Thứ Tư, 2 tháng 5, 2018

20180502. BÀN VỀ TRÍ TUỆ NHÂN TẠO, LÀM LUẬT, SỬA LUẬT

ĐIỂM BÁO MẠNG
CÂU CHUYỆN TRÍ TUỆ NHÂN TẠO

ĐẶNG ĐÌNH CUNG*/ TBKTSG 1-5-2018

Kết quả hình ảnh cho trí tuệ nhân tạo

(TBKTSG) - Trí tuệ nhân tạo (TTNT) là một khái niệm bao gồm những máy thông minh (intelligent machine) và những hệ cứng (hardware) cùng hệ mềm (software) cần thiết để chế tạo và vận hành những máy đó.
Cụm từ TTNT gợi cho ta liên tưởng đến những tiểu thuyết khoa học viễn tưởng, robot lên nắm chính quyền để cai trị hay tiêu diệt con người. Một tương lai rất có thể, như việc thanh niên Trung Quốc cưới mô hình phụ nữ nhân tạo. Hay đã là một hiện thực, như robot đang chăm sóc các cụ già ở Nhật Bản... Tương lai vừa đáng lo ngại vừa đầy triển vọng với những hệ cứng và hệ mềm được gán cho là thông minh như con người!
Trí tuệ tùy ở năm nhân tố: học tập, suy luận, giải quyết vấn đề, nhận thức và sử dụng ngôn ngữ
Một người thông minh là một người vận động năm nhân tố đó để phát biểu một quan điểm hay thực hiện những hành động cụ thể. Trong ngành TTNT, người ta mô phỏng (simulate) một, một số hay tất cả năm nhân tố của trí tuệ con người kể trên. Một máy được coi là thông minh tùy ở số nhân tố của trí tuệ con người đã được mô phỏng và mỗi nhân tố đó đã được mô phỏng sát với con người đến đâu. Những phương pháp để đo trình độ thông minh đều khách quan dù là để đo trình độ thông minh của con người hay của máy.
Người ta đo trí thông minh của một người bằng thương số IQ (intellectuel quotient, thương số trí lực). Thương số này được tính theo nhiều phương pháp. Nổi tiếng nhất là phương pháp của quân đội Mỹ để tuyển lính hồi Thế chiến thứ nhất. Thông dụng nhất là phương pháp CHC (Cattell-Horn-Carroll, tên ba người đã sáng chế phương pháp đo IQ đó).
Tương lai ngắn và trung hạn của chúng ta thực sự là ở mạn xuôi (máy thông minh) chứ không phải là ở mạn ngược (hệ cứng và hệ mềm) của ngành TTNT.
Nhà toán học Alan Turing, cha đẻ của ngành tin học, đề nghị một quy trình trắc nghiệm một máy thông minh đến đâu như sau: Một ban giám khảo họp trong một phòng không liên lạc gì được với bên ngoài. Máy muốn được xác định là thông minh và một số người thật được coi là thông minh ở những nơi cách biệt khỏi ban giám khảo. Ban giám khảo đặt một câu hỏi và ra thời hạn cho máy cùng những người này trả lời. Ban giám khảo đánh giá các câu trả lời đúng hay không mà không biết máy hay con người đã trả lời. Một máy được coi là thông minh khi trả lời đúng một tỷ lệ tối thiểu các câu hỏi. Máy này thông minh hơn máy khác khi có tỷ lệ câu trả lời đúng cao hơn.
Một người thông minh không nhất thiết là một người có ích cho xã hội. Người ta ngưỡng mộ một người thông minh và tôn kính một người đã vận dụng trí thông minh để phát biểu hay hành động có ích cho xã hội, doanh nghiệp. Một người có thể làm được nhiều việc khó khăn khác nhau thì được trọng dụng hơn một người khác có chỉ số IQ cao nhưng chỉ biết làm một vài việc lặt vặt. Một máy thông minh cũng vậy, tùy ở công dụng của nó chứ không tùy ở trình độ thông minh của nó. Một máy có nhiều giá trị nếu có thể thay thế con người trong nhiều việc nặng nhọc, khó khăn và phức tạp. Máy đó đã sử dụng nhiều hay ít dữ liệu và xử lý thông tin nhanh hay chậm theo những thuật toán (algorithm) phức tạp hay không chỉ là phụ.
Một máy thông minh là một máy có thể thay thế con người làm một việc gì đó một cách tự lập, không cần con người hay một máy khác điều khiển
Ví dụ, một người bán quần áo phải biết chào hàng một khách thích mặc quần áo màu mình đang bán và tránh mất thì giờ với một người thích mặc quần áo màu mà mình không bán. Các công ty GAFAM (tên viết tắt của năm công ty tin học Google, Apple, Facebook, Amazon và Microsoft) có những hệ tin học, được coi là những máy thông minh, có thể làm được việc này.
Có những máy thông minh làm việc mau hơn hay giỏi hơn con người.
Vì khả năng con người có hạn, người bán quần áo vừa kể trên lầm lẫn khá nhiều khi chọn khách hàng tiềm năng. Nhưng một hệ tin học ít khi nào chào hàng sai vì máy này huy động một bộ dữ liệu rất lớn, trong đó có ghi sở thích về màu quần áo của mỗi khách hàng tiềm năng. Người bán quần áo chỉ biết dự đoán sở thích về màu quần áo của một khách hàng tiềm năng. Còn hệ tin học thì có thể xếp loại khách hàng nữ theo sở thích màu quần áo và sở thích mặc váy hay mặc quần. Nhờ đó mỗi phụ nữ vào cửa tiệm sẽ được chào hàng về váy hay quần có màu người đó ưa thích. Hơn thế nữa, mỗi ngày hệ tin học tích lũy thêm những dữ liệu liên quan đến mỗi cá nhân, tổ chức và cơ quan để có thể chào hàng chính xác hơn cho cá nhân đó.
Ở bệnh viện, một robot giải phẫu tinh vi hơn một bác sĩ. Nguyên do là tay một bác sĩ run nhiều hơn là đầu dao mổ của robot. Cũng vì một người thợ hàn hàn không chính xác và không thể chịu đựng được lâu trong môi trường rất nóng mà người ta sáng chế ra những robot hàn.
Có những máy thông minh làm những việc mà không ai có thể làm được.
Không có phu khuân vác nào có thể nâng bốc những container to nặng rồi xếp đặt chúng ở kho bãi một cách hợp lý để khi bốc một container thì ít phải luân chuyển các container khác. Không có thuyền trưởng nào có thể sắp xếp những container trên tàu để cân bằng và tối ưu hóa trọng tải của tàu. Chỉ có các cần cẩu thông minh mới có thể làm được những việc này.
Sau tai nạn hạt nhân ở Fukushima (Nhật Bản), phát sinh nhu cầu thăm dò bên trong các nhà máy điện hạt nhân để quyết định làm gì để khắc phục hậu quả của tai nạn. Thay vì đưa người vào thì các kỹ sư Nhật đã chế tạo những robot để đưa vào quan sát thân nhà máy, ghi và truyền tin ra ngoài tình trạng của nhà máy. Chỉ có những robot mới có thể thăm dò trong môi trường có phóng xạ nguy hiểm chết người của các lò phản ứng hạt nhân.
Các nước công nghệ tiên tiến làm gì và chúng ta phải làm gì?
Một máy thông minh bao gồm ba thành phần vật chất: một bộ nhớ (memory) tích trữ dữ liệu (data), một bộ xử lý (processor) những dữ liệu, và một số thành phần như là bộ nhạy (sensor), bộ dò (detector), bộ truyền động (actuator), màn hình (screen), đèn báo (light)... tương tác với con người, môi trường và các máy khác. Những thành phần hiện đại này rất nhỏ và chạy rất nhanh. Nhưng các công ty và phòng thí nghiệm trên thế giới vẫn tiếp tục nghiên cứu để thu nhỏ hơn và làm cho chúng chạy nhanh hơn nữa.
Để điều khiển các thành phần thì có những hệ mềm. Những nghiên cứu khoa học - kỹ thuật hiện thời nhằm mô phỏng vận hành mỗi ngày mỗi sát với bộ óc của con người. Các công ty GAFAM gần đây tuyên bố mở những phòng thí nghiệm về TTNT. Theo tôi được biết thì các phòng thí nghiệm đó sẽ chủ yếu nghiên cứu về mạng thần kinh (neuronal network), học tập sâu (deep learning), dữ liệu lớn (big data), thuật toán (algorithmics) và điện toán đám mây (cloud computing).
Những nghiên cứu này tốn cả tỉ đô la Mỹ và thu hút khoảng mười vạn kỹ sư nghiên cứu. Hiển nhiên là chúng ta không thể cạnh tranh được trong lĩnh vực này. Quá lắm là có vài cá nhân giáo sư đại học trong nước đang làm nghề tay trái nghiên cứu gia công cho các hãng ngoại quốc.
Tuy nhiên chúng ta có thể nghiên cứu chế tạo các máy thông minh chạy với các hệ cứng và hệ mềm TTNT sẵn có trên thị trường.
Các máy thông minh rất ấn tượng đã xuất hiện hay đang được triển khai từ mười năm nay cũng chỉ dùng những hệ cứng, hệ mềm sẵn có. Số loại máy thông minh chỉ bị giới hạn bởi trí tưởng tượng của ta, mà thị trường của mỗi máy thì rộng lớn. Số thanh niên độc thân, số cụ già cần người giúp việc hay số học sinh cần gia sư... tại các nước xung quanh chúng ta rất lớn. Đó là chưa kể đến những ứng dụng như máy công cụ, hệ quản lý tổng hợp (integrated management software) cho tất cả các ngành kinh tế và những ứng dụng nhằm thỏa mãn những nhu cầu đặc thù của người dân nước ta.
Tương lai ngắn và trung hạn của chúng ta thực sự là ở mạn xuôi (máy thông minh) chứ không phải là ở mạn ngược (hệ cứng và hệ mềm) của ngành TTNT.
(*) Kỹ sư tư vấn

HÀ NỘI SẮP CÓ CỬA HÀNG KHÔNG NGƯỜI BÁN

CP/TBKTSG 1-5-2018
(TBKTSG Online) - Trong năm 2018, Hà Nội sẽ thí điểm vận hành chuỗi cửa hàng tự động không người bán, sử dụng mô hình 020 Online 2 Offline và mã QR trong thanh toán.

Hình thức mua sắm mới này được đánh giá tiện lợi cho những người có thói quen không cầm tiền, đáp ứng xu thế tự động hóa toàn cầu và giúp khách hàng thuận tiện hơn trong việc thanh toán. Cũng theo kế hoạch, Hà Nội phấn đấu năm 2018, doanh thu bán lẻ trực tuyến chiếm 8% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng trên địa bàn Thành phố; giữ vững xếp hạng từ thứ 2 trở lên so với cả nước về chỉ số thương mại điện tử (EBI) hằng năm.
Kế hoạch cũng đề ra mục tiêu đưa tỷ lệ dân số Hà Nội tham gia mua sắm trực tuyến năm 2018 đạt 66% số người sử dụng internet, tăng 3% so với năm 2017.
Đồng thời, có 85% cơ sở phân phối, bán lẻ hiện đại, cửa hàng xăng dầu, đơn vị cung cấp điện, nước, dịch vụ viễn thông chấp nhận thanh toán không dùng tiền mặt khi mua bán hàng hóa, dịch vụ; đạt 62% doanh nghiệp có website/ứng dụng cung cấp thông tin doanh nghiệp, tình hình hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Mô hình cửa hàng tự động không người bán, thanh toán không cần tiền mặt xuất hiện lần đầu tại Việt Nam từ cuối năm 2017 có tên là Toromart (quận 1, TPHCM). Cửa hàng không cần nhân viên đứng quầy, mọi thao tác mua bán hàng hóa tại đây đều không cần đến tiền mặt và việc thanh toán hàng đều sử dụng mã quét QR.
Theo đó, để mua đồ tại đây, khách hàng phải tải ứng dụng “Ví tiết kiệm Toro” trên phần mềm Android hoặc iOS. Sau khi cài đặt, khách nộp tiền vào tài khoản hoặc chuyển tiền trực tuyến vào tài khoản thông qua hình thức internet banking trước khi giao dịch. Tại quầy có các bảng chọn sản phẩm bằng màn hình cảm ứng. Khách chọn sản phẩm xong chỉ cần mở mã vạch ứng dụng trên điện thoại cá nhân đưa vào điểm quét tự động sẽ được thanh toán rồi nhận hàng ở ô giao trả.
Trước đó, từ tháng 9-2017, sau khi khai trương phố đi bộ quanh hồ Gươm, Hà Nội cũng lắp đặt và đưa vào sử dụng một số máy bán hàng tự động, phục vụ các loại nước giải khát đóng chai để mang đi.
Theo Chinhphu.vn

MÊ HỒN TRẬN LÀM LUẬT VÀ SỬA LUẬT

LAN NHI/ TBKTSG 1-5-2018
(TBKTSG) - Dự án Luật Thuế tài sản mới được Bộ Tài chính đưa ra lấy ý kiến đã vấp phải sự phản ứng của công luận. Không hẳn người dân và các nhà kinh tế phản ứng về sắc thuế mà đa số các ý kiến chưa đồng tình về cách thức làm luật, dù là chỉ mới ở giai đoạn ban đầu, nhất là khi luật này tác động đến đông đảo người dân.
Cho dù cuối tuần trước, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã đăng đàn giải thích, nhưng nhiều người không đồng tình với cách giới thiệu dự án luật theo kiểu “dội bom” như vừa qua.
Theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, nguyên tắc xây dựng một dự án luật là phải đảm bảo “tính khả thi” và tuân thủ đúng “trình tự”, “thủ tục”. Những tài liệu được Bộ Tài chính giới thiệu cho thấy quá trình chuẩn bị dự án luật này không đảm bảo nghiêm ngặt các nguyên tắc nói trên khi chỉ có dự thảo, tờ trình và đề cương. Vì vậy thiếu thuyết phục.
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật yêu cầu “cơ quan, tổ chức có trách nhiệm tiến hành đánh giá tác động của từng chính sách trong đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh”, đồng thời đánh giá những tác động tích cực, tiêu cực và so sánh chi phí lợi ích của từng phương án đưa ra...”. Như vậy, dự luật Thuế tài sản hay bất kỳ dự luật nào khác thì việc đánh giá tác động là bắt buộc.
Thậm chí việc đánh giá tính tương thích của luật này với nội dung chính sách có liên quan như Luật Đất đai, Luật Nhà ở... cũng không có. Mà theo tờ trình đề nghị của Chính phủ về chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2019, Luật Đất đai sẽ được sửa đổi, liệu nội dung sửa có theo hướng phù hợp cho việc ra đời Luật Thuế tài sản hay không?
Việc đưa ra dự luật như trên dễ gây ra sự hoài nghi của xã hội về năng lực làm luật hiện nay.
Trong vòng vài năm gần đây, đã có nhiều dự án luật trình mới hoặc sửa đổi vấp phải “vết xe đổ” bị người dân phản ứng, thiếu khả thi. Khi Bộ luật Hình sự (sửa đổi) 2015 chuẩn bị đến ngày thi hành (1-7-2015) thì Quốc hội phải ra nghị quyết tạm dừng thi hành để sửa do phát hiện có đến 90 lỗi sai sót lớn. Trước đó, Quốc hội phải ra quyết định dừng thực thi điều 60 của Luật Bảo hiểm xã hội (2014) để thực hiện theo quy định cũ.
Điều này thể hiện quá trình làm luật ngay từ khâu đầu (thường do các cơ quan Chính phủ thực hiện) đến khâu cuối (giám sát, phản biện, thông qua tại Quốc hội) đều yếu.
Nay, nhìn số lượng các dự án luật mới và sửa đổi hàng năm, người dân đều không khỏi giật mình. Như năm 2017, ban đầu Nghị quyết Quốc hội thông qua việc xây dựng và sửa đổi 27 dự luật, sau đó nâng lên thành 29 dự luật (có 20 dự luật là trình thông qua, một số lượng rất lớn!) Trong số này, Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi), Luật Thuế bảo vệ môi trường (sửa đổi)... đến nay vẫn đang bị “treo” vì tính khả thi và hiệu quả của việc sửa còn quá nhiều tranh cãi.
Để chuẩn bị cho sự điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh 2018, vào tuần trước Chính phủ đã trình việc xây dựng và bổ sung 22/23 dự luật. Trong số này có một dự án luật thật ra là sửa nhiều luật (dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xây dựng, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Quy hoạch đô thị). Việc này là để “phục vụ” cho việc thi hành Luật Quy hoạch đã được Quốc hội thông qua và sẽ có hiệu lực từ năm 2019. Vì Luật Quy hoạch có nhiều nội dung “đụng” với các luật khác nên phải rà soát, sửa đổi các luật có liên quan này.
Vấn đề là, theo đánh giá của Ủy ban Pháp luật thuộc Quốc hội khi thẩm tra dự án luật được Chính phủ trình thì một số nội dung sửa đổi chính sách lớn đã không có báo cáo, đánh giá tác động. Trong nhóm bốn luật mà theo Chính phủ là cần sửa đổi để tương thích với Luật Quy hoạch nói trên, chỉ cần sửa Luật Xây dựng và Luật Quy hoạch đô thị. Hai luật còn lại không có nội dung liên quan đến quy hoạch nên không cần sửa. Ngay trong hai luật cần sửa cũng có quá nhiều nội dung ngoài quy hoạch mà Chính phủ kết hợp sửa đổi. Như Luật Xây dựng dự kiến sửa đổi, bổ sung tới 45 điều, bãi bỏ 8 điều, tổng số là 53 điều, chiếm đến 31,55% tổng số điều luật của luật này. Trong khi đó, chỉ cần sửa 11/53 điều là đã thống nhất với Luật Quy hoạch. Với Luật Quy hoạch đô thị, Chính phủ định sửa cả nội dung liên quan đến quy hoạch nông thôn là nằm ngoài phạm vi điều chỉnh của Luật Quy hoạch. Ủy ban Pháp luật thống kê được, trong bốn luật được đề nghị sửa đổi, chỉ cần sửa 19/77 điều đề nghị là đã đồng bộ với Luật Quy hoạch, phần còn lại không liên quan gì.
Người đăng: vào lúc

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Đăng ký: Đăng Nhận xét (Atom)