Thứ Sáu, 8 tháng 5, 2020

20200508. QUANH VỤ ÁN OAN HỒ DUY HẢI

ĐIỂM BÁO MẠNG
HỒ DUY HẢI LÀ AI ?
PHAN THƯƠNG/ TN 5-5-2020

Hồ Duy Hải từng bị kết án tử hình nhưng được hoãn thi hành án chỉ 1 ngày trước khi diễn ra. Đây được coi là 'kỳ tích' bất ngờ. 






Hồ Duy Hải, vào thời điểm xét xử sơ thẩm năm 2008 /// ẢNH: HOÀNG PHƯƠNG
Hồ Duy Hải, vào thời điểm xét xử sơ thẩm năm 2008
ẢNH: HOÀNG PHƯƠNG
Ngày mai (6.5), dự kiến Hội đồng thẩm phán (HĐTP) TAND tối cao sẽ mở phiên tòa giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải (35 tuổi) bị kết án tử hình về 2 tội “giết người”, “cướp tài sản”.

Khi nào luật sư được mời tham gia phiên xử giám đốc thẩm?

Dự kiến phiên xử kéo dài đến ngày 8.5 tại trụ sở TAND tối cao, Q.Hoàn Kiếm (Hà Nội). Phiên xử do Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình làm chủ tọa.
Đây được xem là phiên xử đặc biệt đối với “tử tù” Hồ Duy Hải. Bởi phiên xử giám đốc thẩm do chính Chánh án TAND tối cao chủ tọa, và luật sư hỗ trợ pháp lý cho Hồ Duy Hải cũng được HĐTP TAND tối cao mời tham gia phiên xử giám đốc thẩm. Đồng thời, HĐTP mời các cơ quan tiến hành tố tụng tỉnh Long An tham gia phiên tòa.
Hồ Duy Hải là ai? - ảnh 1
Trụ sở dân phòng ấp 5, xã Nhị Thành liền kề Bưu điện Cầu Voi. Từ khi xảy ra vụ án đến nay bưu điện này đã đóng cửa (ảnh chụp ngày 3.12.2019)
ẢNH: KHÔI NGUYÊN
Việc mời luật sư hỗ trợ pháp lý cho bị án tham gia phiên xử được cho là hy hữu. Và theo Điều 383 Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015: “Trường hợp xét thấy cần thiết hoặc có căn cứ sửa một phần bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật, tòa án phải triệu tập người bị kết án, người bào chữa và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến việc kháng nghị tham gia phiên tòa giám đốc thẩm”.

"Tử tù" đặc biệt

Cụ thể, sáng 14.1.2008, dư luận chấn động trước thông tin 2 nữ nhân viên của Bưu điện Cầu Voi (đóng tại ấp 5, xã Nhị Thành, H.Thủ Thừa, tỉnh Long An) bị sát hại dã man ngay tại nơi làm việc.
Đến ngày 21.3.2008, Cơ quan điều tra tỉnh Long An khởi tố, bắt tạm giam Hồ Duy Hải (23 tuổi, ngụ ấp 1, xã Nhì Thành, H.Thủ Thừa).
Ngày 1.12.2008, TAND tỉnh Long An tuyên án tử hình đối với Hồ Duy Hải về 2 tội giết người và cướp tài sản. Ngày 28.4.2009, tòa phúc thẩm TAND tối cao tại TP.HCM bác kháng cáo, y án tử hình đối với Hồ Duy Hải.
Sau bản án tử hình, Hồ Duy Hải làm đơn gửi Chủ tịch nước xin ân giảm hình phạt tử hình.
Tuy nhiên, ngày 24.5.2011, Chánh án TAND tối cao có quyết định không kháng nghị giám đốc thẩm; ngày 24.10.2011, Viện trưởng Viện KSND tối cao cũng có quyết định không kháng nghị giám đốc thẩm.
Từ đó, ngày 17.5.2012, Chủ tịch nước có quyết định bác đơn xin ân giảm hình phạt tử hình của Hồ Duy Hải.
Đến ngày 4.12.2014, mẹ ruột của Hồ Duy Hải nhận được thông tin sẽ thi hành án tử hình đối với Hồ Duy Hải vào ngày 5.12.2014.
Bất ngờ, trong ngày 4.12.2014, Văn phòng Chủ tịch nước có văn bản yêu cầu tạm dừng thi hành án để xem xét rõ trường hợp Hồ Duy Hải có bị kết án oan, sai hay không, theo đơn kêu oan của mẹ “tử tù” Hồ Duy Hải cùng luật sư hỗ trợ pháp lý cho "tử tù" này.
Và ngày 4.12.2014, Hội đồng thi hành án tử hình Long An ra quyết định hoãn thi hành án tử hình đối với Hồ Duy Hải.
Ngày 20.1.2015, bà Lê Thị Nga (đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên) có bản kiến nghị về việc xem xét kháng nghị vụ án Hồ Duy Hải; ngày 12.2.2018, Ủy ban Tư pháp Quốc Hội kiến nghị với Chánh án TAND tối cao, Viện trưởng Viện KSND tối cao xem xét, kháng nghị giám đốc thẩm vụ án.
Và ngày 23.7.2018, Văn phòng chủ tịch nước yêu cầu cầu Chánh án TAND tối cao, Viện trưởng Viện KSND tối cao, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội có văn bản thể hiện quan điểm, cách giải quyết cụ thể để xử lý dứt điểm vụ án.

Viện trưởng Viện KSND tối cao kháng nghị hủy án

Đến ngày 22.11.2019, Viện trưởng Viện KSND tối cao ban hành quyết định kháng nghị giám đốc thẩm, đề nghị HĐTP TAND tối cao xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, hủy toàn bộ bản án sơ thẩm và phúc thẩm đã tuyên bị án Hồ Duy Hải tử hình, để điều tra lại.
Theo kháng nghị của Viện KSND tối cao, bản án sơ thẩm và phúc thẩm có nhiều nhận định và kết luận chưa phù hợp với tình tiết khách quan vụ án; việc thu thập, đánh giá chứng cứ, tài liệu chưa đầy đủ; nhiều nội dung cần chứng minh của vụ án còn mâu thuẫn nhưng chưa được làm rõ.
Đặc biệt, Viện KSND tối cao đánh giá diễn biến lời khai của bị cáo không phù hợp với thực tế khách quan, với hiện trường vụ án. Mặt khác, ghế thu giữ được sau khi vụ án xảy ra hơn 2 tháng là một chiếc ghế có mã số khác với mã số ghi nhận trong biên bản khám nghiệm hiện trường; vật chứng là con dao thì được mua ở chợ đem vào hồ sơ vụ án.
Về nhận dạng đối tượng phạm tội, Viện KSND tối cao nêu, "không có nhân chứng nào khẳng định thấy Hải có mặt tại hiện trường vào thời điểm xảy ra vụ án".
Đáng lưu ý, Viện KSND tối cao phân tích kết luận giám định cho thấy dấu vân tay thu được ở hiện trường không phải là của Hải, nhưng là của ai cũng không được làm rõ…
Về thủ tục tố tụng trong giải quyết vụ án, Viện KSND tối cao phân tích các cơ quan tiến hành tố tụng có nhiều vi phạm nghiêm trọng, như: bỏ sót những chứng cứ vụ án, không trưng cầu giám định vết máu; không đưa lời khai của Hồ Duy Hải và người làm chứng vào hồ sơ vụ án dẫn đến sai lầm trong giải quyết vụ án.
Ngoài ra, Viện KSND tối cao xác định lời khai đầu tiên ngày 20.3.2008 của Hồ Duy Hải không nhận tội nhưng bản khai này và một số lời khai nhân chứng không được đưa vào hồ sơ vụ án, mặc dù những tài liệu này có trong hồ sơ lưu trữ của Cơ quan điều tra.
Cơ quan tiến hành tố tụng không lấy lời khai của anh Phùng Phụng Hiếu, là nhân chứng đầu tiên phát hiện vụ án; ngoài các dấu vân tay tại hiện trường chưa xác định được của ai, thì còn có đối tượng tình nghi là Nguyễn Văn Nghị, Nguyễn Mi Sol…




Hồ Duy Hải là ai? - ảnh 2
Diễn biến chính 'kỳ án' Hồ Duy Hải
THỰC HIỆN: DUY QUANG-PHẠM THU NGÂN

Thủ tục giám đốc thẩm là gì?

Luật sư Bùi Quốc Tuấn (Đoàn luật sư TP.HCM) cho biết, thủ tục xét xử giám đốc thẩm là một thủ tục tố tụng đặc biệt, nhằm xem xét lại bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật nhưng bị kháng nghị do: Kết luận trong bản án, quyết định của tòa án không phù hợp với những tình tiết khách quan của vụ án; có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong điều tra, truy tố, xét xử dẫn đến sai lầm nghiêm trọng trong việc giải quyết vụ án; có sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật.
Về thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm, luật sư Bùi Quốc Tuấn cho biết sẽ do Chánh án TAND tối cao, Viện trưởng Viện KSND tối cao; Chánh án tòa quân sự T.Ư, Viện trưởng Viện kiểm sát quân sự T.Ư; Chánh án TAND cấp cao, Viện trưởng Viện KSND cấp cao.
 Vụ án Hồ Duy Hải do Viện trưởng Viện KSND tối cao kháng nghị giám đốc thẩm.

TIN LIÊN QUAN
VỤ HỒ DUY HẢI: BUỘC TỘI PHẢI DỰA VÀO NGUYÊN TẮC CƠ BẢN CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ
THU HẰNG/ VNN 8-5-2020

Nhắc đến vụ Hồ Duy Hải, luật sư Trương Trọng nghĩa nhấn mạnh: “Luật Hình sự bắt buộc muốn buộc tội phải có bằng chứng, chứng cứ. Một khi không đủ chứng cứ không được buộc tội người ta”.

Em gái tử tù Hồ Duy Hải chia sẻ gì trước phiên xử giám đốc thẩm?
Điểm lại những bất thường vụ Hồ Duy Hải
Mẹ của Hồ Duy Hải: Phải bán đất, bán nhà chỉ mong minh oan được cho con
Chiều qua, báo Đại biểu nhân dân tổ chức toạ đàm “Tăng cường chất lượng giải quyết đơn giám đốc thẩm, tái thẩm".
Luật sư Phạm Công Hùng (nguyên thẩm phán TAND tối cao) cho biết, tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm còn hạn chế.
Nguyên nhân theo ông Hùng do số lượng đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm đối với các quyết định, bản án có hiệu lực pháp luật rất nhiều nhưng đội ngũ giúp việc cho tòa Tối cao, cấp cao ít…
Ông chỉ ra thực tiễn chất lượng xét xử của tòa án ở cấp sơ thẩm, phúc thẩm có nhiều vấn đề chưa ổn, chất lượng chưa ổn thì lượng đơn đề nghị giám đốc thẩm sẽ cao.
Vụ Hồ Duy Hải: Buộc tội phải dựa vào nguyên tắc cơ bản của luật hình sự
Luật sư Phạm Công Hùng (nguyên thẩm phán TAND tối cao)
“Có rất nhiều vụ án gần đây gây bão dư luận vì những điều rất “sơ đẳng”. Như vụ Hồ Duy Hải xử về tội giết người nhưng các chứng cứ chứng minh có nhiều vấn đề”, nguyên thẩm phán dẫn chứng.
Hay vụ Trung Nguyên, luật sư Hùng không nghĩ có những sai lầm của bản án đến mức hết rất sơ đẳng như sử dụng các thẩm định giá về tài sản đã hết hiệu lực rồi làm cơ sở để phân chia tài sản cho vợ chồng người ta.
“Đó là điều không thể chấp nhận được. Tòa án sơ thẩm cũng sử dụng kết quả đó, tòa phúc thẩm cũng giữ nguyên, bác kháng cáo. Cuối cùng Viện kiểm sát kháng nghị chỉ ra thì ai cùng ồ lên tại sao lại kỳ cục như vậy”, ông Hùng kể.
Nếu sai mà không sửa là thiếu sót của nền tư pháp
Phó trưởng Ban Dân nguyện Lưu Bình Nhưỡng kể, khi ông còn là luật sư đi bào chữa có đọc những bản án viết như vỡ lòng, rất buồn.
“Quyền lợi bị xâm phạm, tội phạm bị bỏ lọt thì đương nhiên người ta tiếp tục phải khiếu nại”, ông Nhưỡng khẳng định rằng, đơn giám đốc thẩm, tái thẩm nhiều là do chất lượng xét xử.
Vụ Hồ Duy Hải: Buộc tội phải dựa vào nguyên tắc cơ bản của luật hình sự
ĐB Lưu Bình Nhưỡng
Theo ĐB Lưu Bình Nhưỡng, ở đây không phải đổ tội cho tòa án nhưng tòa làm ra sản phẩm cuối cùng, nếu có sai sót thì trước hết phải xem đến tòa đã.
“Có những việc tòa không phát hiện được vì quá trình điều tra, quá trình làm hồ sơ đưa ra tòa thì người ta đã làm quá “tròn”.
Vụ Cầu Voi còn bộc lộ một số lỗ hổng, sơ suất mà UB Tư pháp phát hiện ra, dư luận phát hiện ra, nhưng có những trường hợp không phát hiện được, thậm chí sử dụng dấu của cơ quan điều tra, kiểm sát đóng vào đấy rồi”, ông Nhưỡng nói.
Bên cạnh đó, ĐB Nhưỡng cho rằng, một trong những nguyên nhân nữa, không chỉ do các cơ quan tiến hành tố tụng, mà còn do bản thân các luật sư.
“Có những luật sư không phải bảo vệ công lý mà chỉ vì tiền, nặng về dịch vụ”, ông Nhưỡng lưu ý.
Luật sư Trương Trọng Nghĩa (ĐBQH đoàn TP.HCM) nhắc đến vụ Hồ Duy Hải và cho biết, UB Tư pháp của QH giám sát trực tiếp và ông cũng là thành viên tham gia đoàn giám sát.
“UB Tư pháp họp rất nhiều cuộc, có Chánh án, có Viện trưởng VKSND tối cao dự, UB Tư pháp đến nay vẫn giữ ý kiến. Vấn đề là có những cái sai phải sửa, nếu sai mà không sửa, đó là một thiếu sót của nền tư pháp”, ông Nghĩa nhấn mạnh.
Vụ Hồ Duy Hải: Buộc tội phải dựa vào nguyên tắc cơ bản của luật hình sự
Luật sư Trương Trọng Nghĩa 
Theo ông Nghĩa, trong vụ Hồ Duy Hải, một nguyên tắc rất cơ bản ở mọi quốc gia là phải đủ chứng cứ để buộc tội.
“Luật pháp chúng ta, văn minh không kém nước nào, tại sao anh không làm vậy? Có thể anh nghi ngờ người đó, nhưng luật Hình sự bắt buộc, muốn buộc tội người ta thì phải có bằng chứng, chứng cứ. Một khi không đủ chứng cứ, thì anh không được buộc tội người ta”, luật sư Trương Trọng Nghĩa phân tích.
Tôi cho rằng, cả chục nước, trong bộ luật hình sự, họ nhấn mạnh chỉ buộc tội khi không còn chút nghi ngờ hợp lý nào.
Ông nhắc lại tình tiết, 8 giờ sáng công an điều tra đến, nhưng vật chứng là cái thớt, đi mua cái thớt giống như vậy.
“Vụ Hồ Duy Hải là như vậy, không đủ chứng cứ thì phải thả ra, tiếp tục theo dõi, thu thập chứng cứ, không thể xử ép. Sơ thẩm, phúc thẩm có vấn đề về chứng cứ”, ĐB Trương Trọng Nghĩa nhận định.
Thu Hằng

 DƯỚI CHÂN TƯỢNG THẦN CÔNG LÝ
NGUYỄN HÀ LUÂN/ TD 6-5-2020
Một phiên Giám đốc thẩm hiếm hoi diễn ra tại TAND tối cao, do chính ngài Chánh án làm Chủ tọa, để xem xét lại những bất thường và khuất tất trong vụ án Hồ Duy Hải.
Điều 386 Bộ Luật Tố tụng Hình sự quy định rất rõ: “Kiểm sát viên, người tham gia tố tụng tại phiên tòa giám đốc thẩm tranh tụng về những vấn đề liên quan đến việc giải quyết vụ án. Chủ tọa phiên tòa phải tạo điều kiện cho Kiểm sát viên, người tham gia tố tụng trình bày hết ý kiến, tranh luận dân chủ, bình đẳng trước Tòa án”.
Điều luật rất rõ ràng. Nếu không triệu tập Luật sư đến thì không nói làm gì. Nhưng đã triệu tập thì đương nhiên phải để Luật sư thực hiện đầy đủ quyền của mình theo luật định. Trong đó, đảm bảo cho Luật sư thực hiện quyền tranh tụng đầy đủ là quan trọng nhất, chứ không phải chỉ dừng ở chỗ “trình bày ý kiến”.
Nói nó hiếm hoi, là bởi có lẽ đây là lần đầu tiên, Luật sư của bị cáo được có mặt trong phiên tòa này.
Vậy nhưng thật bất ngờ, tại phiên tòa Giám đốc thẩm mở ra ngày hôm nay 06/5/2020, Luật sư Trần Hồng Phong – người đã theo đuổi nhiều năm với niềm tin là Hồ Duy Hải bị oan – được triệu tập tới phiên tòa và chỉ được “Trình bày ý kiến của mình” với Hội đồng.
Đến cuối buổi làm việc sáng, theo thông báo của ngài Chủ tọa, thì trong sáng nay Luật sư đã hoàn thành việc trình bày các chứng cứ mới trong khoảng 30 phút và đã được ghi nhận, do vậy Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao xét thấy không cần thiết phải có mặt Luật sư nữa, nên từ chiều trở đi Luật sư không cần tiếp tục tham dự.
Như vậy, có hai khả năng xảy ra trong dự đoán:
Thứ nhất: Phần tiếp theo của phiên tòa Giám đốc thẩm này sẽ không có phần “Tranh tụng” như quy định.
Thứ hai: Nếu có phần “Tranh Tụng” thì chỉ diễn ra một cách hình thức, thực chất chỉ là mở rộng cho phần “Trình bày nội dung kháng nghị” của đại diện Viện Kiểm sát.
Và như thế, sẽ hoàn toàn không có ý kiến tranh tụng, tranh luận, bảo vệ cho những ý kiến, chứng cứ mới mà Luật sư của Hồ Duy Hải đã đưa ra.
Cho dù kết quả của phiên tòa Giám đốc thẩm này ra sao, thì sự việc này không khỏi khiến người ta đặt ra câu hỏi: “Quy định tại điều 386 Bộ luật Tố tụng Hình sự là rất rõ ràng, vì lý do gì mà không thực hiện?”.
Ví thử như sự việc này diễn ra ở một nơi nào đó, thì người ta có thể hiểu được với một cái tắc lưỡi và lắc đầu ngán ngẩm. Nhưng khi nó diễn ra ngay nơi sắp đặt tượng thần Công Lý thì quả thật, lấy tượng ai ra làm thần Công Lý cũng giống nhau cả thôi.
CHẶNG CUỐI CỦA VỤ ÁN HỒ DUY HẢI: CHÚNG TA ỨNG XỬ THẾ NÀO TRƯỚC PHÁN QUYẾT CUỐI CÙNG ?
VÕ VĂN QUẢN/ LK/ TD 5-5-2020
Giám đốc thẩm là thủ tục tố tụng đặc biệt, nhằm xem xét lại bản án, quyết định của tòa án đã có hiệu lực pháp luật nhưng bị kháng nghị vì phát hiện có vi phạm pháp luật nghiêm trọng trong việc giải quyết vụ án.
Giám đốc thẩm không xem xét lại sự thật khách quan của vụ án. Nó chỉ xem xét xem cơ quan tiến hành tố tụng có sai sót trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử hay không.
Kết luận của phiên tòa giám đốc thẩm vì vậy có thể tồn tại dưới nhiều dạng: (1) giữ nguyên bản án có hiệu lực và bác kháng nghị; (2) hủy bản án, quyết định đã có hiệu lực để điều tra lại; (3) hủy bản án, quyết định đã có hiệu lực để xét xử lại ở cấp sơ thẩm; (4) hủy bản án, quyết định đã có hiệu lực và đình chỉ vụ án; (5) trực tiếp sửa bản án đã có hiệu lực pháp luật; và (6) đình chỉ xét xử giám đốc thẩm.
Vụ án Hồ Duy Hải đang đi đến thủ tục tư pháp này.
***
Hồ Duy Hải bị bắt vào tháng Ba năm 2008.
Tháng 12 năm 2008, Tòa án Nhân dân (TAND) tỉnh Long An tuyên anh án tử hình.
Tháng Tư năm 2009, Tòa phúc thẩm TAND Tối cao tại TP. Hồ Chí Minh bác đơn kháng cáo của Hải, giữ nguyên hình phạt tử hình.
Hai lần nhận án tử hình, bị cáo Hồ Duy Hải đã đi trên dây giữa sự sống và cái chết được hơn 11 năm.
Một phần đời người. Và cả đời tuổi trẻ của một thanh niên.
Chúng ta đang đi đến những quãng cuối cùng của sự chờ đợi thống khổ ấy, với phiên tòa giám đốc thẩm của Hội đồng Thẩm phán – Tòa án Nhân dân Tối cao, cấp xét xử cao nhất mà Hải có thể đi tới.
Ta sẽ phải đối mặt với phán quyết này như thế nào? Ta sẽ phải lựa chọn thái độ ra sao?
***
Người ta thường hay nói về tính chính danh trong xã hội hiện đại, nhưng ít ai định nghĩa chính danh là gì.
Chính danh chính trị (political legitimacy) thường được giải quyết bằng câu hỏi quyền lực nhà nước có đại diện cho số đông và bảo vệ số đông người dân hay không. Song tính chính danh tư pháp (judicial legitimacy) không có cái diễm phúc được hiểu thông qua cách thức giản đơn như vậy.
Ở bất kỳ quốc gia nào, bản chất của một tòa án là phi dân chủ. Họ không được nhân dân bầu ra, không có trách nhiệm tuân thủ nguyện vọng của nhân dân, và không có trách nhiệm giải trình về bản án của mình trước nhân dân. Tính chính danh của một tòa án, vì vậy, thường được cho là đến từ quá trình xét xử: Tòa có độc lập hay không? Tòa có thượng tôn pháp luật hay không?
Hiển nhiên, đây không phải là cách duy nhất người ta nhìn nhận về tính chính danh của tòa. Trong quyển “Courts: A Comparative And Political Analysis”, Giáo sư Martin Shapiro (Đại học Harvard) phản đối việc chỉ dựa vào tiến trình tố tụng để lý giải cho sự cần thiết của chế định tư pháp tòa án.
“Tòa cần phải được đánh giá dựa trên bản án cuối cùng của nó” – ông nói. Theo cách tiếp cận này, phép thử dân chủ cho sự chính danh của một tòa án nằm ở chỗ kết quả cuối cùng của nó có hướng tới công lý, có nhằm bảo vệ và cải thiện đời sống con người hay không. Nếu bản án không có đóng góp gì cho mục tiêu xây dựng xã hội tốt đẹp hơn, việc bảo vệ thứ độc lập trừu tượng của hệ thống tư pháp cũng chẳng có ý nghĩa gì.
Nhưng thế nào là xã hội tốt đẹp hơn? Thế nào là công lý? Thật khó để tìm ra một điểm dung hòa cả hai luồng ý kiến. Ngay cả những thẩm phán tài ba của Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ cũng luôn phải tự nhắc nhở mình về tính chính danh của cơ quan tư pháp quyền lực nhất liên bang, vốn luôn được rất nhiều luật gia trên thế giới thần tượng.
Trong ghi chép phần tranh luận (oral argument) tại Tối cao Pháp viện của án lệ nổi tiếng Gill v. Whitford hồi năm 2016 liên quan đến việc Đảng Dân chủ tại Wisconsin cáo buộc chính quyền tiểu bang do Đảng Cộng hòa cầm quyền cố tình đưa ra các đạo luật để “thao túng vùng bầu cử” (partisan gerrymander), Chánh thẩm John Robert đã phải cân nhắc:
“Giả sử tin về việc Đảng Dân chủ thắng vụ kiện này đến tai một người dân trên đường phố Wisconsin, họ sẽ nói gì? Nếu họ đủ bình tĩnh, có thể họ sẽ hỏi vì sao Đảng Dân chủ thắng. Và câu trả lời của chúng ta, đối với họ, đơn giản chỉ là những mớ thuật ngữ pháp lý xã hội vô nghĩa lý (sociological gobbledygook). 
Trong khi đó, đường phố rõ ràng cũng không có chỗ cho sự lịch thiệp nói trên. Họ sẽ gọi chúng ta là đám vớ vẩn. Rằng Tối cao Pháp viện đang ủng hộ Đảng Dân chủ và thù ghét Đảng Cộng hòa. Khi điều này xảy ra, vai trò và sự chính trực của Tối cao Pháp viện đang bị đe dọa nghiêm trọng trước con mắt quốc dân”.
Lo lắng của Chánh thẩm John Robert được Giáo sư Luis Fuentes-Rohwe, trường Đại học Indiana Bloomington, nhìn nhận dưới góc độ “sự trung thành chính thể” (institutional loyalty).
Ông nhận định, người Mỹ đã từng rất thần tượng hệ thống tòa án Hoa Kỳ. Sự tin tưởng đó không phải bởi kết quả bản án, hay thậm chí là quá trình xét xử. Nó được xây dựng bởi lòng tin của toàn bộ quốc gia đối với vai trò đọc, hiểu và giải thích pháp luật được chính Hiến pháp trao cho Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ.
Công chúng có thể không hài lòng với kết quả của một vụ án cụ thể. Nhưng họ không thách thức trí tuệ và sự công minh của các thẩm phán. Đối với họ, các thẩm phán khác biệt hoàn toàn với chính trị gia “tráo trở và gian dối”. Đây chính là mấu chốt khiến cho vị thế của tòa án đặc biệt, khiến cho công chúng còn phải “ngước nhìn” các thẩm phán.
Khi “sự trung thành với chính thể” của một quốc gia không còn; đó là lúc các thẩm phán bị xem là những tay chơi chính trị, đơn thuần “choàng áo thụng” để xử án.
Sự lo lắng của thẩm phán Robert quả thật không thừa. Từ năm 2016, môi trường chính trị Hoa Kỳ đã hoàn toàn thay đổi với sự thắng thế của Donald Trump. Với việc ông này cổ vũ phong trào thách thức thể chế chính trị Hoa Kỳ, rồi kế đó là khủng hoảng phân cực tồi tệ nhất Hoa Kỳ sau Nội chiến, niềm tin vào chính thể mà Hiến Pháp Hoa Kỳ đã xây dựng, trong số đó có Tối cao Pháp viện, đang sụt giảm nghiêm trọng.
Người ủng hộ Trump gọi Thẩm phán Ruth Bader Ginsburg là “con chó cái của Đảng Dân chủ” sau khi bà phê bình cách nói chuyện của Trump.
Người ghét Trump gọi Thẩm phán Brett Kavanaugh (do Trump bổ nhiệm) là một “thằng hiếp dâm” không hơn không kém sau những cáo buộc dành cho ông này.
Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ đang phải đối mặt với khủng hoảng niềm tin chưa từng có tiền lệ.
***
Vậy người Việt Nam tin vào điều gì?
Chúng ta có sở hữu “sự trung thành chính thể” đối với Tòa án Việt Nam hay không?
Có thể tự tin mà nhận định rằng người Việt Nam chưa bao giờ có một niềm tin “son sắt” dành cho hệ thống tư pháp Việt Nam như người Mỹ dành cho hệ thống của họ.
Chúng ta chưa từng nhìn thẩm phán như những con người vượt lên trên chính trị.
Làm sao những người dân bình thường có thể làm điều đó, khi mà ngay cả Hiến pháp và Luật Tổ chức Tòa án còn khẳng định các cơ quan tư pháp là cánh tay thể chế, phải trung thành với các loại tuyên ngôn chính trị từ cao xuống thấp?
Hay người Việt Nam có niềm tin về quá trình và sự công tâm của tòa án Việt Nam hay không?
Vẫn là con số không.
Trong nghiên cứu có tên “Corruption in Asia: Rethinking the Governance Paradigm” của Giáo sư Luật Timothy Lindsey và Giáo sư Kinh tế – Sử Howard W. Dick thuộc Đại học Melbourne, hai khoa học gia cho thấy người Việt không có mấy niềm tin vào hệ thống tư pháp quốc gia. Theo họ, điều này không chỉ do tác động của thực trạng pháp luật quốc gia, mà còn do đặc điểm lịch sử – văn hóa.
Từ việc đặt đạo đức lên trên pháp luật của ngàn năm Khổng giáo, sự yếu kém đã thành bản chất của các cơ chế tư pháp phong kiến, cho đến sự lộn xộn của nền chính trị thời chiến, người dân kỳ vọng và tin tưởng hơn vào các công cụ cưỡng chế bạo lực của cơ quan hành pháp, khi so sánh với “những tờ giấy vụn” do cơ quan tư pháp ban hành. Nghiên cứu này được thực hiện vào tận đầu những năm 2000. Song giá trị phân tích của nó 20 năm sau tại Việt Nam vẫn còn đó.
Thực tế trên đẩy người Việt Nam vào thế chỉ còn có thể chọn một niềm tin rất thực dụng khi nói đến các cơ quan tư pháp – kết quả.
Miễn là kết quả đúng với mong muốn hay nguyện vọng của mình, cơ quan tư pháp sẽ trở nên “công minh”, “sáng suốt”. Nhưng nếu kết quả đi ngược lại điều này, tòa án đơn giản chỉ là “con rối”, nơi tập hợp “những kẻ nhận hối lộ”. Cách tiếp cận này chỉ càng khiến vai trò và niềm tin vào hệ thống tư pháp của Việt Nam sụt giảm.
***
Với vụ án của Hồ Duy Hải, nhờ vào sự kiên cường của thân mẫu anh, nhờ vào sự nhiệt thành của các luật sư tham gia, nhờ sự lên tiếng của báo chí, và quan trọng nhất là nhờ vào công luận Việt Nam, chúng ta có lẽ đang được chứng kiến một quy trình tư pháp phần nào công khai và sòng phẳng.
Một ngày trước ngày thi hành án tử cho anh (4/12/2014), Chủ tịch nước Trương Tấn Sang gửi công văn cho Chánh án TAND Tối cao và Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao đề nghị hoãn thi hành án tử hình để xem xét kỹ trước khi thi hành án, từ đó tạo thêm nhiều thời gian cho quá trình xem xét lại thủ tục tố tụng trước đó.
Đại biểu Quốc hội Lê Thị Nga cũng can đảm dấn thân vào vụ án, với báo cáo của bà ghi nhận bản án kết tội Hồ Duy Hải “chưa đủ cơ sở vững chắc”, và “có đầy đủ căn cứ để giám đốc thẩm” cũng như “cần phải xem xét, kháng nghị giám đốc thẩm vụ án này”.
Đến năm 2019, Viện KSND Tối cao ra quyết định kháng nghị giám đốc thẩm. Họ nhận định bản án sơ thẩm và phúc thẩm tuyên tử hình Hồ Duy Hải là chưa phù hợp với tình tiết khách quan vụ án; việc thu thập, đánh giá chứng cứ, tài liệu chưa đầy đủ; vụ án có nhiều nội dung cần chứng minh nhưng chưa được làm rõ.
Có thể nói mọi thủ tục tư pháp, mọi cân nhắc pháp luật đã được gần như mọi cơ quan có liên quan xem xét và đánh giá.
Chúng ta không hề biết sự thật. Và tôi tin là ngay cả các thẩm phán của Tòa án Nhân dân Tối cao cũng vậy. Điều họ có thể làm là nhìn vào quy trình tố tụng và chứng cứ để đưa ra phán quyết cuối cùng.
Với những chứng cứ rất rõ ràng, tôi tin vụ án Hồ Duy Hải ít nhất cũng sẽ được trả hồ sơ để xét xử lại, nếu không nói là phải trả hồ sơ để điều tra lại từ đầu.
Song với những đặc trưng khó có thể chối bỏ nói trên của nền tư pháp Việt Nam, không khỏi bùi ngùi khi nghĩ rằng bản án sẽ không thể nào làm thay đổi cách nhìn của người dân đối với hệ thống tư pháp, và lại càng không thể làm thay đổi chính bản chất thật sự của hệ thống.
Dù phán quyết chung thẩm có là gì đi chăng nữa, những vấn đề cốt lõi gây ra án oan của hệ thống tư pháp Việt Nam vẫn còn nguyên đó.
Trả lại sự trong sạch cho Hồ Duy Hải theo đúng như những gì hồ sơ thể hiện là cần thiết, là việc phải làm. Nhưng công lý vẫn chưa chiến thắng, khi người Việt Nam ta còn chưa định hình được công lý là gì.
PHIÊN TOÀ CỦA LƯƠNG TÂM ÔNG CHÁNH ÁN
LƯU TRỌNG VĂN/ TD 5-5-2020
Ngày hôm nay chánh án Toà án Nhân dân tối cao Nguyễn Hoà Bình trực tiếp ngồi trên ghế nóng xét xử vụ án nóng bỏng nhất và nhiều tai tiếng oan khuất nhất của nền pháp lý VN: Vụ án tử tù Hồ Duy Hải.
Tại sao ông chánh án Toà tối cao này lại trực tiếp ngồi phán xử vụ án đầu tiên và có thể là duy nhất trong cuộc đời của một người từng là phó tổng cục trưởng tổng cục CSĐT, viện trưởng viện KSNDTC và chánh án TANDTC này?
Lương tâm?
Nếu là câu chuyện của lương tâm thì còn hy vọng tử tế cho nền Công lý chốn pháp đình VN.
Năm 2011, 9 năm trước chính Nguyễn Hoà Bình đã đánh tắt niềm hy vọng của người mẹ Hồ Duy Hải khi bà đội đơn mấy năm ròng kêu oan cho con để thoát án tử hình bằng quyết định lạnh lùng do ông kí với cương vị viện trưởng Viện KSNDTC: Không kháng án án tử hình cho Hồ Duy Hải, bất chấp phản ứng dữ dội của công luận và các chứng cứ luật sư đưa ra về những sai phạm nghiêm trọng của điều tra và tố tụng.
Hải được sống đến hôm nay để ra trước phiên toà cuối cùng này là nhờ người mẹ 12 năm...
“Tôi nguyện đem hết sức lực và trí tuệ phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân; tôi sẽ cùng tập thể lãnh đạo Tòa án xây dựng Tòa án Nhân dân trong sạch và liêm chính, thực hiện tốt nhiệm vụ Hiến pháp quy định, bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân…để nhân danh Nhà nước đưa ra những phán quyết thượng tôn pháp luật, nghiêm minh và công bằng, xây dựng Tòa án nhân dân trở thành biểu tượng công lý, lẽ phải và niềm tin như mong đợi của người dân”.
Nếu Công lý được thực thi trong phiên toà này thì chánh án Nguyễn Hoà Bình sẽ còn được nhắc đến trong lịch sử kiện tụng VN đó là vị quan toà đầu tiên dũng cảm phủ định chính quyết định của mình trên cương vị đại diện viện kiểm sát – công tố.
NHỮNG CÂU HỎI PHÍA SAU VỤ ÁN OAN HỒ DUY HẢI
NGUYỄN NGỌC CHU/ TD 6-5-2020
I. TRẢ LẠI TỰ DO CHO HỒ DUY HẢI
Dù Tòa Giám đốc thẩm quyết định dưới hình thức nào thì nội dung mấu chốt đầu tiên – vẫn là tuyên Hồ Duy Hải vô tội và lập tức trả lại tự do cho Hồ Duy Hải. Tiếp theo đó là đền bù cho Hồ Duy Hải. Đó là những điều không bàn cãi.
II. NHỮNG CÂU HỎI PHÍA SAU VỤ ÁN
Điều phải bàn là những vấn đề phía sau án oan Hồ Duy Hải sẽ được giải quyết như thế nào? Có 5 câu hỏi quan trọng sau đây.
1. Kẻ phạm tội giết người có bị truy đuổi đến cuối cùng?
2. Những kẻ đã cố tình làm sai lệch hồ sơ vụ án có bị trừng trị?
3. Trách nhiệm của Thẩm phán xử phiên sơ thẩm năm 2008 tại Long An?
4. Trách nhiệm của Thẩm phán xử phiên phúc thẩm năm 2009 tại TP.HCM?
5. Trách nhiệm của Viện trưởng VKS NDTC năm 2011 đã không kháng nghị vụ án?
Kẻ phạm tội giết người – không thể không bị trừng trị. Kẻ cố tình làm sai lệch hồ sơ vụ án – không thể không bị trừng trị. Thẩm phán xét xử phiên sơ thẩm đưa đến án oan tử hình – không thể không bị trị tội. Thẩm phán xét xử phiên phúc thẩm đưa đến án oan tử hình – không thể không bị trị tội. Viện trưởng VKS NDTC năm 2011 không kháng nghị án oan tử hình – không thể trốn tránh trách nhiệm.
Trả lời của 5 câu hỏi trên là thước đo mức độ công lý của Hội đồng Giám đốc thẩm. Điều có thể làm xuất hiện câu hỏi là Viện trưởng VKS NDTC năm 2011 không kháng nghị án oan cho Hồ Duy Hải – lại chính là Chánh ánh TA NDTC Nguyễn Hòa Bình – đang giữ vai trò Chủ tọa phiên Giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải vào thời điểm hiện tại.
III. LÀM THẾ NÀO ĐỂ CHẤM DỨT ĐƯỢC ĐẠI NẠN ÁN OAN?
Án oan không phải là cá biệt mà đã thành đại nạn vô số. Vụ án oan Hồ Duy Hải đã đạt mức ngang ngược về bất chấp công lý, cố tình làm sai lệch hồ sơ, cố tình chấp nhận chứng cớ bịa đặt – để đưa đến cái chết cho người vô tội, và để cho kẻ có tội thoát chết bằng tính mạng của người khác. Vụ án Hồ Duy Hải không đơn thuần là án oan, mà là tội ác giết người.
Nguyên nhân đưa đến án oan của Hồ Duy hải là sự KHÔNG ĐỘC LẬP của Tòa án. Muốn chấm dứt tình trạng án oan hiện nay cần sự ĐỘC LẬP HOÀN TOÀN của Tòa án. Khi Tòa án ĐỘC LẬP HOÀN TOÀN thì không có thế lực nào có thể chi phối được Tòa án.
Vụ án Hồ Duy Hải là tiếng oan dậy đất đòi hỏi một cuộc đại phẫu toàn diện ngành Tòa án nước CHXHCN Việt Nam. Trong số đó có nhân tố tiên quyết: Tòa án phải ĐỘC LẬP HOÀN TOÀN với chính quyền.

MỘT VỞ KỊCH HOÀN HẢO
THẢO NGỌC/ TD 8-5-2020

Vậy là phiên Giám đốc thẩm vụ Hồ Duy Hải, người đã bị 2 phiên tòa Sơ thẩm và Phúc thẩm kết án tử hình vì can tội giết 2 nhân viên bưu điện Cầu Voi đã khép lại với một kết quả đúng như dự đoán của nhiều người. Hội đồng thẩm phán biểu quyết bác kháng nghị vụ Hồ Duy Hải với kết quả 17/17.
Có nghĩa là Hồ Duy Hải vẫn sẽ phải chịu tử hình.
Ngay từ việc đuổi luật sư Trần Hồng Phong, không cho ông tham dự phiên tòa vì “hết phận sự”, khi ông mới tham dự phiên tòa được buổi sáng 6/5, mặc dù giấy mời ông tham dự 3 ngày, đã làm cho dư luận nghi ngờ về một phiên tòa thiếu công minh.
Việc tòa Giám đốc thẩm tuyên y án là rất dễ hiểu vì những lý do sau:
1. Người ngồi ghế chánh án, Chủ tọa phiên tòa Giám đốc thẩm hôm nay là ông Nguyễn Hòa Bình, người mà năm 2011 đã bác đề nghị Giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải. Nay nếu ông tuyên khác đi thì chẳng khác gì … nhổ ra rồi lại liếm.
2. Ngạn ngữ Việt Nam có câu: “Phủ bênh phủ, huyện bênh huyện”. Vì ngay từ khi điều tra viên và một số phương tiện truyền thông như VTV và một số báo đài khác, rêu rao rằng, “mặc dù thừa nhận có một số sai sót trong quá trình điều tra, nhưng không làm thay đổi bản chất vụ án”. Có nghĩa là một số báo chí đã được chỉ đạo từ trước, phải định hướng dư luận viết theo chỉ đạo.
Lời tuyên bố của Chánh án Nguyễn Hòa Bình như sau: “Việc truy tố và xét xử Hải với tội danh sát nhân, cướp của là đúng người, đúng tội, không oan. Trong quá trình điều tra, cơ quan CSĐT đã có một số sai sót nhất định, nhưng không đáng kể, đặc biệt, không làm ảnh hưởng đến bản chất tội phạm của Hải. Hơn nữa, chính Hải cũng đã có nhiều lời khai nhận tội. Theo đó, căn cứ vào tính chất, mức độ hành vi phạm tội và hậu quả của Hải gây ra làm chết 02 mạng người, do đó, tòa án cấp sơ và phúc thẩm tuyên bị án có tội và phải chịu chung hình phạt cho cả 02 tội là dựa cột là có căn cứ”.
Danh sách 17 thẩm phán giơ tay biểu quyết, nhất trí 100% bác bỏ kháng nghị của Viện Kiểm Sát và Y ÁN TỬ HÌNH với Hồ Duy Hải trong phiên giám đốc thẩm chiều nay, 08/05/2020:
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao:
1- Nguyễn Hòa Bình.
Các Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao:
2- Bùi Ngọc Hòa: Phó Chánh án thường trực

3- Tống Anh Hào
4- Nguyễn Văn Tiến
5- Nguyễn Văn Thuân
6- Nguyễn Thúy Hiền
7- Dương Văn Thăng, Chánh án Tòa án Quân sự Trung ương
8- Lê Hồng Quang

Các thẩm phán Tòa án nhân tối cao:
9- Nguyễn Trí Tuệ

10- Lương Ngọc Trâm
11- Lê Văn Minh
12-Nguyễn Văn Du
13- Chu Xuân Minh
14- Đặng Xuân Đào
15- Trần Văn Cò
16- Đào Thị Xuân Lan
17- Nguyễn Thị Hoàng Anh

Chỉ riêng với việc các vị thẩm phán biểu quyết 100% y án sơ thẩm đã chứng tỏ việc đưa vụ án Hồ Duy Hải ra Giám đốc thẩm chỉ là một trò hề, một vở kịch không hơn không kém, nhằm đánh lừa dư luận mà thôi.
Lịch sử sẽ ghi danh các vị thẩm phán này, vì đã có công giết người vô tội.
Xin mượn lời tù nhân lương tâm Nguyễn Văn Túc tại phiên tòa ngày 14/9/ 2018, khi bị tòa án Thái Bình kết án tù 13 năm, 5 năm quản chế với tội danh là “âm mưu lật đổ chính quyền”, thì ông không thèm nói một lời nào để biện bác hoặc xin xỏ cho mình, mà chỉ chửi đổng một câu: “Đ.M. TÒA”.
Người đăng: vào lúc

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Đăng ký: Đăng Nhận xét (Atom)