Thứ Hai, 27 tháng 3, 2017

20170327. QUANH DỰ THẢO LUẬT QUY HOẠCH

ĐIỂM BÁO MẠNG
XÂY DỰNG LUẬT QUY HOẠCH : CẢI CÁCH THỂ CHẾ HAY ĐƠN THUẦN CẢI TIẾN KỸ THUẬT?
LƯƠNG PHONG/ KTSG 27-3-2017
Luật Quy hoạch chỉ nên tập trung vào quy hoạch sử dụng không gian và đất đai. Ảnh: MAI LƯƠNG
LTS: Theo luật sư Nguyễn Tiến  Lập, Trọng tài viên VIAC, việc ban hành một đạo luật về quy hoạch có ý nghĩa rất quan trọng bởi tính chi phối sâu rộng của nó. Do đó, cần đặt luật này trong khuôn khổ cải cách thể chế, làm thay đổi phương thức can thiệp của chính quyền vào đời sống kinh tế - xã hội hơn là các cải tiến kỹ thuật để nâng cấp chất lượng. Nói một cách cụ thể, đối với Nhà nước, thay cho quy hoạch toàn diện phát triển kinh tế - xã hội, chỉ nên tập trung vào quy hoạch sử dụng không gian và đất đai.
TBKTSG: Hiện nay mỗi bộ, ngành đều thực hiện lập quy hoạch. Mỗi quy hoạch trước khi ban hành đều có một hội đồng tham gia đóng góp ý kiến đến từ cơ quan của Chính phủ, các bộ, ngành, các hội nghề nghiệp và các cơ quan địa phương. Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn nhận định, không bộ nào để tâm đến lĩnh vực của bộ nào. Theo ông, việc này là do nhận thức, năng lực yếu kém hay do các bộ cố tình bảo vệ “lợi ích” của chính mình?
TBKTSG: Vậy, có cách nào để khắc phục tình trạng này, thưa ông?-
Luật sư Nguyễn Tiến Lập: Tôi quan niệm bộ máy nhà nước, dù là bộ hay cơ quan nào, cũng bao gồm thiết chế và con người, thậm chí là các cá nhân cụ thể. Trong điều kiện của nước ta, phần thiết chế vốn được sinh ra để kết nối giữa các bộ phận của cấu trúc tổng thể nhưng lại yếu thì phần con người sẽ trội lên, gắn kèm là các khía cạnh lợi ích, bao gồm lợi ích cục bộ của tập thể và lợi ích cá nhân. Con người lại phục vụ theo nhiệm kỳ, do đó, phát sinh vấn đề lợi ích theo nhiệm kỳ nữa, bao gồm các lợi ích nhiều mặt, cả chính trị, quyền lực hành chính và kinh tế. Do đó, một khi có các hiện tượng tiêu cực trong công tác quy hoạch như sự thiếu nhất quán và đồng bộ, chồng chéo và mâu thuẫn thì có lẽ đó chính là một tình trạng tương ứng liên quan đến vấn đề lợi ích.
- Theo tôi, về lâu dài phải làm cho thiết chế mạnh lên, tuy nhiên điều này cũng rất khó bởi thiết chế do chính con người trong bộ máy tạo ra. Cho nên, có một cách khác là dân chủ hóa, công khai và minh bạch hóa quy trình xây dựng quy hoạch. Ngoài ra, bởi quy hoạch sẽ là một công cụ pháp lý được các cơ quan nhà nước ưa dùng, do đó, để tránh sự lạm dụng thì cần thu hẹp đối tượng của quy hoạch, giảm số lượng các loại quy hoạch, tích hợp nó theo hướng đa và liên ngành, đồng thời ban hành hệ thống các tiêu chuẩn hành xử kèm theo cho mọi đối tượng.
TBKTSG: Theo ông, việc ban hành một đạo luật về vấn đề quy hoạch hiện nay cần được nhìn nhận theo cách nào?
- Khi làm luật về quy hoạch, điều quan trọng không phải là thảo luận quy hoạch là gì nữa, mà coi nó là công cụ pháp lý, tức có giá trị cưỡng chế thi hành với người dân, cho nên cần trả lời những câu hỏi quan trọng như: Ai có thẩm quyền ban hành quy hoạch? Quy trình xây dựng có dân chủ để bảo đảm quyền tham gia của người dân không? Và một khi nó tác động gây thiệt hại đến đời sống của người dân và các quan hệ thị trường thì cần phải xử lý như thế nào?
Nhà nước đương nhiên có thẩm quyền và trách nhiệm ban hành quy hoạch với tư cách là nhà quản trị quốc gia, nhất là trong điều kiện Nhà nước Việt Nam còn là chủ sở hữu đại diện về đất đai. Điều này có ý nghĩa thực tế bởi mọi thứ hữu hình đều tồn tại trên đất. Cần phân định rõ thẩm quyền của trung ương và địa phương hơn nữa để tránh chồng chéo và lạm quyền như thời gian qua. Người dân, các tổ chức xã hội, các nhà chuyên môn cần được tham gia vào hơn nữa vào quá trình quy hoạch bởi nhiều quy hoạch vừa qua vừa độc đoán lại vừa không phù hợp với sự vận động khách quan của đời sống.
Ngoài ra, cũng vẫn phải nói đến đối tượng của quy hoạch là gì, bởi xem ra các nhà lập chính sách vẫn còn khá nặng tư tưởng áp đặt chủ quan và bao cấp của thời kinh tế kế hoạch hóa. Trong nền kinh tế thị trường, cần loại bỏ hoặc hạn chế tối đa cái gọi là quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Bởi nguồn lực phát triển đến từ người dân, còn sự dẫn dắt nó đến từ thị trường. Cho nên, nếu Nhà nước vẫn muốn quy hoạch đời sống phát triển thì đó là sự áp đặt, duy ý chí và phi thực tế. Thay vào đó, hãy làm một loại quy hoạch thôi, đó là quy hoạch về phân bố không gian và sử dụng đất đai. Điều này cả người dân lẫn thị trường không thể làm được. Đất đai lại có giới hạn cho nên cần phải được quy hoạch sử dụng một cách thống nhất và đồng bộ trên toàn lãnh thổ quốc gia, bảo đảm tính hợp lý, tiết kiệm và hiệu quả cho hiện tại và tương lai.

TBKTSG: Cho đến nay, vẫn có khá nhiều ý kiến băn khoăn về dự thảo Luật Quy hoạch, thưa ông...?
- Sự kém phối hợp trong công tác giữa các bộ, ngành hiện nay thuộc đối tượng của cải cách hành chính và cần được giải quyết tổng thể, bởi nó liên quan đến tất cả các lĩnh vực quản lý nhà nước chứ không riêng gì công tác quy hoạch. Để có một sự cải cách thật sự trong công tác quy hoạch thì theo tôi cần xác định lại vai trò và chức năng của Chính phủ hay chính quyền nói chung. Tại sao? Bởi chính quyền can thiệp chủ động vào đời sống kinh tế- xã hội thông qua biện pháp chính sách, các loại giấy phép và quy hoạch. Vừa qua, khi tăng cường thiết chế thị trường, mở rộng quyền tự do của người dân và thực hiện cải cách thủ tục hành chính đã dẫn đến giảm thiểu các loại giấy phép của chính quyền. Tuy nhiên, đồng thời với nó là xu hướng tăng dần sự kiểm soát bằng quy hoạch, thậm chí đã biến quy hoạch từ công cụ điều hành vĩ mô chiến lược trở thành các biện pháp hành chính, thông qua các quy hoạch quá chi tiết và sự điều chỉnh nó một cách liên tục, thậm chí tùy tiện. Đó là tình trạng tiêu cực đáng lo ngại nhất.
Chúng ta đã tuyên ngôn về một chính phủ kiến tạo, phục vụ, có nghĩa rằng Nhà nước sẽ tiếp tục can thiệp nhưng cho mục tiêu vì lợi ích phát triển xã hội và cho người dân, hơn là để kiểm soát và cai trị. Vậy thì cần thay đổi mục tiêu và đối tượng của quy hoạch với quan điểm rằng phát triển là công việc của thị trường và người dân, Nhà nước chỉ kiểm soát việc sử dụng các nguồn lực có sẵn, bao gồm sử dụng đất đai và tài nguyên thiên nhiên để phục vụ phát triển. Theo định hướng đó, mô hình thành lập các hội đồng quy hoạch ở cấp trung ương và địa phương, tinh gọn và ít tốn kém, thay cho việc lập quy hoạch theo từng ngành riêng rẽ sẽ là phù hợp.
TBKTSG: Có ý kiến cho rằng, dự thảo Luật Quy hoạch hiện nay đang cố gắng “thâu tóm” các luật hiện hành đang đi vào cuộc sống, đó là một điều... không tưởng và vượt quá năng lực của một cơ quan quy hoạch chung. Quan điểm của ông về vấn đề này thế nào?
- Tôi e rằng có sự nhầm lẫn giữa công tác lập quy hoạch và thẩm quyền ban hành và thực thi quy hoạch. Xây dựng quy hoạch là công việc chuyên môn của các chuyên gia và nhà khoa học thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, trong đó, việc khai thác các năng lực dự báo của họ đóng vai trò quan trọng nhất. Hoàn toàn không giống với trước kia khi quy hoạch là đặc quyền chính trị và chịu sự áp đặt từ trên xuống. Do đó, có thể nói các bộ, ngành khi bận rộn với chức năng chính là quản lý hành chính trong lĩnh vực phụ trách thì rất khó có khả năng tốt để làm quy hoạch.
Việc ban hành quy hoạch lại thuộc phạm trù khác, bởi khi đó cần có cơ quan nhà nước có thẩm quyền để chuyển tải các quy hoạch thành công cụ pháp luật để quản lý. Cũng từ góc độ pháp luật, cần hiểu rằng quy hoạch, một khi đã được thông qua, sẽ ràng buộc tất cả các chủ thể liên quan, từ cơ quan quản lý nhà nước đến các tổ chức kinh tế và người dân. Do đó, việc tránh cho các cơ quan bộ, ngành riêng rẽ xây dựng và ban hành quy hoạch chính là một nguyên lý chung nhằm tránh xung đột về lợi ích, đồng thời bảo đảm trật tự, kỷ cương của Nhà nước và xã hội.

DỰ THẢO LUẬT QUY HOẠCH: VẪN CÒN NHỮNG Ý KIẾN KHÁC NHAU
TƯ GIANG/KTSG 27-3-2017
Dự luật về quy hoạch sẽ giúp bỏ đi phần lớn trong 19.285 bản quy hoạch thuộc mọi lĩnh vực, trong đó đáng kể nhất là đất đai, sản phẩm, và xây dựng. Ảnh: MAI LƯƠNG
(TBKTSG) - Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng tỏ ra rất tự tin và quyết tâm với dự thảo Luật Quy hoạch mà bộ ông chủ trì soạn thảo. Đó là dự luật sẽ giúp bỏ đi phần lớn trong 19.285 bản quy hoạch thuộc mọi lĩnh vực, trong đó đáng kể nhất là đất đai, sản phẩm, và xây dựng. Những bản quy hoạch chồng chéo, gây lãng phí, cát cứ và là thành trì cuối cùng của nền kinh tế kế hoạch hóa mà các chính phủ gần đây đã nhận ra, và muốn thay đổi. Nếu muốn tồn tại, các bản quy hoạch đó phải được tích hợp với nhau để tạo ra sự phát triển thống nhất, liên thông.
Sáng thứ Sáu (17-3), Chính phủ đã họp lần cuối về dự luật này ngay trước khi một số thành viên Chính phủ giải trình ở Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) về dự luật trong buổi chiều. “Hầu hết các bộ, ngành đã thống nhất các vấn đề”, Bộ trưởng Dũng báo cáo tại phiên họp của UBTVQH. Nhận thức chung là điều đáng mừng, khi xuất hiện ngày càng nhiều những vấn đề bất cập trong thực tế, mà lĩnh vực xây dựng là một ví dụ.
Ở Hà Nội, khi chính quyền bắt đầu đập bỏ những bậc tam cấp của các hộ dân xây lấn ra vỉa hè trên đường Bát Đàn, đã tạo nên sự tranh luận giữa những người ủng hộ và phản đối. Phía ủng hộ đưa ra lý lẽ, anh không thể xâm phạm không gian công cộng. Điều đó đúng. Song, những người dân trên phố có thể biện hộ. Khi xây nhà, họ được chính quyền thông báo, và phê duyệt cốt nền một kiểu; nhưng cốt nền đó thực tế lại nhô lên đến 80-90 cen ti mét do con đường Bát Đàn xây dựng sau đó lại tụt sâu xuống, không như quy hoạch ban đầu. Rõ ràng, cái sai ở đây không chỉ là người dân, mà cả chính quyền.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng: “Đây là một cuộc cách mạng, là thay đổi lớn để giải quyết những bất cập của đất nước từ trước đến nay như chồng chéo, cục bộ, lợi ích nhóm”.
Một ví dụ khác là khu Giảng Võ, Hà Nội, nơi người ta đang có kế hoạch xây gần chục tòa nhà cao tới 50 tầng mà có lần Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phải bày tỏ lo ngại sẽ gây kẹt cứng. Chuyện này được Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nhắc lại một lần nữa ở phiên họp cuối tuần trước: “Như khu Giảng Võ, trước kia dân số ít, nhưng giờ nhiều, bây giờ mà cho xây nhà cao tầng thì cấp nước, điện, giao thông không đồng bộ. Cho nên phải có định hướng dẫn dắt cho quy hoạch ở cấp dưới”. Phó chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu tổng kết, trong công tác quy hoạch xây dựng, và quy hoạch đô thị hiện nay có tình trạng xây dựng đô thị nhưng hạ tầng không đồng bộ, không bố trí được không gian. Chẳng hạn, việc xây nhà nhưng chưa kết nối với giao thông, y tế, nhà văn hóa. Ông đặt vấn đề: “Đó là do quy hoạch trong Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch đô thị chưa tốt hay quá trình thực hiện chưa tốt?”.
Vấn đề này được Phó thủ tướng Vương Đình Huệ bày tỏ băn khoăn khi chủ trì một cuộc họp về Đề án xây dựng nông thôn mới trong quá trình đô thị hóa gần đây. Ông Huệ nêu thực trạng có vùng nông thôn “sau một đêm” thành quận như huyện Từ Liêm, Hà Nội với đường sá được quy hoạch và xây dựng theo tiêu chuẩn “cấp xã”, không đáp ứng được yêu cầu sinh hoạt, phát triển của đô thị, phải đầu tư lại, gây ra lãng phí lớn. Thừa nhận thực thế này, Phó chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Văn Sửu khẳng định: “Hà Nội đang phải trả giá vì có nơi từ xã lên phường nhưng hạ tầng thì vẫn là cấp làng, xã. Có nơi vẫn là phố trong làng”.
Tình trạng trên là rất phổ biến trong cả nước, dù có tới 2.326 bản quy hoạch đô thị và 9.864 bản quy hoạch xây dựng.
Trong bối cảnh đó, với dự thảo Luật Quy hoạch, ông Dũng đang đề nghị các bản quy hoạch này cần được tích hợp vào nội dung quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh. Nội dung quy hoạch thuộc chức năng, nhiệm vụ của cơ quan nào thì cơ quan đó sẽ tổ chức lập.
Nhưng người đồng nhiệm ở Bộ Xây dựng, Bộ trưởng Xây dựng Phạm Hồng Hà lại nghĩ khác.
Trong Văn bản số 350 do ông Hà ký gửi tới Thủ tướng, ông cho biết quy hoạch xây dựng đã gần hoàn chỉnh. Ví dụ, có tới 15 quy hoạch xây dựng vùng đã được Thủ tướng phê duyệt, 100% các tỉnh, thành phố đã phê duyệt quy hoạch xây dựng vùng. Có 802/802 thành phố, thị xã có quy hoạch được phê duyệt, tới 99% xã nông thôn có quy hoạch xây dựng. Ông nhận xét, việc tổ chức lập, hình thành một bản quy hoạch tổng thể trong thời điểm hiện nay là chưa khả thi vì không dễ dàng thực hiện đồng loạt, tất cả các nội dung lĩnh vực trong cùng thời gian. Hơn nữa, ông lo ngại Luật Quy hoạch sẽ bãi bỏ hoặc điều chỉnh một số lượng rất lớn các quy hoạch xây dựng.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Dũng tỏ ra quyết tâm. Ông cho rằng, trên thế giới không có quy hoạch xây dựng mà chỉ có quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn. Trong khi đó, ở Việt Nam, khái niệm “quy hoạch xây dựng” bị đánh đồng với với khái niệm “quy hoạch đô thị”. Ông Dũng khẳng định, bản chất của quy hoạch xây dựng là tổ chức hệ thống công trình hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; tạo lập môi trường thích hợp cho người dân sống tại đô thị và nông thôn. Muốn làm được điều này thì cần dựa trên định hướng phát triển kinh tế - xã hội. Đây là lý do cơ bản cần phải tích hợp các quy hoạch xây dựng vào quy hoạch tổng thể.
Luận điểm của ông Dũng được nhiều nhà quy hoạch hàng đầu đồng tình trong các văn bản góp ý cho dự thảo luật. Ông Phạm Sỹ Liêm, Phó chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng, khẳng định: cả về nội dung cũng như hình thức, dự thảo luật đã thể hiện đầy đủ vai trò của một luật khung đang rất cần cho việc phát triển lĩnh vực quy hoạch công của nước ta, mà việc ban hành sẽ giúp khắc phục tình trạng rối rắm, chồng chéo, chi phí tốn kém nhưng ít hiệu quả trong các hoạt động quy hoạch hiện nay.
Tại phiên họp của UBTVQH, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết Luật Quy hoạch liên quan đến 32 luật khác và từ nay đến tháng 6-2018 phải sửa, thông qua 32 luật và đặt câu hỏi “Vậy chúng ta có đảm bảo được không?”.
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Phan Xuân Dũng cho biết thêm, trong số 32 luật liên quan cần sửa có đến 18 luật do ủy ban này thẩm tra. “Sửa một luật vất vả lắm... Như vậy là khó khăn”, ông nói.
Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển bổ sung, trước đây Chính phủ trình một luật sửa 12 luật về đầu tư, kinh doanh đã bị Quốc hội bác rồi, nên giờ có một luật sửa 32 luật là khó khăn.
Về điểm này, Bộ trưởng Dũng nhận xét, nghe số lượng 32 luật là rất nhiều nhưng trên thực tế nhiều luật chỉ cần bỏ đi hai chữ “quy hoạch”, rất đơn giản.
Ông Hiển cho rằng, hiện đang còn nhiều ý kiến khác nhau kể cả trong Chính phủ, vì thế, ông giao cho Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nghiên cứu phối hợp với cơ quan của Chính phủ, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội để tiếp thu giải trình. Những vấn đề còn ý kiến khác nhau cần đưa ra xin ý kiến tại cuộc họp đại biểu Quốc hội chuyên trách sẽ diễn ra vào tháng tới.

Người đăng: vào lúc

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Đăng ký: Đăng Nhận xét (Atom)