Thứ Tư, 15 tháng 4, 2015

20150415. XOAY QUANH VẤN ĐỀ DỐT NGOẠI NGỮ CỦA NGƯỜI VIỆT

ĐIỂM BÁO MẠNG
BI HÀI VÌ DỐT NGOẠI NGỮ
Bài của THANH HUYỀN / Petrotimes 14/5/2015
Ảnh minh họa
(PetroTimes) - Khả năng tiếng Anh ấm ớ của không ít những người nổi tiếng hay những sự kiện đáng ra phải được truyền tải chính xác thể hiện rằng người Việt học hành không đến nơi đến chốn và không biết tới bao nhiêu năm nữa mặt bằng chung về ngôn ngữ này mới được thật sự khỏa lấp.
Thảm họa phát âm
Đã nhiều năm nay cách phát âm các tên doanh nghiệp, đơn vị, địa danh vẫn chưa được thống nhất. Ở mỗi nơi lại mỗi khác, chỗ này đọc tên ra thế này, chỗ kia đọc cũng tên đấy lại ra thế khác khiến người nghe đầu tiên là ngỡ ngàng vì nghe một cái tên lúc lạ lúc quen, sau nhiều người thấy rằng thật buồn cười khi thậm chí ngay cả trên truyền hình việc phát âm không chuẩn các tên này vẫn cứ diễn ra.
Không phải mới đây mà có lẽ đã cả một thời gian dài trước đây nhiều người Việt Nam có cách phát âm không chuẩn ngôn ngữ nước ngoài mà ở đây phổ thông nhất là tiếng Anh. Không dưới một lần tôi nghe tiếng người dẫn chương trình trên một vài kênh sóng của đài truyền hình địa phương phát âm tên Tập đoàn Điện lực Việt Nam, tên tiếng anh là Vietnam Electricity, viết tắt là EVN, phát âm chuẩn là “i-vi-en” nhưng cô MC ấy lại đọc là “e-vê-nờ”, có lần khác tôi cũng nghe tới cụm từ EVN đấy nhưng lại là “e-vi-en”; Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, tên gọi tắt là Petrovietnam, viết tắt là PVN, đọc là “pi-vi-en” nhưng có anh MC nọ cũng đọc giống cô MC trước, hồn nhiên đọc là “pê-vờ-nờ” hay “pi-vi-nờ”; tên giao dịch bằng tiếng Việt: Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam, tên viết tắt bằng tiếng Việt: TKV còn tên viết tắt bằng tiếng Anh lại là VINACOMIN (Vietnam National Coal and Mineral industries holding corporation limited). Ở đây, Tập đoàn Than - Khoáng sản Việt Nam lúc thì viết tắt dùng tiếng Việt, lúc dùng tiếng Anh. Như Tập đoàn Than - Khoáng sản gọi là TKV (tê-ca-vê) có lần tôi nghe một phát thanh viên đọc là “ti-ka-vi”, có người lại phát âm như tiếng anh “ti-kei-vi”. Mà Tập đoàn này đã có riêng tên giao dịch tiếng anh là Vinacomin (vi-na-cô-min) nhưng tên này cũng không được đọc chuẩn mà lại thành vi-na-co-min, nghe như đọc ngang từ tiếng Việt sang vậy.
Không chỉ các tập đoàn kinh tế, các ngân hàng cũng không được đọc tên một cách chuẩn xác, Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng (VP Bank) sẽ được đọc là “vi-pi-banh” nhưng cũng có người đọc là “vê-pê-banh”…, OCEANBANK đọc chính xác là “âu-sừn-banh” thì lại có người đọc “o-sừn-banh” hay “o-sen-banh”…
Tên địa danh các nước nhiều khi cũng không có sự thống nhất, ngay cả thủ đô của nước Nga có người đọc là Moscow, Matx-cơ-va nhưng lại có người Việt phiên âm thành Mạc Tư Khoa. Không ngạc nhiên khi nhiều người Việt nghe Mạc Tư Khoa có thể hiểu là thủ đô của nước Nga bởi trước đây để người Việt nắm được tên thủ đô các nước mà không phát âm được chuẩn quốc tế, thì người Việt đã phiên âm bằng âm Hán Việt theo cách người Trung Quốc đã dịch cho nước họ. Ví như: Portugal là Bồ Đào Nha, Spain - Tây Ban Nha, Turkey - Thổ Nhĩ Kỳ, Australia là Úc…
Vấn đề đặt ra ở đây là đã có những quy chuẩn rồi nhưng không ít người lại không nắm được mấu chốt để làm sao phát âm cho đúng. Khi nào thì đọc tiếng Anh khi nào thì đọc tiếng Việt, mà nếu đã phát âm tiếng Anh thì phải tiếng Anh hết chứ có 3 từ mà một âm Anh, 2 âm Việt thì thật buồn cười. Hơn nữa đó lại là trên sóng truyền hình, dù đó là đài của địa phương hay một đơn vị nào đó thì vẫn gây cười và đôi khi là khó chịu cho người nghe. Vậy nên chăng thống nhất cách đọc những cái tên cơ bản này?
Như vậy, mấu chốt của vấn đề ở đây là người đọc thứ nhất không hiểu bản chất của từ mình được đọc, đó là viết tắt của tiếng Anh hay tiếng Việt. Hai là việc học và phát âm tiếng Anh của người Việt không đến nơi đến chốn. Bàn sang việc học tiếng Anh của người Việt. Chuyện này có lẽ cũng đã có từ rất lâu rồi, người Việt phát âm tiếng Anh không chuẩn đã trở thành “thảm họa” thế nào.
Dốt hay văng tiếng tây
Không ít các nghệ sĩ, diễn viên khi phải đụng tới tiếng Anh đã thể hiện sự lúng túng như gà mắc tóc. Nữ diễn viên Trang Trần đã bối rối và phải dùng ngôn ngữ cơ thể để biểu đạt từ tiếng Anh muốn nói trong chương trình “Cuộc đua kỳ thú”. Ca sĩ trẻ Hoàng Yến Chibi thì phát âm từ sai liên tiếp khi hát tiếng Anh, cô ca sĩ này bỏ hết âm cuối, trong khi đây là yêu cầu rất cơ bản trong việc nói tiếng Anh. Ngay cả cựu đại sứ du lịch Lý Nhã Kỳ - người được cho là vốn giao tiếp “năm châu bốn bể” cũng có cách phát âm chưa chuẩn trong một lần kiều nữ được phỏng vấn tại Nam Phi. Hoa hậu Nguyễn Thị Loan trong đoạn giới thiệu bản thân tại cuộc thi Hoa hậu Thế giới 2014 nhận nhiều phản hồi không mấy tích cực về khả năng nói tiếng Anh của mình. Hoa hậu Thế giới người Việt 2010 Lưu Thị Diễm Hương từng làm nhiều người chán nản khi viết sai danh hiệu của chính mình trên tấm pano cùng các hoa hậu khác. Cụm từ "Hoa hậu thế giới người Việt" tiếng Anh là Miss Vietnam World, nhưng Diễm Hương lại viết theo đúng trật tự... tiếng Việt là Miss World Vietnamese. Đáng ngại là khi cụm từ này được in trên tờ rơi, băng-rôn, áo đồng phục và nhắc đi nhắc lại trên các phương tiện truyền thông trong suốt cả năm trời, thể hiện bộ mặt của chủ nhà Việt Nam không mấy thiện cảm.
Hoa hậu Diễm Hương từng viết sai tên của mình khi tham gia đấu trường sắc đẹp quốc tế
Việc học dịch, phát âm hay nói chung là khả năng tiếng Anh của người Việt nhiều năm qua vẫn trở thành đề tài được đưa ra tranh luận. MC thì dịch sai, phát âm không chuẩn, diễn viên, ca sĩ phát âm cũng sai, hoa hậu ra xứ người thì lúng túng như gà mắc tóc vì có khi người ta nói 10 mình hiểu 1-2… Từ câu chuyện về phát âm những từ viết tắt đơn giản mới thấy rằng, khả năng tiếng Anh của người Việt vẫn còn chấp chới.
Thanh Huyền (theo Năng lượng Mới)
***
PHIẾM: NIGHTINGALE= ĐÊM ĐẦY BÃO
Bài của GS NGUYỄN VĂN TUẤN /tuan's blog 5/4/2015
Đó là cách dịch theo kiểu chiết tự của một bài trên báo Tuổi Trẻ (1). Tác giả giải thích rằng "khi tìm tư liệu về Bạch Long Vĩ, chúng tôi biết rằng hòn đảo này còn được gọi bằng cái tên tiếng Anh theo nghĩa không hay là Nightingale (night in gale: 'đêm đầy bão')". Ôi, thật là hài hước!
Tôi nghĩ ai học tiếng Anh cũng biết Nightingale có nghĩa là chim sơn ca. Do đó tên tiếng Anh của đảo Bạch Long Vĩ có nghĩa là đảo Chim Sơn Ca. Đơn giản thế thôi. Không có bão táp gì trong chữ đó cả.
Xin nói thêm là ai từng học về thống kê sinh học sẽ biết đến cái tên Florence Nightingale. Bà xuất thấn là một y tá bên Anh, được xem như là "mẹ đẻ" của ngành y tá, nhưng bà còn là một nhà thống kê học xuất sắc. Bà được ghi nhận là người đi tiên phong trong việc thể hiện dữ liệu định lượng bằng biểu đồ.
Quay lại câu chuyện "nightingale = đêm đầy bão", nguồn mà tác giả nói là đã khảo sát là trang web Cục văn thư và lưu trữ Nhà nước (archives.gov.vn). Bài trong web này dịch như thế là bài này (2). Mà, ngay cả cách dịch theo kiểu chiết tự cũng sai be bét. Không có ai lại ngớ ngẩn đến độ nói "đêm trong cuồng phong" cả (gale có nghĩa là "gió mạnh" hay "cuồng phong"). Xin xem nguồn gốc của chữ này trong Từ điển Oxford thì rõ (3). Ấy thế mà vẫn có người nguỵ biện rằng cách dịch "đêm đầy bão" là đúng với chữ nightingale! Đúng là có những người không thể học và không muốn học, một thành tích của nền giáo dục XHCN (?)
Chuyện này làm tôi nhớ đến chuyện mấy năm trước khi Hội khoa học kĩ thuật Hà Nội dịch dòng chữ "Cây gạo đại thụ. Trồng năm 1284. Giáp Thân" sang tiếng Anh là "Plant rice university acceptance". Mà, họ khắc trên bia đá đàng hoàng nhé. Nên nhớ, đó là Hội khoa học kĩ thuật Hà Nội, tức là một nhóm người cũng có ăn có học mà chúng ta nghĩ là đàng hoàng!
***
***
Trước đó thì có vụ dịch nhạc sang tiếng Anh còn vui hơn nữa. Số là người ta làm một CD như là tặng phẩm cho chương trình 1000 năm Thăng Long, gồm 10 ca khúc nổi tiếng của Việt Nam được chuyển sang tiếng Anh. CD này do nhóm BSP Entertainment (được giới thiệu gồm những thành viên là bác sĩ, nghệ sĩ, sinh viên tại Sài Gòn). Họ dịch bài "Hà Nội mùa này vắng những cơn mưa" như sau:
Hà Nội mùa này vắng những cơn mưa (Hanoi’s this season... absent the rains)
Cái rét đầu đông khăn em hiu hiu gió lạnh (The first cold of winter make your towel’s gently in the wind)
Hoa sữa thôi rơi, em bên tôi một chiều tan lớp (Flower stop falling, you inside me after class)
Đường Cổ Ngư xưa chầm chậm bước ta về (on Co Ngu street in our step slowly return)
Đó là cách dịch từng từ một, chứ không hẳn là chuyển ngữ, và chắc chắn không phải là sáng tác. Chưa nói đến văn phạm (vì khó nói văn phạm trong chuyển ngữ thơ nhạc), cách dịch trên cực kì vụng về, thể hiện người chuyển ngữ chưa rành tiếng Anh. Chú ý đến câu "Hoa sữa ...." thì người dịch lúng túng nên dùng flower cho ... tiện. Nếu không biết đây là một ca khúc được dịch sang tiếng Anh, tôi nghĩ là những câu văn hài hước, nhằm chọc cười người nghe. Tôi nghĩ người nói tiếng Anh sẽ không thể nào hiểu nổi những câu văn bồi (vâng, phải nói là bồi) trên có ý nghĩa gì. Flower stop falling, you inside me after class là cái gì? You inside me. Trời đất ơi!
Không tin, các bạn thử nghe qua cho vui: 
Thật hết ý!
Câu chuyện "Nightingale = đêm đầy bão" nói lên một lần nữa rằng cần phải cẩn thận với những sự việc liên quan đến tiếng Anh của các quan chức, kể cả quan chức ngoại giao. Nó cũng nói lên trình độ của các chuyên gia, quan chức có khi có vấn đề. Tất cả đều xuất phát từ giáo dục và vấn đề tuyển chọn người [bất] tài cho hệ thống công quyền.
===
(2) http://www.archives.gov.vn/Pages/Tin%20chi%20ti%E1%BA%BFt.aspx?itemid=240&listId=c2d480fb-e285-4961-b9cd-b018b58b22d0&ws=content%2F
(3) http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/nightingale

Người đăng: vào lúc

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Đăng ký: Đăng Nhận xét (Atom)