ĐIỂM BÁO MẠNG
- Quốc tế: Chân dung người đàn ông trẻ tiếp quản việc kinh doanh của Wagner ở châu Phi (VNN 25/9/2023)-Cảng Odessa bị hư hại nặng, Ba Lan tạo lộ trình cho ngũ cốc Ukraine (VNN 25/9/2023)-Ba Lan tố Belarus gây bất ổn biên giới (VNN 25/9/2023)-Cựu cố vấn của Tổng thống Ukraine dự báo xung đột kéo dài tới 2035 (VNN 25/9/2023)-Mỹ - Hàn tập trận chống ngầm, bắn đạn thật (VNN 25/9/2023)-
- Trong nước: Thông tin mới nhất về tình hình các nạn nhân vụ sập nhà 4 tầng tại TP.HCM (VNN 25/9/2023)-Quận Bình Thạnh chính thức thông tin vụ sập nhà 4 tầng ở TP.HCM (VNN 25/9/2023)-Cháy nhà 3 tầng ở TP.HCM, 1 người tử vong (VNN 25/9/2023)-Ông lớn nào đứng sau dự án muốn ‘ngốn' 12ha rừng Vườn Quốc gia Núi Chúa? (VNN 25/9/2023)-Phi công sân bay Nội Bài phát hiện nguy cơ uy hiếp an toàn do thả đèn trời (VNN 25/9/2023)-30 học sinh biểu hiện ngộ độc sau uống nước ngọt ở cổng trường, 7 ca nặng (VNN 25/9/2023)-Truy bắt đối tượng cướp ngân hàng ở Tiền Giang (VNN 25/9/2023)-
- Kinh tế: Phòng cháy chữa cháy – từ khóa ‘hot’ khi đi thuê trọ hiện nay (KTSG 25/9/2023)-Tỷ lệ văn phòng trống ở Trung Quốc cao hơn ở Mỹ (KTSG 25/9/2023)-Khi ngân hàng này cho vay để… trả nợ ngân hàng khác (KTSG 25/9/2023)-Ưu đãi cực chất cùng thẻ tín dụng Eximbank để sở hữu iPhone 15 Series mới tại CellphoneS (KTSG 25/9/2023)-Ảnh hưởng áp thấp nhiệt đới, Đà Nẵng có mưa lớn ách tắc giao thông (KTSG 25/9/2023)-VSSA: Đường nhập khẩu từ Indonesia có dấu hiệu bán phá giá (KTSG 25/9/2023)-Sứ mệnh mới của truyền thông là tạo ra tri thức và sự thấu hiểu (VNN 25/9/2023)-VMH-A0 'rời' EVN, có thể mang theo 2 khoản nợ triệu USD về Bộ Công Thương (VNN 25/9/2023)-Cô gái 9X khởi nghiệp từ gà ủ muối, thu lãi 70 triệu đồng mỗi tuần (VNN 25/9/2023)-Góc khuất loạt 'ông lớn' xăng dầu: Nợ thuế nghìn tỷ, sếp bị đề nghị cấm xuất cảnh (VNN 25/9/2023)-Cua của giới thượng lưu Trung Quốc tràn chợ Việt, giá gần 1 triệu đồng/kg (VNN 25/9/2023)-Thu lãi hàng trăm triệu mỗi năm nhờ trồng dưa lưới trong nhà kính (VNN 25/9/2023)-
- Giáo dục: Nhà trường vận động tài trợ thế nào cho đúng để phụ huynh đồng thuận ủng hộ? (GD 25/9/2023)-Xuất hiện đường link lạ khảo sát tiếng Anh tích hợp, Sở GD TPHCM ra cảnh báo (GD 25/9/2023)-Trường ĐH duy nhất đào tạo ngành Dân số và phát triển khó tuyển hệ chính quy (GD 25/9/2023)-HS lớp 2 TH Nguyễn Văn Tây phải học cả thứ 7, dạy đến 2 loại tiếng Anh thu tiền (GD 25/9/2023)-KĐCL tốn kém vì có trường tại miền Nam lại mời đơn vị kiểm định ở miền Bắc (GD 25/9/2023)-Những điểm đáng chú ý của Nghị định mới về kỷ luật, cán bộ và GV cần biết (GD 25/9/2023)-Dùng chiêu trò ép học sinh đi học thêm là hành vi xấu xí nhất trong giáo dục (GD 25/9/2023)-Ngành Công nghệ Kỹ thuật vật liệu XD: Dù lương 10-15 triệu vẫn chưa 'hút' SV (GD 25/9/2023)-UBTVQH đề nghị khẩn trương ban hành hướng dẫn về phương pháp định giá SGK (GD 25/9/2023)-
- Phản biện: Phải tìm ra được những “cái tên” đứng đằng sau các công trình sai phép (GD 25/9/2023)-Thành An-‘Nhà ống’ tràn lan và lỗ hổng pháp lý (TVN 25/9/2023)-Phạm Thanh Tuấn-Kiểm tra miệng đầu giờ không nên bỏ nhưng làm sao để học sinh không áp lực? (GD 24/9/2023)-Nguyễn Đăng-‘Ngõ nhỏ, phố nhỏ, nhà tôi ở đó’ - dường như mỗi chúng ta đều có lỗi (TVN 24/9/2023)-Đinh Đức Sinh-Cháy chung cư mini: Phải làm rõ 'ai chống lưng' cho công trình sai phép tồn tại (GD 21/9/2023)-Quan chức, lòng tự trọng và biết thoái lui khi không còn xứng đáng (GD 21/9/2023)-Phan Văn Lâm-
- Thư giãn: Phản ứng của Mỹ Tâm khi được thí sinh hỏi ‘bao giờ lấy chồng’ (VNN 24/9/2023)-Con trai vừa nhập trường đại học, vợ làm điều khiến tôi bàng hoàng (VNN 21/9/2023)-
VẤN ĐỀ LẨY KIỀU
NGUYỄN TUẤN/ FB 23-9-2023
Chẳng hiểu sao tôi không mặn mà lắm, có khi hồi hộp, khi thấy mấy vị lãnh đạo nước ngoài đến Việt Nam lẩy Kiều.
Hồi nhỏ tôi mê truyện Kim Vân Kiều. Thời đó, nhờ một ông thầy dạy văn quá hay (theo tôi thấy) nên tôi mê thơ lục bát của Nguyễn Bính và đặc biệt là Nguyễn Du. Mê những câu thơ được gieo vần nhịp nhàng và nhứt là rất giàu nhạc điệu. Mê những chữ bay bổng mà mình không thể nào nghĩ ra. Mê thôi, chớ chẳng hiểu gì sâu xa đâu. Cũng vì mê cái vần điệu, nên tôi ít khi nào tìm hiểu về nguồn gốc, thậm chí nội dung của Truyện Kiều là gì. Tôi nghĩ nhiều người khác chắc cũng như tôi, tức là thích vần điều và chữ nghĩa, chớ chưa chắc biết nội dung của một bài thơ.
Rồi đọc sách báo thấy các vị học giả khen Kiều quá chừng và mình tin như thế. Học giả Phạm Quỳnh xem Kim Vân Kiều là một ‘quốc hoa’ và tuyên bố thẳng rằng: “Truyện Kiều còn, tiếng ta còn; tiếng ta còn, nước ta còn”. Câu này được trích dẫn không biết bao nhiêu lần, và cho tới nay vẫn có báo chí trích lại như để nói lên một chân lí.
Mãi đến khi ở tuổi thanh niên, tôi mới biết Kiều là một phóng tác (không phải sáng tác như Chinh Phụ Ngâm Khúc) từ một tác phẩm bên Tàu, chẳng dính dáng gì đến Việt Nam. Tôi mới biết nhân vật Thuý Kiều và Thuý Vân chẳng có chất Việt gì cả. Quan trọng hơn là câu chuyện / nội dung đằng sau những ngôn từ bay bổng đó có rất nhiều điều đáng bàn thêm.
Thuý Kiều là một nhân vật ‘lầu xanh’. Khi thân phụ của cô lâm nạn và gia đình đang lúc khốn đốn, thì Thuý Kiều đã tự nguyện hi sinh … bán mình. Lúc đó, Kiều đã là 'bồ bịch' với chàng thư sinh Kim Trọng rồi, nhưng cô ấy vẫn quyết định làm liều. Kiều bán mình cho tên Mã Giám Sinh, nhưng tên này sau đó đã bán Kiều vào lầu xanh để tiếp khách dưới sự quản lí của mụ Tú Bà. Nàng không chịu tiếp khách và đòi tự tử, nên Tú Bà cho ra khỏi lầu xanh, nhưng dùng mưu kế để nàng gặp tên Sở Khanh và cuối cùng cũng phải làm việc ở lầu xanh.
Thúc Sinh là một tay chơi (chắc giống như mấy tay 'anh chị' ngày nay) trong một lần đến lầu xanh gặp Thuý Kiều và đem lòng thương mến nàng. Thúc Sinh rước nàng về làm vợ hai (vợ chánh của y là Hoạn Thư). Hoạn Thư vì tánh ghen tuông đã nhiều lần hành hung Kiều. Kiều ở không được nên đòi đi tu. Ngay cả khi đi tu, Hoạn Thư cũng tìm đến hành hung, và thế là nàng phải bỏ đi, và trên đường ra đi nàng gặp vãi Giác Duyên, nhưng sau đó Kiều lại bị bán vào lầu xanh một lần nữa.
Ở đây (lầu xanh) nàng gặp một anh hùng hảo hớn tên là Từ Hải cứu nàng và hai người sống chung với nhau được hơn 5 năm. Sau đó, Từ Hải đã bị viên tổng đốc Hồ Tôn Hiến lập mưu sát hại. Cái chết của Từ Hải là do một phần sự nhẹ dạ của Thuý Kiều. Có lẽ chính vì thế mà sau khi Từ Hải chết, Thuý Kiều nhảy xuống sông tự tử.
Tóm lại, câu chuyện của Thuý Kiều như tôi tóm lược trên chẳng có gì đáng chú ý. Nàng Thuý Kiều là một người phụ nữ xinh đẹp, tài nghệ có vẻ ở mức bình thường, nàng chẳng có đóng góp gì cho đời. Câu chuyện chỉ xoay quanh một cô gái ‘hồng nhan bạc phận’ như thế thôi.
Nói vậy không có nghĩa là đánh giá thấp tác phẩm. Kim Vân Kiều vẫn là một tác phẩm bất hủ. Đó là một công trình sáng tác chữ nghĩa rất đồ sộ, xứng đáng là một di sản của dân tộc. Tác phẩm đó có giá trị lớn về ngôn ngữ, thi pháp. Còn giá trị về tư tưởng hay đạo đức thì có lẽ chỉ là thứ yếu.
Lẩy Kiều
Chẳng rõ do ai cố vấn mà các tổng thống Mĩ khi ghé thăm Việt Nam khoái lẩy Kiều. Bill Clinton khi gặp ông Trần Đức Lương xướng câu:
Sen tàn cúc lại nở hoa
Sầu dài ngày ngắn, đông đà sang xuân
Joe Biden khi tiếp ông Nguyễn Phú Trọng tại Bộ Ngoại giao Mĩ cũng lẩy hai câu Kiều:
Trời còn để có hôm nay
Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời
Hai câu đó hay! Năm 2016, Barack Obama đến thăm Việt Nam chọn hai câu Kiều khác:
Rằng trăm năm cũng từ đây
Của tin gọi một chút này làm ghi
Mới đây, trong chuyến viếng thăm rất ngắn, Joe Biden lại lẩy hai câu Kiều:
Vinh hoa bõ lúc phong trần
Chữ tình ngày lại thêm xuân một ngày
Nói chung, các vị này chỉ xướng ngôn được hai câu thôi. Dĩ nhiên, họ chọn những câu mang tính 'chiến lược' trong mối quan hệ ngoại giao giữa hai nước.
Tôi không rõ khi họ đọc mấy câu thơ đó, họ có thật sự hiểu ý nghĩa của chúng, có biết những câu đó được viết ra trong bối cảnh nào của câu chuyện Kim Vân Kiều. Chẳng hạn như câu "Vinh hoa bõ lúc phong trần / Chữ tình ngày lại thêm xuân một ngày" mà Biden đọc dùng để mô tả lúc Kiều gặp Từ Hải, nàng có được một cuộc sống viên mãn, nhưng khổ nỗi cuộc sống này không kéo dài vì sau đó thì Từ Hải bị sát hại.
Vậy câu ông Biden đọc có ý nghĩa gì trong mối quan hệ ngoại giao giữa hai nước hiện nay? Có vẻ chẳng có ăn nhập gì cả, ngoài chữ nghĩa bóng bẩy tưởng là có liên quan!
Mấy vị này chắc chẳng phải khoe kiến văn gì đâu, mà chỉ dùng mấy câu thơ đó để ... lấy lòng chủ nhà thôi. Có lẽ các vị ấy ngầm nói rằng 'trước khi tới đây, tôi đã nghiên cứu kĩ rồi, làm bài tập kĩ rồi, và những câu thơ này là một minh chứng.' Chỉ mua vui một vài giây phút thôi, hay cao lắm là làm cho giới báo chí Việt Nam ... xuýt xoa.
Những cái nhìn khác về Kim Vân Kiều
Ở trên, tôi có trích dẫn câu nói nổi tiếng của học giả Phạm Quỳnh về Kiều. Nhưng thời đó, không phải ai cũng có cùng quan điểm đó; trong thực tế, nhiều trí thức đương thời đánh giá nội dung Kim Vân Kiều không cao. Cụ Phạm Quỳnh xem Kim Vân Kiều là "quốc hoa", nhưng cụ Ngô Đức Kế thì nghĩ khác:
“Nguyễn Du dịch Kiều từ thời Gia Long; thế thì từ Gia Long về trước, khi chưa có Truyện Kiều thì nước ta không quốc hoa, không quốc tuý, không quốc hồn, thế thì cái văn tự vũ công sáng chói từ triều đinh, Lê, Lý, Trần ở đâu đem đến?”
Cụ Huỳnh Thúc Kháng xem Thuý Kiều là "con đĩ Kiều gieo vào trong cõi tư tưởng không phải là ít". Cụ Huỳnh Thúc Kháng còn làm thơ chỉ trích Nguyễn Du về Kim Vân Kiều. Cùng quan điểm này, Nguyễn Công Trứ xem Kim Vân Kiều là sách 'tà dâm'. Còn cụ Ngô Đức Kế thì phê phán một cách gay gắt:
"Xem trong bộ Tình Sử của Tàu biết bao nhiêu sự ly kỳ hơn [...] Một đôi thiếu niên nam nữ, đêm thanh người vắng, trèo tường trổ ngõ, ước hội chuyện trò với nhau, đối với phong hoá đạo đức đã là việc bất chính; mở đầu quyển sách như thế, dù phía sau có tỏ vẻ hiếu nghĩa gì đi nữa, cũng không đủ làm gương tốt cho đời."
Chẳng hiểu sao dân đàng trong không ưa Kiều mấy. Thời Triều Nguyễn ít ai nhắc đến Kim Vân Kiều. Ai cũng công nhận Kim Vân Kiều có giá trị về ngôn ngữ chớ không phải nội dung. Và, như thế thì Kiều không phải là tác phẩm văn học tiêu biểu của người Việt?
Nhưng ngay cả ngôn ngữ trong Kim Vân Kiều cũng chỉ là một loại uyển ngữ, một loại chữ nghĩa hoa hoè, không thật lòng. Đặc biệt là dân trong Nam không mặn mà với loại ngoa ngôn này; họ đã quá quen với loại 'văn chương thật thà' của những Nguyễn Chánh Sắc, Hồ Biểu Chánh, Trần Chánh Chiếu, v.v. Thành ra, chắc gì mấy vị tổng thống Mĩ đến đây lẩy Kiều là thật lòng, rất có thể chỉ là 'đầu môi chót lưỡi' mà thôi.
NGUYỄN TUẤN
ĐÔI ĐIỀU VỀ LẨY KIỀU
NGÔ THẾ BÍNH/ ngothebinh’s blog 25-9-2023
Lẩy Kiều còn gọi là Tập Kiều nghĩa là chọn ra một đến vài câu trong 3.254 câu thơ của Truyện Kiều rồi biến đổi vài từ hoặc giữ nguyên đọc lên cho người đối thoại hiểu dụng ý của mình, trong những bối cảnh nhất định.
Lẩy Kiểu là một kiểu chơi thơ thịnh hành đối với người Việt trong giai đoạn đầu đến giữa thế kỷ 20. Cùng với Lẩy Kiều còn các kiểu khác như Bói Kiều, Đố Kiều...Đương nhiên những ai đã lẩy Kiều chơi thơ Kiều đều phải thuộc Truyện Kiều.
Vì sao lẩy thơ Truyện Kiều của Nguyễn Du mà không phải thơ của thi nhân khác? Theo tôi Truyện Kiều có giá trị to lớn cả về nội dung và về hình thức. Giá trị nội dung: Mặc dù cốt chuyện được phóng tác từ chuyện Tàu với nhân vật chính là Thuý Kiều trong vai gái ‘lầu xanh’ nhưng người ta vẫn thấy những con người mang tên Tàu ấy hiện diện đâu đó trong xã hội Việt Nam. Truyện Kiều gợi cho người đọc các cảm xúc thương cảm với người yếu thế bất hạnh, căm ghét kẻ giả dối, ức hiếp kẻ yếu, ngưỡng mộ con người tài đức ... Giá trị hình thức: Có thể ví Truyện Kiều giống như cái ‘kho báu’ về ngôn ngữ vừa bác học vừa bình dân; về kỹ sảo dẫn truyện, khắc họa hình ảnh, tâm lý nhân vật; về kỹ sảo đỉnh cao reo vần (lục bát) tiếng Việt. Đây mới chính là lý do thực sự cho việc chọn Truyện Kiều để ... lẩy Kiều.
Khi các tổng thống Mỹ (Clinton, Obama, Biden) đến thăm Việt Nam lẩy Kiều là sử dụng tiếng Anh, mặc dù báo chí không nói rõ điều đó. Tất nhiên đằng sau các tổng thống phải có những chuyên gia cực kỳ thông thái về Truyện Kiều, nhưng đóng góp về chuyển ngữ sẽ không lớn! Theo tôi biết Truyện Kiều hiện nay đã được dịch sang hơn 20 ngôn ngữ trên thế giới, trong đó mỗi ngôn ngữ lại có nhiều bản với những tác giả khác nhau. Riêng tiếng Anh, Nga, Pháp được dịch với hơn 35 bản. Không biết các tổng thống Mỹ chọn bản dịch nào? Có lẽ bản dịch phải đạt A+ vể mặt hình thức như đã nêu trên. Đại loại phải như trích đoạn mở đầu Truyện Kiều của dịch giả Huỳnh Minh Quân (Mica Huỳnh), đang được giới trẻ yêu thích sau đây (1):
Long time in human life,
Fate is so bad for nice pepole.
Go though such difficult,
I saw and had struggle feeling.
One’s full, other’s lacking,
Heaven, it keeps hating beauty.
On light, read history,
Popular love story for teens.
Years of Jiajing (Gia Tĩnh) The Ming,
Country’s in peace, nothing speccial.
Vương was a rich uncle,
Normal man with normal mansion.
Quan is his youngest son,
Study to pass entrance paper.
Among his two sisters,
Kiều is bit older than Vân.
...
Có ý kiến cho rằng những câu lẩy Kiều của các tổng thống Mỹ chẳng mấy “ăn nhập” với từ ngữ và bối cảnh Truyện Kiều! Ý kiến này là không đúng vì nếu ‘ăn nhập’ 100% thì còn gì là ‘Lẩy Kiều, mà lại Lẩy Kiều qua tiếng Anh?
Đi xa hơn nữa có facebooker cho rằng việc các tổng thống Mỹ lẩy Kiều mang hàm ý coi Việt Nam có thân phận cô gái ‘lầu xanh’ và Việt Nam nên ‘cảnh giác’ với Mỹ?
Nguyễn Du đã được Việt Nam tôn vinh đại thi hào của dân tộc, UNESCO xếp vào một trong 107 danh nhân văn hóa thế giới (2013)-Ông và tác phẩm của ông xứng đáng được giảng trong các trường phổ thông cũng như đại học. Ông cũng xứng đáng được tưởng nhớ trong lễ kỷ niệm ngày sinh. Lẩy Kiều cũng là hình thức nhớ tới ông.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét