dục đều được chính quyền địa phương rất quan tâm hỗ trợ, từ các hoạt động hè, hoạt động ngoài giờ học,… đều được chỉ đạo sát sao".

Cũng theo cô Thuần: "Trước khi có Hội đồng trường thì mọi hoạt động thường xuyên của nhà trường cũng vẫn nhận được sự quan tâm, đồng hành của chính quyền địa phương và đại diện cha mẹ học sinh. Điều này cho thấy không có sự khác biệt nhiều trong hoạt động của Hội đồng trường nếu không muốn nói là chức năng khá chồng chéo.

Còn việc có đại diện học sinh tham gia vào Hội đồng trường, khi họp bàn thì các em nghe chứ hoàn toàn không thể quyết định một vấn đề gì bởi các em chỉ là một thành viên. Tuy nhiên, các em có quyền tham gia phát biểu những đề xuất của học sinh, lúc này Hội đồng trường lắng nghe, với những đề xuất tốt, hợp lí thì đáp ứng nhưng trong phạm vi điều kiện cho phép. Mọi việc được quyết trong tập thể Hội đồng trường sẽ theo số đông.

Theo trình tự, ban giám hiệu nhà trường sẽ đề ra phương hướng, mục tiêu phát triển nhà trường và những việc này sẽ được họp trước thông qua khi Hội đồng giáo dục nhà trường họp, mọi người sẽ cùng bàn và quyết. Rồi vẫn những nội dung đó sẽ được họp bàn với Hội đồng trường, lúc này nếu có ý kiến hay hơn thì nhà trường sẽ theo, còn nếu không có ý kiến gì thì mọi việc sẽ theo liên tịch nhà trường.

Thông thường, mọi việc khi đã được ban giám hiệu, liên tịch nhà trường bàn và quyết thì khi họp vấn đề đó với Hội đồng trường đều nhận được sự ủng hộ, như vậy có thể nói những định hướng mà liên tịch hội đồng giáo dục nhà trường là chuẩn. Nhưng theo tôi có Hội đồng trường cũng tốt, đây là nơi phụ huynh, học sinh có quyền tham gia đóng góp ý kiến, cũng như đề xuất tâm tư, nguyện vọng, như vậy cũng bài bản hơn. Còn nếu liên tịch thì chỉ có quyết định của riêng các thầy cô mà thôi”.

Người hiệu trưởng phải có tinh thần cầu thị

Cũng về vấn đề này, nhà giáo Nguyễn Thị Nhiếp – Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Yên Hòa (Cầu Giấy, Hà Nội) cho rằng: “Chức năng hoạt động của Hội đồng trường cũng giống như hoạt động của hội đồng liên tịch.

Chỉ khác là Hội đồng trường được quy định rất rõ trong thông tư, chính danh và phân quyền rõ ràng cho các thành phần tham gia, thời hạn, nhiệm kì,…

Theo tôi, khi quy định rõ như vậy thì điều đầu tiên người lãnh đạo nhà trường sẽ phải sử dụng quyền của Hội đồng trường, dựa vào đó để xây dựng những chiến lược phát triển, mục tiêu nhà trường cần đạt được, những việc to nhất trong mỗi nhà trường cần phải được Hội đồng này thông qua. Mặc dù đã được thông qua nhưng sau mỗi năm học cũng cần được rà soát lại những định hướng đó, hoặc thay đổi mục tiêu thì cũng cần phải được thông qua Hội đồng trường.

Có thể nói, trong một cơ sở giáo dục thì Hội đồng trường có quyền to nhất. Nó thiết thực và có hiệu quả nếu như người lãnh đạo nhà trường biết vận dụng và phát huy. Nhưng có lẽ suốt một thời gian dài chúng ta quen với liên tịch, hơn nữa “văn hóa” trong mỗi nhà trường cũng chưa được khai thác hết.

Ví dụ: Thành phần Hội đồng trường có đại diện phụ huynh học sinh, có học sinh khi 2 thành phần này góp ý nếu được tiếp thu sẽ giúp lãnh đạo nhà trường có phương án điều chỉnh lại về công tác quản lí.

Nếu nói có Hội đồng trường có tốt không thì tôi thấy rất tốt, nhưng mỗi nhà trường đã phát huy, khai thác hết vai trò của các thành phần trong Hội đồng trường hay chưa thì đó mới là câu chuyện đáng phải bàn”.

Theo cô Nhiếp: "Nếu nói có tốt không thì bản thân tôi thấy rất tốt, nhưng mỗi nhà trường đã phát huy, khai thác hết vai trò của các thành phần trong Hội đồng trường hay chưa? Đó mới là câu chuyện đáng phải bàn, đó mới là việc lớn”. Ảnh: NVCC.

Hội đồng trường có học sinh và phụ huynh chỉ là hình thức?

Theo cô Nhiếp: “Tôi không đồng ý với ý kiến của một số người cho rằng thành phần trong Hội đồng trường có học sinh chỉ là hình thức bởi lãnh đạo nhà trường nên hỏi học sinh: Các em thấy kế hoạch của các thầy cô đang triển khai thế nào, có chỗ nào thấy chưa hợp lí? Theo tôi quan trọng là cách thầy cô đặt vấn đề, làm sao để học sinh thấy tin tưởng và dám nói ra hết.

Bản thân tôi cũng đã làm rất nhiều buổi đối thoại trực tiếp với học sinh trong nhà trường, đây là dịp học sinh nói ra những tâm tư, nguyện vọng, và vượt lên tất cả là lãnh đạo nhà trường phải lắng nghe những điều học sinh nói, nhiều lúc các thầy cô cứ nghĩ là mình đúng hết, nhưng không phải như vậy. Khi nghe học sinh nói mới thấy mình phải điều chỉnh cái này, cái kia chứ không phải lúc nào mình cũng đúng.

Hội đồng trường là ý tưởng hay và thế giới họ đã làm như vậy, chỉ khác ở chỗ văn hóa ở các nước sẽ cởi mở hơn, học sinh được quyền phản biện lại thầy cô, còn ở mình nếu như người hiệu trưởng nhà trường, các thầy cô “khó khăn” sẽ không cho học sinh được ý kiến.

Điều này thuộc về văn hóa, bản thân phụ huynh học sinh nhiều khi rất ngại góp ý với nhà trường, nhưng nếu người hiệu trưởng cởi mở, lúc này cha mẹ học sinh sẽ góp ý, về cơ bản thì hầu như họ đều góp ý xây dựng nhà trường".

Trên tinh thần cầu thị, cô Nhiếp rất mong mời được những phụ huynh học sinh có tính chất phản biện vào tham gia Hội đồng trường.

Tuy nhiên, cô Nhiếp băn khoăn về nhiệm kỳ của Hội đồng trường là 5 năm trong khi đại diện học sinh, phụ huynh được lựa chọn từ lớp 10 thì cùng lắm cũng chỉ hoạt động được 3 năm.

Tùng Dương
ĐA SỐ HỌC SINH ĐỀU E NGẠI, ÍT DÁM LÊN TIẾNG TRONG BUỔI HỌP CỦA HỘI ĐỒNG TRƯỜNG
MẠNH ĐOÀN/ GDVN 17-2-2022
GDVN- Nếu đại diện học sinh tham gia hội đồng trường, cần giao thêm quyền thu thập ý kiến, nhu cầu của học sinh toàn trường về các vấn đề quản trị của nhà trường.

TIN LIÊN QUAN

Tại Thông tư 32/2020/TT-BGDĐT quy định thành phần của hội đồng trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học với sự góp mặt của học sinh, đã khiến nhiều người lo ngại về vai trò của thành viên "ăn chưa no, lo chưa tới".

Trong khi đó, vai trò của hội đồng trường là quyết định về phương hướng chiến lược cũng như thực hiện giám sát các hoạt động của nhà trường.

Dư luận đặt ra câu hỏi phải chăng cần sửa đổi để làm rõ hơn vai trò của học sinh, hoặc loại bỏ thành viên này khỏi hội đồng trường.

Trao đổi với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Thị Lan Phương, nguyên Phó Giám đốc Phụ trách Trung tâm Nghiên cứu Đánh giá giáo dục – Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam có những chia sẻ xoay quanh vấn đề này.

Phó giáo sư Nguyễn Thị Lan Phương. (Ảnh: NVCC)

Học sinh trong hội đồng trường "yếu" tiếng nói

Phó giáo sư Lan Phương nhận định, học sinh là đối tượng trung tâm của giáo dục, việc qui định có đại diện học sinh trong hội đồng trường là một trong các biện pháp để “bảo đảm việc tham gia của người học, gia đình và xã hội trong quản lý nhà trường” (theo Khoản 2 Điều 60 Luật Giáo dục 2019).

Khá nhiều nước trên thế giới đã và đang thực hiện theo quan điểm “cá nhân hóa trong giáo dục”. Ở đó, mọi người học đều có quyền và nghĩa vụ thực hiện chính sách dân chủ trong cơ sở giáo dục.

Ở một số trường mà Phó giáo sư Lan Phương từng đi thực tế, họ đều thành lập hội đồng trường với đầy đủ các thành phần (bao gồm cả học sinh) theo quy định. Tuy nhiên, đa số học sinh đều e ngại, ít dám lên tiếng trong các buổi họp của Hội đồng trường.

“Qua chia sẻ với ban giám hiệu một số trường trung học cơ sở cho thấy học sinh ở khu vực Tây Nguyên khi là thành viên trong hội đồng trường thường mạnh dạn nói lên những ý kiến của mình về việc thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường. Trong khi học sinh miền Bắc dường như rụt rè hơn”, Phó giáo sư Phương chia sẻ.

Có ý kiến cho rằng, đối với những nội dung cơ bản trong trường học (như chiến lược, tầm nhìn, kế hoạch, mục tiêu phát triển nhà trường, các dự án; quy chế tổ chức và hoạt động của nhà trường; chủ trương sử dụng tài chính, tài sản của nhà trường; giám sát việc thực hiện quy chế dân chủ, hay huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực của nhà trường;…) đòi hỏi sự biểu quyết của thành viên hội đồng trường, thì đại diện học sinh lại tỏ ra bất cập. Liệu có đúng không?

Trước băn khoăn này, nguyên Phó Giám đốc Phụ trách Trung tâm Nghiên cứu Đánh giá giáo dục nhận định, đây là một thực tế, bởi học sinh chỉ có thể có ý kiến về kế hoạch giáo dục, cách thức dạy và học trong trường học, những vấn đề về quản trị trường học vượt quá khả năng của các em.

“Cùng lắm là học sinh có ý kiến về việc cải tiến cách dạy, cách học các môn học, nhưng chủ yếu mang tính chất cá nhân hoặc nhóm nhỏ, bởi các em chưa có điều kiện, hoặc chưa biết cách thu thập nhu cầu của toàn thể học sinh trong trường”, Phó giáo sư Lan Phương nói.

Cũng theo Phó giáo sư Lan Phương, Hội đồng trường là tổ chức quản trị nhà trường, thực hiện quyền đại diện sở hữu của nhà trường và các bên có lợi ích liên quan, trong đó học sinh là đối tượng liên quan quan trọng nhất, nên có thành phần học sinh trong Hội đồng trường là cần thiết.

Tuy nhiên, do Hội đồng trường chịu trách nhiệm quyết định phương hướng hoạt động của nhà trường, huy động và giám sát việc sử dụng các nguồn lực của nhà trường, bảo đảm thực hiện mục tiêu giáo dục,… Những trách nhiệm này quá lớn, vừa vượt quá tầm hiểu biết của học sinh, vừa tạo áp lực cho đại diện học sinh.

Cần cho các em học sinh thêm quyền

Theo Phó giáo sư Nguyễn Thị Lan Phương, nếu Thông tư đã quy định học sinh là một trong các thành viên của hội đồng trường thì cần bổ sung thêm nhiệm vụ và quyền hạn của học sinh như việc bầu đại diện tham gia nhà trường, hay lấy ý kiến của tập thể học sinh trong trường.

“Điều 34 Thông tư số 32/2020/TT-BGDĐT qui định 5 nhiệm vụ của học sinh, trong đó không có nhiệm vụ nào qui định việc học sinh phải cử đại diện tham gia Hội đồng trường. Nếu đại diện học sinh tham gia hội đồng trường, thì cần giao thêm quyền thu thập ý kiến, nhu cầu của học sinh toàn trường về các vấn đề quản trị của nhà trường”, Phó giáo sư Nguyễn Lan Phương nói.

Phó giáo sư Lan Phương cho rằng, chỉ nên để học sinh tham gia ở một số vấn đề phù hợp với nhiệm vụ và quyền lợi của các em, đó là: quy chế tổ chức và hoạt động của nhà trường; tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục và giám sát việc thực hiện quy chế dân chủ trong học sinh. Còn nhìn chung, học sinh chưa có khả năng thẩm thấu các vấn đề chiến lược, chính sách, tài chính, thanh tra, giám sát,… tại cuộc họp của hội đồng trường.

"Việc đưa học sinh vào trong hội đồng trường là việc làm cần thiết để thực hiện dân chủ trường học. Tuy nhiên, cần phải tạo cho các em có tinh thần dân chủ hóa ngay từ môi trường giáo dục mầm non", bà Phương nhấn mạnh.

Mạnh Đoàn
Người đăng: vào lúc

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Đăng ký: Đăng Nhận xét (Atom)