ĐIỂM BÁO MẠNG
- Quốc tế: GS Ngô Vĩnh Long: Mỹ sẽ không lùi trên vấn đề tự do ở Biển Đông (RFI 14-8-15)-"CNRP dùng bản đồ của tỉnh Lâm Đồng, có thể tranh chấp dẫn đến chiến tranh" (GD 15-8-15)-Ba mâu thuẫn trong kinh tế Trung Cộng (BVN 16/8/2015)- Ngô Nhân Dụng-Phá giá tiền và ‘tử huyệt’ khó hồi phục của TQ (TVN 15/8/2015)-Báo lớn Trung Quốc “tổng công kích” Thủ tướng Việt Nam (BVB 16/8/2015)-Trung Quốc tổ chức Đại lễ Duyệt binh VÌ CÁI GÌ? (BVB 16/8/2015)
- Trong nước: 'Công an là lực lượng trọng yếu tuyệt đối tin cậy của Đảng' (VNN 16-8-15) - Dân lập miếu thờ người chiến sĩ công an (PLTP 15-8-15)-Chuyên gia tội phạm học: 'Gây thảm án do người trẻ mất phương hướng' (VnEx 16-8-15)-Có trang tin điện tử 'ngồi mát ăn bát vàng' (VNN 17/8/2015)-
- Kinh tế: Truy tìm 20 tỷ USD TQ vào Việt Nam: Bất lực? (VEF 16-8-15)- Những chiêu thổi giá, tạo sốt ảo cực độc của cò đất (VTC 16-8-15)-Nguy cơ hàng Trung Quốc tràn mạnh vào Việt Nam (Petrotimes 15-7-15) TQ phá giá NDT: Hàng Việt gặp khó trên mọi ‘mặt trận’ (VEF 15-7-15)-Việt Nam nên ứng xử thế nào với chính sách tiền tệ Trung Quốc? (VnE 14-8-15)- Xu thế dòng tiền: Ẩn số Nhân dân tệ và nỗi lo bất ổn tỷ giá (VnE 15-8-15)-TQ phá giá tiền: Cơ hội để VN chuyển hướng chiến lược (TVN 17/8/2015)-Thứ trưởng Công Thương: 'Đàm phán TPP còn ba nút thắt' (VnEx 15-8-15)- Gánh nặng nợ công tăng lên khi VND xuống giá (LĐ 15-8-15)-'Chân lý' nhà giàu: Tích vàng, giữ USD (Vef 16/8/2015)
- Giáo dục: Học sinh thi vẽ tranh về tình hữu nghị Việt - Mỹ (TT 16-8-15) - GS. Ngô Bảo Châu: Trước mắt, hãy cứ nâng cao tri thức đi đã (TCCS 16-8-15) -Bộ trưởng Giáo dục: Ngày tôi thi đại học, làm gì có thông tin? (GD 16-8-15) -"Việt Nam chưa sẵn sàng tiến hành đồng bộ tự chủ hóa trường công" (VNN 17/8/2015)-Vô địch Olympia 2015: "Liều lĩnh đã giúp mình thành công" (17/8/2015)
- Phản biện: Dự án ngàn tỉ và các câu hỏi mang tính thể chế (TBKTSG 15-8-15)-Dân mình nhẹ dạ, cả tin hay là... (FB Song Chi 13-8-15)-Đất nước này không cần toàn những người tốt như thế... (DL 15-8-15)-Xem buổi diễn âm nhạc dân tộc ở Bankstown, Úc (tuan's blog 15/8/2015)- GS Nguyễn Văn Tuấn- “Cầu quan”, tượng đài và sự vô trách nhiệm (BVN 15/8/2015)- Kỳ Duyên-Bác Hồ và tư tưởng nhà nước của 'dân chúng số nhiều’ (TVN 17/8/2015)-‘Nhiều thứ nhất thế giới’, sao vẫn phải xấu hổ? (BVB 16/8/2015)
- Thư giãn: Người đàn ông đông con nhất miền Tây tiết lộ bí quyết “chữa bệnh vô sinh” (LĐ 16-8-15) -Người đàn ông bình thản cưỡi cá sấu "khủng" (VNN 17/8/2015)
DỰ ÁN NGÀN TỶ VÀ NHỮNG CÂU HỎI MANG TÍNH THỂ CHẾ
Bài của LS NGUYỄN TIẾN LẬP / TBKTSG 15/8/2015
Việc thực hiện các dự án có ý nghĩa xã hội lớn cần dựa trên ý chí và nguyện vọng của người dân. Trong ảnh: Người dân tộc vùng Tây Bắc tham gia gia xây dựng đường giao thông. Ảnh: KINH LUÂN
(TBKTSG Online) - Mặc dù dự án xây tượng đài kèm quảng trường, trung tâm hành chính... được HĐND tỉnh Sơn La phê chuẩn dựa trên tới sáu căn cứ, trong đó có cả các văn bản chỉ đạo của cơ quan cấp trên, thì vẫn luôn luôn là chưa đủ, nếu thiếu một căn cứ có ý nghĩa quan trọng, thiết thực và nhạy cảm nhất, đó là ý chí và nguyện vọng của người dân, được thể hiện và bảo đảm thông qua một cơ chế phản biện xã hội tiền chính sách một cách chuyên nghiệp và chính thống.
Sơn La vốn được biết đến như một tỉnh thuộc loại nghèo nhất của cả nước với một vài con số thống kê như: số hộ nghèo và cận nghèo còn chiếm tới 39%, chỉ có khoảng 25% người dân được tiếp cận với nguồn nước sạch, hàng năm ngân sách trung ương vẫn phải hỗ trợ tới hai phần ba toàn bộ chi ngân sách của tỉnh...
Vừa qua, Sơn La bỗng trở nên nổi tiếng hơn bởi dự án xây tượng đài và quảng trường... với chi phí đầu tư lên đến 1.400 tỉ đồng. Đơn giản là giữa lúc Chính phủ đang chủ trương tiết kiệm tối đa việc chi tiêu ngân sách thì một tỉnh nghèo như vậy lại vung tiền không tiếc cho một công trình được cho là không thiết thực.
Nhiều khía cạnh khác nhau liên quan đến câu chuyện này đã được mổ xẻ. Từ góc độ thể chế và cho mục tiêu cải cách thể chế nói chung nhằm nâng cao năng lực quản trị quốc gia của hệ thống chính trị và bộ máy nhà nước, cần đặt thêm một số vấn đề để phân tích, và có chăng rút ra bài học không chỉ cho Sơn La mà còn cả các địa phương khác.
Thế mà, khi bỏ phiếu thông qua Nghị quyết 127/NQ-HĐND ngày 8-7-2015 phê chuẩn đề án xây dựng tượng đài Bác Hồ kèm quảng trường với tổng kinh phí 1.400 tỉ đồng, với sáu căn cứ được viện dẫn, bao gồm duy nhất là các luật và văn bản chỉ đạo của cơ quan cấp trên có liên quan, các đại biểu HĐND tỉnh Sơn La không hề nhắc đến bất cứ điều gì về “ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ” của nhân dân cả (!).Vấn đề thứ nhất, khi phê chuẩn dự án xây tượng đài và quảng trường nói trên thì quyền lực đại diện và năng lực “bỏ phiếu” của các đại biểu Hội đồng Nhân dân (HĐND) tỉnh Sơn La có được bảo đảm?
Câu hỏi này liên quan đến các nguyên lý căn bản của tổ chức chính quyền địa phương, đã từng là đề tài nóng trong các thảo luận về sửa đổi Hiến pháp năm 2013 và ban hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương thời gian vừa qua. Dù gì thì một nguyên tắc quan trọng vẫn luôn được khẳng định một cách nhất quán, đó là: “Hội đồng nhân dân gồm các đại biểu Hội đồng nhân dân do cử tri ở địa phương bầu ra, là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên”. Diễn nôm ra, theo đó, trong mọi hành động, HĐND nói chung và các đại biểu HĐND nói riêng phải lấy người dân tại địa phương làm đầu.
Câu hỏi này liên quan đến các nguyên lý căn bản của tổ chức chính quyền địa phương, đã từng là đề tài nóng trong các thảo luận về sửa đổi Hiến pháp năm 2013 và ban hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương thời gian vừa qua. Dù gì thì một nguyên tắc quan trọng vẫn luôn được khẳng định một cách nhất quán, đó là: “Hội đồng nhân dân gồm các đại biểu Hội đồng nhân dân do cử tri ở địa phương bầu ra, là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên”. Diễn nôm ra, theo đó, trong mọi hành động, HĐND nói chung và các đại biểu HĐND nói riêng phải lấy người dân tại địa phương làm đầu.
Tình huống này, về lý thuyết, có thể được biện hộ giống với câu chuyện “chặt cây xanh” ở Hà Nội vài tháng trước, khi đó một đại diện của cơ quan chính quyền thành phố đã phát biểu đại ý rằng quan chức đã do dân bầu rồi thì không cần thiết việc gì cũng phải hỏi dân. Giả sử rằng các vị đại biểu HĐND Sơn La cũng tư duy như vậy thì xin được phản hồi, từ giác độ nhân dân rằng: Đành rằng không nên và không thể bất cứ việc gì các “ông nghị, bà nghị” địa phương cũng phải hỏi dân, nhưng một việc chi tiêu đến 1.400 tỉ không thiết thực, lại ở một vùng nghèo như vậy, thì có nên hay buộc phải xin ý kiến người dân không?
Ngoài ra, xin được lưu ý rằng quyền lực đại diện của các vị đại biểu do dân bầu về bản chất không phải là cơ chế ủy quyền pháp lý mà chỉ thể hiện sự tín nhiệm chính trị của các cử tri đối với phẩm chất và năng lực của những người được lựa chọn, bảo đảm rằng họ luôn luôn quan tâm và hành động vì lợi ích của nhân dân.
Sau vụ “chặt cây xanh” ở Hà Nội, lãnh đạo thủ đô đã công khai thừa nhận các sai lầm và thiếu sót, với một chia sẻ rằng “không lường trước được sự bức xúc của dư luận”, tức không đo được lòng dân. Để khắc phục điều này, cả pháp luật cũng như thực tiễn đã chỉ ra rất nhiều cơ chế và giải pháp như các cuộc họp tham khảo ý kiến cử tri trước các kỳ họp Quốc hội và HĐND hay thủ tục đánh giá tác động kinh tế - xã hội trong quy trình phê duyệt các dự án đầu tư theo Luật Đầu tư và Luật Xây dựng. Trở lại đề tài này, các vị đại biểu HĐND khi bỏ phiếu đã hầu như vừa không ý thức được địa vị của mình, vừa không tuân thủ đúng các quy định pháp luật. Và như vậy thì một câu hỏi tiếp theo rất đáng để suy ngẫm là nếu các vị đại biểu HĐND này đã không bỏ phiếu theo ý chí và nguyện vọng của nhân dân thì họ đã hành động và quyết định vì lợi ích của ai?
Vấn đề thứ hai, qua câu chuyện xây tượng đài ở Sơn La như một ví dụ, thì có hay không cơ hội giám sát và phản biện xã hội ở giai đoạn “tiền chính sách” tại cấp chính quyền địa phương?
Quản trị quốc gia nói chung và quản lý nhà nước nói riêng trong một xã hội dân chủ đòi hỏi sự minh bạch và trách nhiệm giải trình. Điều này có nghĩa rằng xã hội và người dân phải có quyền được biết, được bàn, được giám sát và phản biện đối với các quyết sách, bao gồm cả các dự án, có ý nghĩa và tác động xã hội lớn, ngay từ khi nó được khởi thảo và chuẩn bị. Trong thời gian qua, các dự án lớn mang tầm quốc gia như Đường sắt cao tốc Bắc - Nam hay sân bay Long Thành về cơ bản đã trải qua quy trình này ở cả bên ngoài và trong Quốc hội, trước khi được quyết định chính thức. Quy trình này có thể được tạm gọi chung là “phản biện xã hội tiền chính sách”. Câu hỏi ở đây là các dự án như thế ở cấp độ địa phương có được thực hiện theo cách thức tương tự không?
Có thể đơn cử dự án “lấp sông Đồng Nai” gần đây. UBND tỉnh đã quyết định và cấp phép, theo đó chủ đầu tư đã bỏ vốn đầu tư. Tuy nhiên, khi thông tin về dự án được công khai và bị dư luận phản đối thì các nguy cơ tổn hại về môi trường mới được xem xét một cách nghiêm túc và hậu quả là dự án phải tạm đình chỉ do một quyết định từ trung ương. Câu chuyện này chắc chắn sẽ không chấm dứt nếu chủ đầu tư thực hiện quyền dân sự của mình bằng việc khởi kiện UBND Đồng Nai đòi bồi thường thiệt hại. Đồng thời, sau đó uy tín chính trị của cơ quan chính quyền tỉnh với cả người dân và cấp trên chắc chắn cũng bị tổn hại.
Còn có thể nêu ra hàng loạt ví dụ khác của tình trạng các dự án ở địa phương, thậm chí đầu tư bằng ngân sách nhà nước, đã được quyết định rồi được triển khai, dư luận chỉ phát giác và phản biện khi đã quá muộn, như dự án xây Văn miếu ở Vĩnh Phúc hay dự án xây tượng đài Bà mẹ Việt Nam anh hùng ở Quảng Nam. Như vậy, báo chí có cơ hội vào cuộc một cách quá muộn, người dân được thực hiện quyền tiếp cận thông tin một cách ngẫu nhiên và quá trễ; hệ quả là các khiếm khuyết và sai sót không được khắc phục dẫn đến bức xúc xã hội không được giải tỏa, càng bị dồn nén và tích tụ thêm...
Mời xem thêm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét