Cảm ơn sự đón tiếp trọng thị của Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng tại tiệc chiêu đãi ngày 11/9/2023, Tổng thống Mỹ Joe Biden nhắc đến hai câu nổi tiếng trong Truyện Kiều: “Vinh hoa bõ lúc phong trần/Chữ tình ngày lại thêm xuân một ngày” và cho rằng: “Đây là ngày chúng ta có thể cảm nhận được vinh hoa và ấm áp của những cơ hội vô hạn mở ra trước chúng ta”.

Trong hơn hai thập kỷ qua, các Tổng thống Mỹ đã bốn lần sử dụng tác phẩm vĩ đại Truyện Kiều trong những bối cảnh quan trọng đặc biệt để nói về những bước phát triển trong quan hệ giữa hai nước.

Lần thứ nhất, Truyện Kiều đã được trích dẫn trong diễn văn đáp từ của Tổng thống Bill Clinton tại cuộc chiêu đãi trọng thể của Chủ tịch nước Trần Đức Lương tối ngày 17 tháng 11 năm 2000.

Lần thứ hai, trong diễn văn của Phó Tổng thống Mỹ Joe Binden, thay mặt Tổng thống Barack Obama chủ trì, tại buổi tiệc trưa ngày 7 tháng 7 năm 2015 chiêu đãi trọng thể Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và đoàn đại biểu Việt Nam tại Nhà Trắng, Truyện Kiều được trích dẫn.

Lần thứ ba, Tổng thống Barack Obama trích dẫn Truyện Kiều trong bài phát biểu trước 2000 người Việt Nam tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia ngày 25 tháng 5 năm 2016.

Và lần này là trong tiệc chiêu đãi của Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng, khi ông vừa cùng với Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tuyên bố nâng cấp quan hệ hai nước lên “Đối tác chiến lược toàn diện”, nấc thang cao nhất trong quan hệ với các nước.

Hai câu mà Tổng thống Clinton lẩy: “Sen tàn cúc lại nở hoa/Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân” là lần đầu tiên người đứng đầu nước Mỹ sử dụng Truyện kiều để nói về quan hệ hai nước. 

Đó là câu thơ 1795 và 1796 nói về một năm đã trôi qua, những u ám của mùa Đông đã lùi lại. Câu Kiều Bill Clinton lẩy nói đúng quan hệ bang giao, là niềm tin cho một chặng đường mới. Cái hay của câu Kiều trong trích dẫn chính là phù hợp với thực tế quan hệ hai nước lúc bấy giờ. Đó là niền tin cho tương lai tươi sáng, là bước ngoặt “đông đà sang xuân”. Chính ông giải mã ý nghĩa muốn nói từ hai câu thơ, khẳng định và hy vọng về sự phát triển của quan hệ giữa hai nước: “Nay những ký ức băng giá về quá khứ đã bắt đầu tan. Những phác thảo của một tương lai ấm áp chung đã bắt đầu hình thành. Cùng nhau, chúng ta hãy tận hưởng mùa xuân mới này”.

Câu Kiều mà Phó Tổng thống Joe Biden dẫn ra trong tiệc mừng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhân kỷ niệm 20 năm bình thường hóa quan hệ hai nước: “Trời còn để có hôm nay/Tan sương đầu ngõ, vén mây giữa trời” là câu nói về Kiều sau 10 năm lưu lạc nay đã đoàn viên cùng Kim Trọng. Câu trích thật đắc địa, hợp tình cho quan hệ giữa hai nước. Đây là sự khẳng định, củng cố sự tin tưởng và thể hiện niềm vui về những gì hai quốc gia đã làm “để có hôm nay”. Và “hôm nay”, “sương”- cái nhìn thấy ngay trước mắt, đã “tan đầu ngõ”, “mây giữa trời”, cái xa hơn, cái đang còn khuất lấp, cũng đang được vén mở; đã nhìn rõ bầu trời rộng lớn, tương lai của mối quan hệ giữa hai nước.


“Vinh hoa bõ lúc phong trần/Chữ tình ngày lại thêm xuân một ngày”

Lần lẩy Kiều thứ ba là phát biểu trước 2000 người tại Trung tâm Hội nghị quốc gia vẫn là Tổng thống Barack Obama. Lần này nói nhiều về niềm tin. Tổng thống đã nhắc đến những nỗ lực của hai nước trong việc giải quyết hậu quả chiến tranh như bom mìn, tẩy độc da cam, tìm kiếm hài cốt binh lính thiệt mạng trong chiến tranh.

“Niềm tin của tôi chính là tin vào tình hữu nghị của chúng ta như Trịnh Công Sơn đã viết trong bài Nối vòng tay lớn. Tương lai nằm trong tay các bạn và Mỹ luôn là những người bạn của các bạn. Tôi nghĩ rằng, các bạn sẽ luôn nhớ về khoảnh khắc khi tôi đứng ở đây nói với các bạn" – Tổng thống Mỹ gửi thông điệp tới toàn thể người dân Việt Nam.

Kết thúc bài phát biểu đáng nhớ trong lần công du tới Hà Nội, ông Obama trích dẫn Truyện Kiều: “Rằng trăm năm cũng từ đây/ Của tin gọi một chút này làm ghi”.

Chính niềm tin ấy, chính am hiểu sâu sắc văn hoá của nhau mà hôm nay hai nước đã cùng bắt tay nâng mối quan hệ lên tầm cao mới, như Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng nói. Chủ tịch nước cho rằng quan hệ Việt - Mỹ "chưa bao giờ phát triển tốt đẹp như ngày nay, từ cựu thù trở thành Đối tác Chiến lược Toàn diện", sau khi trải qua nhiều thác ghềnh, thử thách. "Đây thực sự là hình mẫu trong lịch sử quan hệ quốc tế về hàn gắn và xây dựng quan hệ sau chiến tranh. Kết quả này là do sự nỗ lực cùng nhau vượt qua những thử thách, thăng trầm lịch sử của nhiều thế hệ lãnh đạo và nhân dân hai nước", Chủ tịch nước nói.

“Chữ tình ngày lại thêm xuân một ngày” mà Tổng thống Mỹ Joe Biden lẩy lần này thật đắc địa. Đúng là thêm xuân là mọi vật tràn đầy sức sống.

Truyện Kiều tiêu biểu cho văn hoá Việt Nam, các đời Tổng thống Mỹ đã đọc được chiều sâu văn hoá ấy, đã vận dụng nó, đã lẩy nó một cách thật tuyệt vời, thật đắc địa, đắc nhân tâm.

Chúng ta vui mừng vì mối quan hệ giờ đây đã được nâng lên một tầm cao mới. Niềm tin về Mùa Đông đã qua và đã sang một Mùa Xuân mới. Niềm tin về sự “tan sương đầu ngõ” để trời lại sáng. 

Niềm tin và chữ “tình” như Ngài Tổng thống lẩy thật đúng với mối quan hệ bang giao hiện nay giữa hai nước qua từng chặng đường được vun đắp, đúng như khẳng định của Tuyên bố chung: Chương mới này trong quan hệ giữa hai nước sẽ đưa quan hệ đối tác Việt Nam - Mỹ lên tầm cao mới. Cùng nhau, hai nước sẽ hiện thực hóa nguyện vọng của người dân về một tương lai tươi sáng và năng động, góp phần duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực quan trọng này cũng như trên toàn thế giới.

Vì thịnh vượng chung của cả hai nước, không can thiệp vào nội bộ của nhau, không liên kết với nước này chống nước khác… đó chính là sự cam kết của trí tuệ, của niềm tin. Chữ "tình” phải trải qua chặng đường gian nan mới đơm hoa, kết trái.

Nguyễn Đăng Tấn

MỸ NÓ THẾ ĐẤY CỤ ƠI!
MẠC VĂN TRANG/ FB/TD 12-9-2023
Sáng nay đi tập thể dục gặp cụ đảng viên lão thành. Cụ kém mình 4 tuổi nhưng rất thân thiện, cứ gặp là giơ tay chào, bắt tay... Cụ mất hai cái răng cửa mà lại hay cười. Mình bảo, cụ đi làm cái răng đi, cho nó dễ ăn mà đẹp lão. Cụ bảo, hỏng hai cái vào hiệu khéo thành ba, bốn cái, mất cả chục triệu thì bỏ mẹ. Chả chơi.
Hôm nay cụ hồ hởi vui lắm, bắt tay lắc lắc, bảo:
- Hay đáo để cụ ạ. Tổng thống Mỹ mà lại theo lời mời của Tổng bí thư Đảng ta, sang thăm và ký kết nâng quan hệ lên “Đối tác chiến lược toàn diện”. Cụ thấy hay không? Như thế là nó công nhận đảng ta, chế độ xã hội chủ nghĩa, mà đánh giá rất cao Tổng bí thư Đảng ta. Xem hình ảnh trên tivi thì rõ là Tổng thống Mỹ nó vui lắm, tay bắt mặt mừng, hội đàm thì thẳng thắn, chân thành.
- Giá ông Trọng cứ kiêm luôn Chủ tịch nước có phải hợp lý hợp tình. Thế này hoá ra ông Thưởng Chủ tịch nước cứ như làm vì! - Mình bảo.
- Thế thì tôi mới bảo nó đặc biệt. Mỹ nó cũng biết Chủ tịch nước chỉ là Uỷ viên Bộ chính trị, dưới Tổng bí thư. Tổng bí thư mới là đứng đầu tứ trụ. Mà như thế là nó rất coi trọng Đảng ta, coi trọng Tổng bí thư đấy.
Mình nghe cụ nói, chỉ cười, chả muốn trao đổi gì, cứ để cụ sướng âm ỉ. Mình chỉ bảo: Mỹ nó thế đấy cụ ơi!
Về nhà nghĩ, thấy vấn đề cũng hay hay, nên viết thêm vài dòng.
Đối với giới cầm quyền Mỹ, đảng Cộng Hòa hay Dân Chủ cũng vậy thôi: Cái gì cần, có lợi cho Mỹ thì họ làm. Họ nổi tiếng thực dụng/ thực tế, sẵn sàng hợp tác với bất kỳ đối tượng nào, miễn là đem lại lợi ích cho Mỹ một cách hiệu quả nhất. Nếu thấy đối tác không còn lợi gì mà thành vật cản, thành của nợ là họ vứt bỏ, chả thương tiếc, tình nghĩa quái gì đâu. (Ông Diệm đấy, ông Thiệu đấy…).
Đối nội thì chính quyền Mỹ phải hết sức chiều chuộng dân để tranh thủ tín nhiệm; nhưng đối ngoại họ chỉ tuyên truyền các giá trị Mỹ, chứ chả dám can thiệp khi đụng chạm đến lợi ích của họ. Thì đấy, sau cuộc đàn áp, thảm sát mấy ngàn người, ngày 4 tháng 6 năm 1989 kinh hoàng ở Thiên An môn, rồi vụ đàn áp hàng vạn học viên Pháp Luân công, mổ lấy nội tạng, khủng khiếp … Mỹ vẫn “hữu hảo” gắn bó, làm ăn tới tấp với Trung Cộng, giúp Trung Quốc từ con rồng đất vùng lên thành con khủng long hung dữ, đe dọa chính nước Mỹ. Bây giờ thì Mỹ lại cuống quýt, xây dựng liên minh toàn cầu để kiềm chế Trung Cộng.
Thực ra tầm nhìn dài hạn của mấy đời Tổng Mỹ gần đây cũng chả sáng suốt gì: Đầu tư vào Việt Nam Cộng hòa: Thất bại; đầu tư vào Afghanistan: Thất bại; gây ra nhiều chuyện ở Trung Đông chẳng lợi gì… Đặc biệt giúp Trung Cộng hùng cường để hối không kịp, thì cậu bé Trần Đăng Khoa 10 tuổi, nói về Richard Nixon cũng đúng: “Ngu xuẩn nhất nhì/ là Tổng thống Mỹ”!
Trở lại chuyện “Biden bị Tổng bí thư Trọng mồi chài”. Thực ra, chuyện này không có gì lạ, đặc biệt với chính giới Mỹ. Họ chả ngại gì “Đảng cộng sản Việt Nam” hay “chế độ xã hội chủ nghĩa” đâu, họ biết tỏng, đó chỉ là khẩu hiệu, chứ có thực chất gì đâu.
Chính ông John Kerry khi làm ngoại trưởng Mỹ đã nói với Đinh Thế Huynh, Thường trực Ban Bí thư Đảng CSVN, rằng: Ở Việt Nam tôi không thấy chủ nghĩa cộng sản, chỉ thấy chủ nghĩa tư bản rất sôi động… Ông Huynh tươi cười, bắt tay Kerry. Có lẽ sau cái bắt tay ở Mỹ, tỏ ra “công nhận ông nói đúng”, về nhà thì mất hút con mẹ hàng lươn cho đến giờ? John Kerry cũng đi với ông Biden sang Việt Nam lần này đấy.
Mỹ nó thế, nó còn tò mò, thích thú chơi với ông “cây tre” cũng vui; cái đuôi “thị trường xã hội chủ nghĩa” chả ảnh hưởng gì đến chất lượng hàng hóa: cứ giá rẻ và tốt là OK luôn.
Ngay bây giờ anh đi mua cái nhà, trao đổi với ông chủ hộ cả buổi, rồi ông ta bảo: Mọi chuyện bà xã tôi quyết định, chứ tôi chả dám quyết. Thế thì hoài công “đàm phán” với cái ông chủ hộ hữu danh vô thực làm quái gì cho mất thì giờ; túm ngay lấy vợ ông ta mà nói mấy câu. Bà ta đồng ý là “tiền trao, cháo múc”, ký xoẹt luôn cho được việc. Còn bận bao nhiêu việc, hơi đâu mà à ơi vớ vẩn.
Mỹ nó thế đấy!
Chính quyền Mỹ có nói về Tự do, Dân chủ, Nhân quyền với Đảng CSVN thì cũng như họ đã nói với Đảng CS Trung Quốc bao lâu nay đó. Nói cứ nói và làm có lợi cho họ, thì cứ làm. Họ có làm việc này việc kia với tù nhân lương tâm, không phải vì họ thương mến dân ta đâu; họ làm để lấy lòng dân Mỹ và tuyên truyền khuếch trương giá trị Mỹ là chính.
Dù sao rất hoan nghênh quan hệ Mỹ - Việt được nâng lên tầm “Đối tác chiến lược toàn diện”, ngang với Nga, Trung, điều mà lẽ ra đã phải đạt được lâu rồi.
Vậy là cái gì phải đến rồi sẽ đến! Dân chủ, Nhân quyền cũng vậy, chỉ có nhân dân ta mới quyết định vận mệnh của mình. Mình cam chịu thì cứ nhẫn nhục dài dài; mình đòi hỏi mạnh mẽ, đúng đắn thì những điều mong ước tốt đẹp sẽ đến mau hơn. Vậy thôi.
MVT
*************************************
TRUNG QUỐC 'HOAN NGHÊNH' ĐỐI TÁC CHIẾN LƯỢC TOÀN DIỆN VIỆT-MỸ BẰNG CÁCH NÀY?
HOÀNG TƯỜNG/VOA/TD 12-9-2023

VIỆC NÂNG CẤP QUAN HỆ VỚI HOA KỲ LÊN MỨC CSP THẬT RA CHỈ MANG TÍNH BIỂU TƯỢNG GIỮA BỐI CẢNH MỐI QUAN HỆ MỸ – VIỆT ĐÃ PHÁT TRIỂN RẤT MẠNH MẼ VÀ ĐÂY CHỈ LÀ MỘT HÌNH THỨC “ĐỔI TÊN”, THEO MỘT NHÀ NGOẠI GIAO HOA KỲ ĐÃ NGHỈ HƯU. MẶC DẦU VẬY, TRUNG QUỐC VẪN “GIÃY LÊN NHƯ ĐỈA PHẢI VÔI”…
Hàng trăm container chuối, mít, xoài, sầu riêng, thanh long… bất ngờ bị tuýt còi ngưng xuất sang Trung Quốc. Tin này xuất hiện gần như cùng thời điểm khi bắt đầu lễ đón tiếp và sau đó là hội đàm kín giữa Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng với Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden tại Phủ Chủ tịch và Văn phòng Trung ương ĐCSVN, lúc 16h30 chiều 10/9/2023.
Theo tờ “Tiền Phong” (1), nhiều doanh nghiệp Việt Nam tá hỏa không biết chuyện gì xảy ra. Không chỉ từ Gia Lai, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu khác từ Đồng Nai, Đắk Lắk, Tây Ninh, Bình Thuận, Bình Phước, Tiền Giang... cũng choáng váng khi nhận được thông báo tương tự.
Một lãnh đạo ở Tiền Giang cho hay: “Đã có hàng chục doanh nghiệp phản ánh có tình trạng tương tự với gần cả nghìn tấn chuối, mít, thanh long, sầu riêng bị tạm dừng… Lúc này, mọi người bấn loạn vì hàng đã xếp sẵn lên container rồi. Giờ không xuất được, thiệt hại sẽ rất lớn”. Tìm hiểu thêm thông tin thì được biết, nội dung công văn thông báo về việc Cục Bảo vệ Thực vật nhận được cảnh báo từ Trung Quốc phát hiện một số lô chuối, xoài, mít, sầu riêng và thanh long của Việt Nam bị nhiễm đối tượng kiểm dịch thực vật. Do đó, đơn vị này đề nghị các đơn vị chức năng không làm thủ tục kiểm dịch thực vật để xuất khẩu với các lô hàng thuộc mã số vùng trồng, mã số cơ sở có trong danh sách.
“Tin sét đánh” nói trên đối với các xí nghiệp xuất hoa quả tươi qua biên giới Việt – Trung loan ra trong thời gian TT Biden và TBT Trọng họp báo đánh giá ý nghĩa của viêc nâng cấp quan hệ tại Văn phòng Trung ương Đảng. Sau hội đàm, TT Biden đã chia sẻ với TBT Trọng về chuyến công du Việt Nam và việc nâng cấp quan hệ song phương lên thành “Đối tác chiến lược toàn diện” (CSP) mang ý nghĩa lịch sử (2).
Phóng viên của New York Times, Peter Baker, hiện tháp tùng ông Biden và đại diện đưa tin từ Hà Nội cho các phóng viên chuyên tường trình về Nhà Trắng khác cho hay, từ phía chủ nhà, ông Trọng nói rằng, quan hệ đối tác Việt Nam và Hoa Kỳ đã phát triển “nhảy vọt” và hiện đã được “nâng lên một tầm cao mới”.
“Việt Nam sẽ tiếp tục tăng cường quan hệ với Mỹ và các đối tác quốc tế khác theo tinh thần của Chủ tịch Hồ Chí Minh sau khi Việt Nam giành được độc lập”, ông Trọng cam kết như vậy, khi phóng viên nói trên tường trình tiếp lời TBT: “Việt Nam là người bạn, đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế”. Trong đáp từ của ông Biden, Tổng thống đã đề cập đến sự phát triển của mối bang giao Mỹ – Việt kể từ sau chiến tranh cũng như giá trị của việc vượt qua “nỗi đau của quá khứ” (3).
Tuy hai cựu thù tuyên bố xác lập CSP, nhưng dường như TBT Nguyễn Phú Trọng vẫn chưa có được một lòng tin chiến lược đủ lớn đối với chính quyền Hoa Kỳ khi ông vẫn lặp lại thông điệp cũ đã sáo mòn. Theo đó, “không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau là những nguyên tắc cơ bản, luôn có ý nghĩa quan trọng trong quan hệ hai nước”, ông Trọng nhấn mạnh trong họp báo sau hội đàm.
Các nguồn tin ngoại giao ẩn danh từng nói với VOA trong các tường trình trước đó, trước khi phái đoàn của Tổng thống Biden đến Hà Nội rằng, để đối phó với sự hung hăng của Trung Quốc trong các tranh chấp trên Biển Đông, Việt Nam sẵn sàng tiến thẳng tới quan hệ CSP với Mỹ để đưa Washington lên ngang hàng với Trung Quốc và Liên bang Nga. Chuyến đi của ông Biden đến Hà Nội là để ký thỏa thuận nâng cấp này. Theo nguyên văn lời ông Trọng nói trong họp báo, đây là mục tiêu quan trọng nhất.
Cũng theo phóng viên đi cùng đoàn, ông Biden đã nhắc đến tên cựu Thượng nghị sỹ John Kerry, một trong những cố vấn đứng đằng sau Tổng thống, và vinh danh vai trò nòng cốt của một TNS khác đã quá cố là John McCain, người đã nỗ lực bình thường hóa mối quan hệ sau khi ông này từng phục vụ trong chiến tranh và từng bị tù nhiều năm ở Việt Nam. TT Biden nói: “Cả hai người này (cả ông John McCain lẫn John Kerry) đều nhìn thấy rất rõ ràng, như tôi và rất nhiều người khác đã thấy, mức độ chúng ta có thể đạt được bằng cách cùng nhau vượt qua quá khứ cay đắng” (4).
Đúng như một Blogger mấy ngày trước đây cũng đã bày tỏ tin tưởng, gánh nặng của mối bang giang Việt – Mỹ đang vẫy gọi những thế hệ có trách nhiệm ở mỗi nước hãy làm nhiều hơn nữa, hãy hành động khẩn trương hơn nữa, vì tương lai của người dân Hoa Kỳ và tương lai của người dân Việt Nam. Lịch sử không bao giờ quên lãng và sẽ vinh danh các thế hệ đi trước đã miệt mài vất vả, làm những phiến đá lót đường cho mối bang giao mới, từ hôm nay và ngay bây giờ! (5)
Trở lại với các phản ứng tiêu cực của Trung Quốc đối với việc Việt – Mỹ nâng cấp quan hệ, Trung Quốc rõ ràng là không thích điều này nhưng buộc phải chấp nhận thực tế, nhất là sau những sai lầm liên quan đến “ngoại giao chiến lang” đối với Việt Nam và khu vực, đặc biệt là những quậy phá liên tục của Trung Quốc trên Biển Đông suốt những năm qua (6).
Ông Greg Poling, chuyên gia cấp cao về Đông Nam Á tại Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) ở Washington, nói với VOA rằng, việc nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược là điều mà cả Mỹ lẫn Việt Nam đều mong muốn, nhưng có thể hiểu được rằng, Hà Nội đang lo lắng về việc liệu những lợi ích hữu hình mà họ nhận được từ việc này có đủ để bù đắp cho bất kỳ hình phạt nào đó về chính sách ngoại giao và kinh tế từ Bắc Kinh hay không” (7).
Việc nâng cấp quan hệ với Mỹ lên mức CSP thật ra chỉ mang tính biểu tượng giữa bối cảnh mối quan hệ Mỹ – Việt đã phát triển rất mạnh mẽ và đây chỉ là một hình thức “đổi tên”. Nhà ngoại giao kỳ cựu Scot Marciel, nguyên Phó trợ lý Ngoại trưởng phụ trách Đông Á – Thái Bình Dương thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ, nói với VOA. Mặc dầu vậy, Trung Quốc vẫn “giãy như đỉa phải vôi”. Thì đấy, phái đoàn Mỹ vừa mới đặt chân đến Hà Nội, tin “động trời” đối với các doanh nghiệp làm ăn với Trung Quốc đã nổi lên như tiếng sấm trước cơn giông…