Thứ Hai, 15 tháng 6, 2020

20200615. BÀN VỀ PHÂN HOÁ TRONG XÃ HỘI MỸ

ĐIỂM BÁO MẠNG
PHỎNG VẤN GS TẠ VĂN TÀI VỀ ĐỀ TÀI 'BẦU CỬ TỔNG THỐNG MỸ 2020' VÀ 'PHÂN HOÁ TRONG XÃ HỘI MỸ'
HOÀNG BÁCH/ BVN 13-6-2020

Nước Mỹ phân hóa: Không chỉ bởi màu da

Tinh thần Mỹ, tranh của Norman Rockwell. Ảnh: Rockwell Museum
1/ Ngày 5/6/2020, ông Joe Biden chính thức được Đảng Dân Chủ đề cử là ứng viên chạy đua vào tòa Bạch Ốc với ông Trump. Xin GS nhận định về ưu và khuyết điểm của ông ta.
Ông Joe Biden nói không hùng hồn, mạnh mẽ, có lửa và không có vẻ sẵn sàng thay đổi kiểu cách mạng, như ông ứng cử viên Dân Chủ kia, có lúc gần như thắng Biden, là Nghị sĩ Bernie Sanders (vì thế bị ô Trump nhạo báng đặt cho biệt danh là Sleepy Joe – anh chàng Joe buồn ngủ). Nhưng sau khi ông Biden thắng tại South Carolina nơi có nhiều ủng hộ của người da đen, và nhất là sau thắng lớn trong ngày bầu tuyển ứng viên trong nhiều tiểu bang, tức ngày Super Tuesday, March 3, thì các quan sát viên, kể cả nhà báo có tiếng thuộc Đảng Cộng Hoà như Nicholas Kristof, đã kết luận là khuynh hướng thực tiễn trong chương trình của Biden được cử tri tin tưởng là ông có thể trúng cử chức Tổng thống và kéo theo việc trúng cử của thêm nhiều ứng cử viên Dân chủ vào Quốc hội để có đa số dân chủ không những trong Hạ viện (đã có đa số đó rồi) mà còn ở Thượng viện nữa. Trong cuộc bầu cử thực thụ (general elections) chức Tổng thống vào tháng 11, 2020, ứng cử viên muốn hơn phiếu đối phương thì phải đươc lòng đại da số không những trong Đảng của mình, mà còn cả trong các tầng lớp cử tri độc lập không là Dân chủ hay Cộng hoà, họ khá đòng đảo và là khối cử tri lay chuyển được kết quả bầu cử (swing votes). Quá thiên tả phái như ứng cử viên dân chủ McGovern năm 1972 hay quá thiên bảo thủ Cộng Hoà như Barry Goldwater năm 1964 thì dễ thất bại. Năm 2018, Đảng Dân Chủ đã tạo được đa số trong Hạ Viện là nhờ sự trúng cử của một số ứng viên ôn hoà có lập trường tranh cử thực tiễn. Ông Trump ngán ông Biden, mặc dù nói là Sleepy Joe, vì đòi điều tra gia đình Biden mà không đòi điều tra ông “socialist/ xã hội chủ nghĩa” Sanders xem có dính dáng gì tới chuyện Đại học Burlington không.
Trong những tháng vừa qua và sắp tới khi phong trào bênh vực cử tri da đen nổ bùng lên, có tham dự của nhiều cử tri da trắng và sắc dân khác như người gốc Mễ, có công tâm, ông Trump dọa đem quân đội, chỉ có vai trò quốc phòng ở ngoài lãnh thổ Mỹ, để đàn áp dân biểu tình, như một nhà độc tài lợi dụng chỗ đứng trên cao quyền lực mà chống lại giai tầng trung lưu và nghèo, họ đang hành xử quyền tự do ngôn luận do Hiến Pháp bảo vệ trong First Amendment. Rồi ông phải bẽ bàng rút lui, bỏ chủ trương “khống chế” đó (ổng dùng chữ “dominate”) sau khi các đám biểu tình trở nên ôn hòa, không còn có cảnh đập phá cửa tiệm mà hôi cuả, và nhiều nhân vật Cộng Hoà và tướng lãnh phản đối, chê là vi phạm Hiến Pháp. Diễn tiến đó là môt sự thắng lợi của Biden, vốn xuất thân từ một gia đình thuộc giai cấp lao động. Trong hơn ba năm, các báo đài đã dùng phương pháp đếm (fact-checking) hơn 20.000 lần ông Trump nói sai sự thật, rồi họ trách ông phản ứng chậm truớc sự lây lan của vi khuẩn COVID-19 (mãi đến ngày 16 March 2020 mói hành động) dù đã được chuyên viên báo động sớm, và đến khi họp báo hàng ngày tại White House với ban chỉ huy, Task Force, thì lại phát ngôn bừa về thuốc ký ninh có khả năng khử virus, dù không có cơ quan y tế nào xác nhận, lại còn giấu diếm mình chậm trễ trong mấy tháng việc ban hành các biện pháp phòng bệnh, bằng cách giấu đi không công bố tờ trình 17 trang của các chuyên gia trong cơ quan Center of Disease Control. Cho nên đến khi ông Trump phát ngôn về muốn dùng quyền Tổng tư lệnh quân đội để trị các đám biểu tình, vốn thuộc quyền giữ an ninh trật tự của các Thống đốc tiểu bang, theo thể chế Liên bang quy định trong Hiến Pháp, thì đủ các thành phần dân Mỹ, kể cả dân thất nghiệp vùng Trung Tây Mỹ truớc đây ủng hộ Trump, càng chán ngán, và hơn nữa ta thấy lại còn nhao nhao nổi lên bao lời phản đối của một số nhân vật quan trọng, kể cả thuộc Đảng Cộng Hoà, khiến chỉ số dân chúng ủng hộ ông Trump, so với ông Biden, giảm đi nhiều. Các tướng trong Uỷ ban Liên quân (Joint Chief) tách khỏi quan điểm ông Trump, nói không thể dùng quân đội, vốn là lực lượng hòa nhập rất tốt mọi sắc dân trong xã hội nước Mỹ, vào việc chống bất cứ công dân Mỹ nào, thuộc sắc dân nào. Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mattis dám quở trách Tổng tư lệnh Trump là không nói những lời đoàn kết quốc gia mà trong hơn ba năm cầm quyền thiếu khả năng lãnh đạo, và là mối nguy và miả mai cho Hiến Pháp, ông có thể dùng quân đội đàn áp dân, cho nên ông Mattis noí là “Dân chúng tôi có thể đoàn kết mà không cần ông Trump”. Cựu tướng Colin Powell, cựu Bộ trưởng Ngoại giao của Tổng thống Cộng Hòa Bush, nói là ông sẽ bầu cho ông Biden. Nghị sĩ Cộng Hòa Mit Romney cũng biểu tình nói không ủng hộ Trump. Sử gia David Brinkley, chuyên khảo các đời Tổng thống, nói là Trump nói những lời chưa ai nói. Theo nhà bình luận các vấn đề quốc tế Kimberley Dozier, các lãnh đạo các quốc gia trên thế giới bị sốc khi nghe Trump nói như trên. Hệ quả về dư luận cử tri, theo thăm dò trong tháng 6, 2020, tỷ lệ ủng hộ Trump chỉ là 40%, thua gần 10% so với tỷ lệ 49% ủng hộ Biden. Hỏi riêng về Trump, tỷ lệ cử tri khen ngợi Trump là 38%, còn 57% phỉ nhổ Trump; hỏi riêng về Biden, tỷ lệ cử tri khen ngợi là 69%. Báo Politico nói phía Trump đang tìm cách phá tan trào lưu đang lên của Biden bằng cách “dí” ông ta vào một vị trí lập trường ngõ cụt nào đó, nhưng chắc không làm nổi, vì ông Biden là cáo già, khéo mềm dẻo, lại có các chính khách gạo cội trong Đảng Dân Chủ, như ông bà Clinton, ông bà Obama, giúp cố vấn.
2/ Do những biến cố bất ngờ như Covid-19, biểu tình chống kỳ thị đã làm lu mờ mua bầu cử của Mỹ năm nay. Theo GS, chủ đề tranh luận trong mùa bầu cử là gì: Kinh tế hay Trung Cộng?
Chủ đề tranh luận trong bầu cử thì sẽ khó tiên liệu, vì sẽ còn tuỳ các biến cố thay đổi và sự thay đổi hay lèo lái bất chợt để lẩn tránh của ông Trump, trơn tuột từ quan điểm này sang quan điểm khác, như con lươn, con chạch.
Thí dụ: Trước đây vài năm hay vài tháng, Trump khuyến cáo nên nói chuyện với bọn White Supremacists, để có thỏa hiệp (“make a deal”) y như là sẵn sàng “đi với quỷ”, nhưng nay ổng lại muốn tự xưng mình giống Nixon khi xưa, 1968, là “candidate of law and order” (ứng cử viên của luật pháp và ổn định). Nhưng vì không có các ứng cử viên cùng đứng trên cùng sân khấu mà tranh luận, vưà ném banh vừa đỡ banh (tung luận chứng vào địch thủ và chống đỡ luận chứng địch ném tới mình), như trong bầu cử sơ bộ trước đây, cho nên tranh luận giữa Trump và Biden có thể qua hình thức online của Internet, do đó có thể ỉu xìu hơn, ít các chuyện bất ngờ có kịch tính, nhất là tôi nghĩ Biden sẽ ít có cơ hội làm rối trí, hạ nhục Trump về sự thiếu kiến thức đào sâu, vì trong cái buồng chỉ có mình ô Trump có camera chiếu vào mặt ông, thì phía đằng sau camera, có thể có các chuyên viên cầm các tờ giấy hay chiếu lên tường các câu trả lời để “nhắc tuồng” ông Trump (tuy phải nhận là ông ta khá thông minh, biến báo nhanh) – thế là giảm cơ hội cho Biden làm lộ rõ kiến thức nông cạn của Trump, vì không chịu đọc các tờ trình cuả các chuyên viên mà chỉ phát ra mấy cái tweets mà bàn sơ sài.
Trước COVID-19, ta có thể nghĩ các đề tranh luận có thể là health care/ repeal ObamaCare, sửa luật thuế cho bớt ưu đãi giới giàu, thi hành gắt hơn hay sửa lại chính sách đi dân nhập cư và xây tường thành biên giới, nhưng nay, chắc kinh tế hậu COVID-19 quá khó khăn cho các tầng lớp trung lưu và nghèo, vả lại đã có các chi phiếu trợ giúp với sự bội chi ngân sách cực lớn cho các tầng lớp do cả hai Đảng cùng chủ trương, cho nên không có các tranh luận về giảm thuế, deficit financing (bội chi). Mà có lẽ chỉ bàn xem có nên có đợt trợ giúp 3 hay không, mà chắc cả hai phiá đồng ý, dù Trump có cố ra lệnh cho Ngân khố US Treasury ghi chữ ký của ông vào chi phiếu trợ cấp, thủ lợi cho tiếng tăm mình (tuy chi phiếu chi tiền cho dân lấy từ Ngân khố Mỹ thì chỉ cần chữ ký Giám đốc Ngân khố). Có lẽ Trump cũng không dám động đến việc hủy bỏ ObamaCare là điểm tựa cùa người dân Mỹ trung bình, trong lúc dân đang khổ vì mất việc, không lương, không tiền mua bảo hiểm. Ông Biden có thể tố cáo ông Trump là kiện hủy bỏ ObamaCare không phải là theo đuổi một chính sách mà là một đòn phá hủy Obama với ác ý, nhưng hại cho dân Mỹ. Trong những tháng COVID-19, làn sóng đi cư vào Mỹ không còn, do đó chính sách hạn chế di dân, kể cả bằng bức tường biên giới tốn kém, chắc cũng không còn là đề tài tranh luận sôi nổi giữa Trump và Biden nữa.
Nhưng vì việc dân da màu đã lâu bị ngược đãi với bạo động và kỳ thị bất bình đẳng, kể cả các biện pháp làm khó việc họ đi bầu (đặt rất ít phòng bầu phiếu gần nơi họ cư ngụ), thì vấn đề tranh luận tới là có nên cho bầu bằng thư cho tất cả những ai không muốn hay không thể đến phòng phiếu, mà xin cấp phiếu bầu qua bưu điện, trong hoàn cảnh COVID-19 phải cách ly, mà người da màu thường chỉ có phương tiện chuyên chở công cộng để đến phòng phiếu.
Về mặt ngăn chặn hay trừng phạt Tàu về việc giấu kín sự lây lan ban đầu của COVID-19 và sự ăn cắp tài sản trí tuệ (intellectual property), bằng các chế tài, hay sự mặc cả ép Tàu mua thêm hàng hoá Mỹ để giảm khiếm hụt cán cân thương mại và chi phó (balance of trade and payments), thì thiết nghĩ lập trường Đảng Cộng hoà và Dân chủ giống nhau. Có lẽ sẽ không có tranh luận nhiều về điểm này trừ khi phe Dân chủ muốn ông Biden bêu xấu ông Trump về sự lầm lẫn quá khứ là cứ khen ōng Tập Cập Bình là “best friend” và cách ông Tập đối phó với đại nạn COVID-19 là có tài lãnh đạo “mạnh mẽ, sắc sảo” và tập trung đua đến “một chiến dịch rất thành công”, rồi sau đó ông Trump mới thấy Tàu giấu diếm, và trừng phạt các bác sĩ Tàu có lương tâm, dấy lên tiếng báo động, và Trump đổi giọng gọi là China Virus hay Wuhan Virus. Đấy là chưa kể Tàu làm hại quyền lợi của Mỹ trong thương mại quốc tế và tự do lưu thông và an ninh hàng hải tại Tây Thái Bình Dương.
3/ Gần đây vì COVID-19, một số tiểu bang đề nghị bầu cử năm nay bằng thư. Ông Trump chống đối vấn đề này, lấy lý do bầu băng thư thì gian lận. Vậy ai có quyền quyết định, Thống đốc hay liên bang?
Xin coi lại những câu tòi đã phát biểu trên về lý do chính cho bầu bằng thư là tạo cho dân thiểu số da màu nhiều cơ hội bầu, chứ bắt họ vượt nhiều khó khăn tới thùng phiếu thì có khi họ không đi, tức là bầu bằng thư là bảo đảm cho sự bình đẳng chính trị, theo nguyên tắc mỗi người một phiếu (one man, one vote). Trong quá khứ, đã có rất nhiều trường hợp bầu bằng thư, như cho quân đội hay công dân cư ngụ ở hải ngoại, v.v. bầu bằng thư mà có xảy ra chuyện gian lận đâu? Việc ông Trump nói ngoa là bầu bằng văn thư sẽ có gian lận thì cũng như việc ông nói bừa không trưng bằng chứng là năm 2016, bà Clinton hơn ông hơn hai triệu phiếu popular votes là có nhiều phiếu gian lận, mà không có ai đồng ý đó với ông.
Tổ chức bầu cử Tổng thống, về mặt vật chất, như xếp đặt các phòng phiếu ở đâu, in phiếu bầu ra sao, kiểm phiếu thế nào, là việc thuộc thẩm quyền của mỗi tiểu bang, do sự quản lý của Secretary of the State. Chắc mọi người còn nhớ là năm 2000, bà Secretary of State cuả bang Florida đã cho nhân viên kiểm và đếm lại các lá phiếu đã có computer đục lỗ rồi, nhưng bà, thuộc Đảng Cộng Hoà, cũng là người cho ngưng việc các nhân viên soi các lá phiếu lên cao xem phiếu bầu cho ai, khi bà thấy số phiếu bầu cho ông Bush tại Florida đủ cho ông thu lượm toàn thể số electoral votes tại Florida, và do đó làm ông có số phiếu cử tri đoàn (elector votes) đủ quá bán trên toàn quốc mà thắng cử vào Toà Bạch Ốc. Theo điều II Hiến Pháp, mỗi tiểu bang sẽ tự quy định việc cử ra cử tri đoàn, các đoàn này cuả các tiểu bang sẽ họp và dựa vào số phiếu quần chúng (popupar votes) mỗi tiểu bang đã bầu cho Trump, hay Biden, ai nhiều phiếu quần chúng hơn thì cử tri đoàn (electors)mỗi tiểu bang buộc phải dồn toàn thể số phiếu cho người đó, Trump hay Biden.
4/ Nhiều nhà xã hội học cho rằng nước Mỹ đang bị chia rẽ và phân hóa trầm trọng. Thực tế có đúng như vậy không? Hay thổi phồng quá đáng?
Quả thực, so với các thời kỳ của các Tổng thống tiền nhiệm gần đây, nhiều ông biết tỏ lòng nhân, rung động, rơi nước mắt, khi muốn nhân dân đoàn kết thương nhau trong các vụ tội phạm do kỳ thị nhau, thí dụ như Clinton đọc điếu văn trong vụ tên lính Timothy MacVeigh thuộc phe da trắng bảo thủ muốn thống trị, cho nổ bom phá toà nhà công sở Liên bang ở Oklahoma, làm chết mấy trăm trẻ em lớp mẫu giáo; hay Obama hát an ủi các tang gia trong tang lễ cho các người da đen bị sát hại khi họ bị khủng bố trong khi ngồi trong nhà thờ, thì chưa bao giờ như bây giờ, ta thấy xã hội Mỹ bị bọn khiêu khích chia rẽ các tầng lớp dân trong sự hằn học với nhau, như trong thời ông Trump, một tổng thống mà cá tính thiếu tính bao dung, lòng thương người, sự mong ước đoàn kết dân tộc, mà chỉ thấy vẻ mặt nhăn nhó, không cừoi, ưa gây sợ hãi, chia rẽ, không những trong quần chúng mà trong cả các hàng ngũ lãnh đạo trong Quốc hội và trong các thành viên nội các hay các nhân viên của bộ máy hành chính. Xa hơn trong quá khứ, Tổng thống Cộng Hoà George H. W. Bush đưa ra khẩu hiệu “Toward a kinder, gentler nation”; Tổng thống Dân Chủ Johnson, dù kẹt với chiến tranh Việt Nam tốn kém mà vẫn đưa ra các chương trình xoá nghèo đói “The Great Society” vào thời gian mà Martin Luther King cũng kêu gọi giúp dân nghèo, ngoài chuyên bình đẳng dân quyền.
Trái lại, ông Trump, thâm tâm kỳ thị da đen (gia đình ông cộng tác với tư bản người Do Thái, kể cả ông thông gia Kushner, và rể Kushner), không thương người nghèo (làm giàu trong sự bóc lột, trả lương rẻ, có khi không trả, cho các nhân công trong các dự án xây cất tại New York), cho nên ông Trump không có cảm tình với dân da màu trong khi biểu tình yêu cầu bỏ các tượng các tướng lãnh phe Miền Nam của Nội Chiến Mỹ tại tỉnh Charlottesville, Virginia, và khi phe “da trắng thống trị” (White Supremacists) ập tới xô xát và lái chiếc xe đâm tàn bạo vào đám biểu tình (sau này người lái xe bị án hình) thì ông Trump lại nói nước đôi: “Cả hai bên đều có lẽ phải”. Sau bao nhiêu vụ những năm gần đây có cảnh sát đùng bạo lực giết dân da màu, kể cả hai vụ kẹp cổ đến chết hai nghi can da đen chưa rõ tội trạng có bị Tòa kết án hay không, tại New York City và Minneapolis, thì có nhiều cuộc biểu tình của Phong Trào Bảo Vệ sinh Mạng Người Da Đen “Black Lives Matter” (Sinh Mạng Người Da Đen Phải Được Coi Trọng) trong hơn 600 thành phố, đòi các thành phố, là định chế hành chính cai quản nhân viên công lực, phải trừng phạt cảnh sát bạo hành ngừời da đen trái luật và cải tổ sâu rộng các sở cảnh sát; thế mà ôngTrump vẫn nói “99% cảnh sát làm đúng luật” (ông nói bừa ra con số này, như vẫn phát ngôn bừa trong hầu hết mọi vấn đề).
5/ Trong Cộng đồng Việt Nam nhiều người tin rằng chỉ có Trump mới chống Trung Cộng và đây là cơ hội giúp Việt Nam thoát Trung. GS lý giải như thế nào về quan điểm này?
Nói thế là không thuộc lịch sử về chính sách Mỹ. Từ mấy đời Tổng thống trước đã muốn giúp Việt Nam thoát Trung từ lâu, chứ không phải đợi đến Trump mới có một Tổng thống chống Tàu giúp Việt Nam thoát Trung. Trump đã sẵn sàng nịnh Tàu (sang thăm Tàu mà có cử cháu gái ngoại, con của con gái Ivanka Trump, đứng lên trong bữa tiệc hát bài hát Tàu; còn khen Tập nhiều lần như nói trên, và khi muốn nhờ Tập ảnh hưởng đến Chủ tịch Bắc Triều Tiên Kim Jong Un về yêu cầu giải giới võ khí hạt nhân Mỹ đề xuất) chứ không trực tiếp chống Tàu về mặt quân sự hay ngoại giao giùm Việt Nam đâu, hay giúp Việt Nam thoát Trung về kinh tế, ngoại thương đâu.
Việc thoát Trung về các phương diện đó tuỳ thuộc vào ý chí kiên cường CUẢ VIỆT NAM (MÀ NẾU KHÔNG CÓ THÌ CHẲNG CÓ CHÍNH PHỦ CUẢ TỔNG THỐNG MỸ NÀO GIÚP ĐƯỢC) trong sự nghiệp bảo vệ độc lập tự chủ về mặt ngoại giao giữa nhà nước với nhà nước và giữa đảng và đảng (chứ không phải hàng năm cử cán bộ sang Tàu họp để phối trí cho thống nhất chính sách Việt Nam cho đúng Tuyên Bố Chung, và các lời nhắn rỉ tai vừa mua chuộc vừa đe dọa các cán bộ đi sang Tàu nhận lời chỉ dạy như thế), độc lập tự chủ về mặt luật pháp quốc tế (dám kiện Tàu trước Toà án Luật Biến về quyền lợi Việt Nam xét thấy có ghi trong Công Ước Liên Hiệp Quốc Luật Biển, chắc như đinh đóng cột), và độc lập tự chủ về mặt thoát Trung trong sinh hoạt kinh tế, kỹ nghệ, đầu tư và ngoại thương (nguồn cung ứng, v.v.).
CÁC TỔNG THỐNG MỸ TRƯỚC đã khéo léo gợi ý muốn giúp Việt Nam củng cố độc lập tự chủ. Ngay từ thời chính phủ Bush, trong chuyến du hành của Thủ Tướng Việt Nam qua Mỹ, Tổng thống Bush đã cam kết bảo đảm cho sự toàn vẹn lãnh thổ cho Việt Nam. Thông cáo chung Mỹ Việt “nhắc lại sự ủng hộ của chính phủ Hoa Kỳ đối với Việt Nam về chủ quyền quốc gia, an ninh và toàn vẹn lãnh thổ” và nói đến nhu cầu “củng cố đối thoại cấp cao” và ủng hộ “thành lập các cuộc họp hoạch định chính sách về chính trị, quốc phòng để có các trao đổi thường xuyên và sâu hơn về các vấn đề chiến lược và an ninh”. Thế mà Việt Nam vẫn chậm chạp trong việc xích gần Tây Phương. Tại sao Việt Nam không đẩy mạnh đa phương hóa ngọại giao để có đối lực với Trung Quốc, thí dụ thực hiện sự cộng tác tập trận hải quân với Mỹ theo đề nghị của chính phủ Bush? Hỏi một nhà ngoai giao thì đuợc biết là Việt Nam vào lúc đó mới chỉ dè dặt chấp nhận tập việc cùng Mỹ cấp cứu ngộ nạn và tìm xác người trên biển.
Phải tới tháng 7 năm 2010 mới có một sự đột biến quan trọng. Hồi hạ tuần tháng 7 năm 2010, Ngoại trưởng Clinton của Tổng thống Obama tuyên bố tại Hà Nội rằng Hoa Kỳ xem Việt Nam “không những thật sự là một quốc gia quan trọng mà còn là một bộ phận của chiến lược nhắm tăng cường cam kết của người Mỹ trong khu vực Á châu Thái bình dương, đặc biệt là trong vùng Đông Nam Á.” Khi phát biểu tại hội nghị của Diễn đàn Khu vực ASEAN ở Hà Nội, bà Clinton còn nói rằng Hoa Kỳ xem việc giải quyết vấn đề tranh chấp chủ quyền ở biển Nam Trung Hoa (Việt Nam gọi là Biển Đông) bằng đường lối đa phương, theo luật quốc tế, mà không đe dọa hay dùng võ lực, là một “quyền lợi quốc gia” của Mỹ. Những phát biểu này đã khiến cho giới lãnh đạo Trung Quốc phật lòng.
6/ Một số người cho rằng dưới thời Trump, các đồng minh của Mỹ bị chia rẽ, các định chế không được tôn trọng? GS nhận đinh như thế nào?
Thiết nghĩ các đồng minh của Mỹ tại Âu Mỹ như Canada, Anh, Pháp, Đức, hay tại Á như Nhật, Đại Hàn, Thái Lan, tại Đại Dương Châu như Úc, Tân Tây Lan, thì giữa họ với nhau, không có gì chia rẽ đáng kể, mà trái lại họ muổn bảo toàn sự đoàn kết giữa họ với nhau và nhất là bảo toàn các định chế quốc tế đã lập ra suốt từ sau Thế Chiến II, mà có lợi chung cho mọi nước, như các cơ quan Liên Hiệp Quốc, cần cho việc bảo vệ trật tự và hoà bình/ an ninh trên thế giới, hay có lợi về việc đưa ra tiếng nói cuả các quốc gia về vấn đề kinh tế, thương mại, lao dộng, hay sức khỏe các dân tộc như World Health Organization. Chỉ có riêng ông Trump là gây ra sự rạn nứt, thiếu đoàn kết trong các tổ chức. Ông viện cớ Mỹ đóng góp, nhiều cho ngân sách các tổ chức đa phương đó, mà vây vo, dọa rút tài trợ, hay ép các nước đóng thêm ngân khoản, điều này có thể đúng, nhưng cách mặc cả làm mếch lòng nhiều nước. Hơn nữa tác phong ông Trump khi đi thương lượng, có sự lỗ mãng như chèn vào giữa hai người trong hàng ngang các lãnh đạo đồng minh đã đứng vào vị trí rồi, để đứng ra trước mặt mọi người mà xác nhận vai trò vượt trội của ông. Về nội dung thương lượng, ông Trump cũng chỉ hiểu thô sơ trong khi cần phải nắm bắt các kiến thức mà chuyên viên và các lãnh đạo các quốc gia đã hun đúc lại thành hiệp ước, thí dụ hiệp ước khí hậu Paris, hiệp ước Thương Mại Tây Thái Bình Dương, thế rồi ông tuyên bố huỷ bỏ chúng, một cách khinh thường các quốc gia đối tác họ đã dày công thương nghị với Tổng thống Mỹ tiền nhịệm của Trump, là Obama. Các chính khách và chuyên gia về các vấn đề quốc tế đã kết luận là ông làm nguy hiểm đến hệ thống các cơ cấu quốc tế mà các nước hàng đầu đã xây dưng từ 1945 đến nay. Tóm lại các nước đồng minh của Mỹ không chia rẽ, dằn vặt với nhau, mà muốn bảo vệ hệ thống quốc tế chung. Thí dụ họ thương lượng môt cách văn minh việc dân Anh muốn ra khỏi European Common Market; họ muốn bảo vệ Hiệp Ước Khí Hậu mà Phó Tổng thống Al Gore đã góp phần; họ muốn đại quân Mỹ đóng ở Đức, như là xương sống của Liên Minh NATO, không thể bị ông Trump thình lình đơn phương tuyên bố sẽ rút, mà không tham khảo đồng minh Âu châu, có lẽ vì thế mà, bà Thủ tướng Đức Merkel tuyên bố sẽ không đi dự hội nghị sắp tới mà Trump mời.
Người trả lời phỏng vấn  gửi BVN
NƯỚC MỸ PHÂN HOÁ: KHÔNG CHỈ BỞI MẦU DA
HỮU NGHỊ/ TT 12-6-2020
TTCT - Cuộc khủng hoảng cảnh sát - người da màu ở Mỹ hiện tại chỉ là một mảng của tình trạng phân hóa xã hội ở Mỹ, mà nguyên nhân đồng thời cũng là hậu quả là do mỗi cộng đồng đã tự đóng kín trong khu vực của mình, dù đó là một khu ổ chuột thật sự, một tòa tháp ngà học thuật, hay một khu nhà giàu kín cổng cao tường…

Nước Mỹ phân hóa: Không chỉ bởi màu da
Tinh thần Mỹ, tranh của Norman Rockwell. Ảnh: Rockwell Museum
Sau hai tuần khủng hoảng vì người da màu nổi loạn, chính giới Mỹ đã tỏ ra nhún nhường chưa từng thấy. Ngược lại, người da vàng nói chung ở Mỹ (hay ở cả châu Âu) đã nhiều lần lên tiếng phàn nàn việc họ bị kỳ thị chỉ vì đeo khẩu trang khi người bản xứ chưa biết sợ mà chịu đeo. 
Đồng thời tháng 5 vừa qua, giữa cao điểm khủng hoảng sắc tộc tại Mỹ, không ít người Việt định cư tại Mỹ đã phải nức nở vì cửa hàng (tiệm nail, tiệm ăn) bị đập phá tan nát... trong các cuộc biểu tình sau cái chết của George Floyd.
Một nghiên cứu của Trung tâm Pew về “chủng tộc ở Mỹ” công bố tháng 4-2019 giúp giải thích thêm cuộc khủng hoảng hiện giờ. 2/3 người Mỹ nói người da đen bị đối xử ít công bằng hơn người da trắng khi đụng chuyện với cảnh sát (67%), và khi có vấn đề liên quan đến hình sự (65%).
Dư luận chia rẽ hơn về sự phân biệt với người da đen trong các lĩnh vực dân sự, như khi xin vay hoặc thế chấp mua nhà, lương bổng, hay học hành. Song, hầu hết tin rằng người da trắng và người da đen được đối xử như nhau.
Màu da khuất lấp
Thiệt ra, không chỉ người da đen mới bị kỳ thị. Tờ Orange County Register 8-5-2020 cảnh báo: nhiều báo cáo cho thấy số vụ tấn công, hạch sách và kỳ thị chủng tộc chống lại người Mỹ gốc Á đang ngày càng tăng.
Tổ chức đa truyền thông WHYY ở vùng Philadelphia (gồm các bang Delaware, New Jersey và Pennsylvania) nêu vấn đề: “Cuộc đối thoại về chủng tộc và phân biệt chủng tộc ở Hoa Kỳ có xu hướng tập trung vào việc người da đen và quyền lực tối cao của người da trắng. Đôi khi câu chuyện nhị phân này đã che khuất chủ nghĩa phân biệt chủng tộc chống người Á”.
Trên thực tế, sự kỳ thị người Mỹ gốc Á cũng đã và đang là một vấn đề. Theo phân tích số liệu thống kê của AAPI - nhóm nghiên cứu chính sách và nhân khẩu học người Mỹ gốc Á, số người Mỹ gốc Á tăng hơn 25% từ năm 2010 đến 2017, 2/3 người Mỹ gốc Á sinh ở nước ngoài, trong đó nhiều người đến Mỹ với tiếng Anh hạn chế, càng khiến việc hòa nhập của họ thêm khó khăn.
New York Times 14-2-2020 nhắc lại lời dân biểu Hạ viện Mỹ gốc Hoa Gene Wu (Ngô Nguyên Chi): “Người Mỹ gốc Á đã bị “xuống hạng”, thành một nhóm thiểu số thứ yếu. Chúng tôi không phải người da đen. Thường thì chúng tôi chỉ được nghĩ đến sau cùng”.
Chính vì “chỉ được nghĩ đến sau cùng”, các vụ bạo lực chống người Mỹ gốc Á đã không được quan tâm đúng mức. Một bài phân tích của Tổ chức Public Inegrity cùng NBS News công bố hôm 16-4 vừa rồi cáo giác: “Các cơ quan liên bang đã chẳng làm gì mấy trước sự kỳ thị chống người gốc Á gia tăng”.
Từ khu phố người Hàn ở Los Angeles tới khu (da trắng) Greenwich Village ở New York, người gốc Á thường xuyên bị tấn công do mang tiếng là “nguồn lây virus”.
Website Stop AAPI Hate (Chấm dứt sự kỳ thị người Mỹ gốc Á) cung cấp sẵn tờ khai báo các trường hợp bị phân biệt đối xử bằng các thứ tiếng Hoa, Việt, Hàn, Khmer, Nhật, Tagalog (Philippines) ghi rõ: “Công cụ này nhằm mục đích hỗ trợ người dân trong cộng đồng báo cáo những sự cố mang tính phân biệt đối xử liên quan đến COVID-19.
Việc bạn báo cáo bằng mẫu đơn này sẽ giúp chúng tôi theo dõi tất cả mọi trường hợp phân biệt đối xử liên quan đến COVID-19 ở bang California và trên toàn quốc”. Số ngôn ngữ của báo cáo (6) cho thấy phần nào quy mô của câu chuyện kỳ thị người Mỹ gốc Á.
Kết quả hoạt động cũng cho thấy cường độ của vấn đề: tính đến 13-5, sau 6 tuần hoạt đông, Stop AAPI Hate đã nhận được hơn 1.710 khai báo từ 45 bang và thủ đô Washington D.C., trong đó 9/10 người cho biết họ “bị nhắm vào vì màu da” và 37% các sự cố xảy ra ở nơi công cộng.
Cuộc khủng hoảng kép 
của người Mỹ gốc Việt
Trong cộng đồng người Việt cũng có nhiều người đồng cảm, chia sẻ với người da màu trong cuộc phản kháng Black Lives Matter (Sinh mệnh người da đen là quan trọng). Như có thể thấy trong cuộc biểu tình tại Garden Grove (hạt Orange) hôm thứ tư 3-6. Có những người Việt tham gia với tư cách cá nhân hoặc tổ chức (như Viet Rainbow of Orange County, một tổ chức người Mỹ gốc Việt với lăng kính đa dạng về xu hướng tính dục và bản sắc giới).
Hình ảnh video cho thấy những người tham gia đa số là người trẻ, thuộc đủ màu da và cuộc biểu tình diễn ra ôn hòa, bắt đầu từ Tòa thị chính Garden Grove trên đại lộ Acacia, qua đường Brookhurst - một con đường có đoạn mà mơ màng một chút thấy giống đường Cộng Hòa ngày xưa (nay là Nguyễn Văn Cừ ở Sài Gòn) với những hàng cây hai bên đường, rồi ra các đường Main, Euclide, Chapman...
Xuống đường tuần hành phản kháng cảnh sát bạo lực là một trong nhiều sự chia sẻ với xã hội của người Việt. Ngay khi đại dịch lên cao điểm, rất nhiều người Việt đã có những đóng góp thiết thực cho các địa phương nơi mình sống.
Những câu chuyện này được NBC News tập hợp và đăng tải hôm 12-4, như trường hợp của hàng chục chủ tiệm nail ở Mobile, Alabama - đáp lời kêu gọi của một chủ tiệm thuốc tây người Việt tại đấy - đã biếu 134.000 cặp găng y tế và 23.000 khẩu trang cho một bệnh viện địa phương.
Một chủ tiệm nói với NBC: “Chiến đấu với virus là trách nhiệm của mỗi người chúng tôi. Chúng tôi không làm việc trong lĩnh vực y tế, vì vậy chúng tôi không thể trực tiếp tham gia, nhưng chúng tôi muốn chia sẻ trách nhiệm của mình và những gì chúng tôi có với cộng đồng”.
Tuy nhiên, cũng đã có những cơ sở làm ăn của người Việt bị đập phá, hôi của trong những ngày này, trong đó có ở thành phố Minneapolis. Hay như tại Chicago, mà theo tờ Chicago Sun-Times 1-6, các chủ hiệu đã bị hôi của đến chẳng còn gì, trong khi cảnh sát lại ưu tiên bảo vệ khu The Loop, trung tâm kinh doanh của thành phố.
Chính thị trưởng thành phố Lori Lightfoot đã than vãn: “Những người kinh doanh nhỏ đã hi sinh và dành dụm tiền để thực hiện ước mơ của họ. Họ đã mướn nhân viên từ khu phố các người để phục vụ chính các người [những người da đen].
Vậy mà các người lại tước đi hi vọng của họ, chà đạp hi vọng đó. Chúa nào giúp được chúng ta nếu chúng ta nghĩ rằng mình có thể bày tỏ nỗi đau bằng cách phá hủy hi vọng, ước mơ và vận may của người khác”.
Những tổn thất mới này đã thêm gánh nặng cho các chủ tiệm người Việt, vốn đã rất chật vật rồi vì dịch bệnh buộc họ phải đóng cửa tiệm và giãn cách xã hội. Ở California, nơi cộng đồng người Việt tập trung đông nhất ở Mỹ chẳng hạn, tới giờ các tiệm nail vẫn chưa được mở lại.
Ngành dịch vụ làm móng này quy tụ rất đông kiều bào: đến 80% trong số 11.000 tiệm nail ở California là của người Mỹ gốc Việt. Orange County Register bình luận các biến cố dồn dập đã khiến người Việt “rúng động cả vật chất lẫn tinh thần”.
Mới đây đã nổ ra một cuộc biểu tình tại khu thương xá Phước Lộc Thọ (thành phố Westminster) đòi công bằng cho nghề này tại California với khẩu hiệu ban đầu nửa Mỹ, nửa Việt: “California/USA, mở tiệm nail”, sau đó sửa lại thuần Mỹ: California/USA, open nail salons”.
Cũng đã nổ ra tranh cãi khi thống đốc California Gavin Newsom từng có phát biểu ngụ ý các tiệm nail là ổ lây dịch, điều sau đó ông đã phải “nói lại” qua báo chí. Những người biểu tình cũng đòi ông Newsom công bố tên tiệm nào là ổ lây dịch, chớ không thể nói chung chung rồi bắt đóng cửa nhất loạt như vậy được.
Cố thủ trong “xó xỉnh” 
của mình
Có thể thấy ở Mỹ, dù vỏ ngoài xã hội là “nồi hầm thập cẩm” (melting pot) các nền văn hóa và chủng tộc khác nhau, sâu trong ruột, các nhóm chủng tộc - văn hóa vẫn sống rất “bản sắc”, mỗi nhóm giữ hình hài riêng. Thật ra, họ giống với món xà lách trộn hơn là nồi hầm vì dù ở cạnh nhau, món nào vẫn đi món đó.
Nghiên cứu của Trung tâm Pew nêu trên cho thấy “bức tranh khảm” này: “74% số người da đen trưởng thành cho rằng người da đen rất quan trọng đối với cách họ nghĩ về bản thân... Trong khi đó, chỉ 59% người gốc Tây Ban Nha nói người gốc Tây Ban Nha đối với họ là quan trọng; và chỉ 56% người châu Á nói điều tương tự về việc là người châu Á. Ngược lại, chỉ có 19% người da trắng nói người da trắng quan trọng đối với họ và khoảng 47% nói chủng tộc của họ hoàn toàn không quan trọng với cách họ nghĩ về bản thân”.
Các con số trên phần nào cho thấy mức độ “đóng” (hay mở) trong khuôn khổ gốc gác của mỗi nhóm chủng tộc trong quá trình “Mỹ hóa”. Sự đóng chặt hơn có lẽ cũng do cảm thấy thách thức nhiều hơn, như một phản ứng co cụm: 64% người da đen trưởng thành cho biết khi còn nhỏ, họ thường xuyên nghe gia đình nói chuyện về các thách thức do chủng tộc. Trong khi đó, 91% người da trắng, 64% người gốc Tây Ban Nha và 56% người châu Á cho biết hiếm khi gia đình họ nói tới điều này khi họ còn nhỏ.■
Lằn ranh chủng tộc cũng được phản ánh trên chính trường Mỹ. Ông Joe Biden, người cuối tuần qua đã chính thức trở thành ứng cử viên Đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử tổng thống năm nay, đã lên tiếng rất nhiều trong mấy ngày qua.
Có thể ông thành thật phân ưu và chia sẻ, dù cũng có người hồ nghi cho rằng ông chỉ muốn kiếm phiếu, đặc biệt là với đội ngũ cử tri da đen cơ sở của ông. Shane Goldmacher của The New York Times 4-6 cho rằng trong những ngày này, khi phản kháng nổ ra, ông Biden đã tự cho mình là lực lượng hàn gắn trong đất nước đang sôi sục tranh cãi về chủng tộc: “Ông Biden đưa ra hai thông điệp.
Một mặt, ông muốn cho thấy ông cảm thấu nỗi đau thống khổ của người Mỹ gốc Phi, mặt khác vẽ ra một hình ảnh tương phản với một tổng thống đang sôi máu đáp trả”.


Người đăng: vào lúc

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Đăng ký: Đăng Nhận xét (Atom)