Thứ Sáu, 10 tháng 6, 2022

20220611. CĂNG THẲNG NGA-UKRAINA (24)

ĐIỂM BÁO MẠNG


GIAO CHIẾN ÁC LIỆT Ở SEVERODONESK, UKRAINE CHO TRIỂN KHAI 

TÊN LỬA MỸ

TUẤN TRẦN/ VNN 10-6-2022

Giới chức quân sự Ukraine cho biết, chiến sự ở thành phố Severodonetsk đã chuyển sang mức độ “giành giật từng ngôi nhà”.

“Chúng tôi chiến đấu vì từng ngôi nhà cũng như từng con phố ở Severodonetsk. Hôm qua là một ngày thành công, khi chúng tôi phát động cuộc phản công và ở một số nơi chúng tôi đã đẩy lui binh sĩ Nga khỏi một hoặc hai khu nhà. Những người lính Ukraine đã chuyển từ ‘mù quáng phòng thủ’ sang phản công nhỏ ở một số khu vực, với hy vọng rằng các lực lượng đối phương sẽ giảm bớt cường độ nã pháo”, chỉ huy Lữ đoàn vệ binh quốc gia Svoboda, ông Petro Kuzyk nói với tờ The Guardian hôm 9/6.


Một chung cư ở Severodonetsk, Ukraine bị hư hại do giao tranh. Ảnh: TASS

“Khi chúng tôi áp dụng tác chiến đô thị với quân Nga, thì chiến thuật này đôi khi hiệu quả vì quân đối phương không biết bản thân họ đang ở đâu cũng như vị trí của chúng tôi. Giờ phía Nga đơn giản là pháo kích vào cả vị trí của chúng tôi lẫn quân họ”, ông Kuzyk nói thêm. 

Theo The Guardian, Thị trưởng Severodonetsk Oleksandr Stryuk trước đó cùng ngày nói rằng “quân đội Ukraine ở thành phố này vẫn kiểm soát vùng công nghiệp và nhiều khu vực lân cận, dù tình hình khó khăn nhưng vẫn trong khả năng khống chế”. 

“Tình hình nhân đạo trong thành phố hết sức nghiêm trọng. Cây cầu bắc qua sông bị pháo kích nên chúng tôi không thể cung cấp hàng hóa. Nguồn cung ứng nước cũng không còn”, ông Stryuk nói.

Hiện các hãng tin độc lập chưa thể xác minh những tuyên bố trên của giới chức Ukraine.

Ukraine triển khai tên lửa chống hạm của Mỹ

“Lực lượng tuần duyên Ukraine đã được tăng cường sức mạnh với những hệ thống Harpoon cực kỳ hiệu quả. Cùng với tên lửa chống hạm Neptune nội địa, chúng sẽ khiến hạm đội đối phương giữ khoảng cách để tránh đi vào vết xe đổ của soái hạm Moskva”, hãng tin RT dẫn lời Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksiy Reznikov nói hôm 9/6.

Theo RT, ông Reznikov vào cuối tháng trước từng ca ngợi sự kết hợp giữa hai loại tên lửa Harpoon và Neptune là ‘tình anh em quân sự’ “sẽ giúp Ukraine giải phóng và biến Biển Đen một lần nữa trở nên an toàn”.

Nga tố Ukraine giấu vũ khí trong khu dân sự

Theo Thượng tướng Mikhail Mizintsev, người đứng đầu Trung tâm kiểm soát quốc phòng Nga, quân đội Ukraine đã cho triển khai nhiều khí tài quân sự trong các trường học nằm ở các tỉnh Mikolayiv, Poltava và Donetsk. 

“Quân Ukraine đã đặt cứ điểm tại nhiều trường học ở thành phố Kremenchug thuộc tỉnh Poltava, cùng với nhiều xe bọc thép và pháo cỡ nòng lớn được triển khai ở khu vực xung quanh. Một số hỏa điểm và trận địa pháo đã được triển khai ở trường số 32 trên phố Oberegovaya và trường số 43 trên Đại lộ Bogoyavlensky ở thành phố Mikolayiv”, ông Mizintsev nói thêm.

Giới chức Ukraine hiện chưa đưa ra phản hồi về tuyên bố trên của ông Mizintsev.

Tòa án phe ly khai tuyên án các lính nước ngoài

Theo hãng tin RIA Novisti, tòa án nước Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng (DPR) đã tuyên án tử hình ba binh sĩ tới từ Anh và Ma Rốc với tội danh “làm lính đánh thuê cho chính quyền Ukraine”. 

“Ba cá nhân trên, tất cả đều là những lính đánh thuê nước ngoài phục vụ cho quân đội Ukraine, đã bị binh sĩ Nga bắt giữ vào giữa tháng Tư ở thành phố cảng Mariupol. Ba người này bị tuyên án tử hình và sẽ bị xử bắn. Họ có thể kháng cáo trong vòng một tháng”, thông cáo được giới chức DPR đưa ra hôm 9/6 nêu rõ. 


Các lính đánh thuê Anh và Ma Rốc tại phiên tòa. Ảnh: AP

Chính phủ Anh sau đó đã lên tiếng bày tỏ sự “lo ngại sâu sắc” khi công dân nước này bị xét xử bởi tòa án của phe ly khai Ukraine

“Chúng tôi đã nhiều lần nhắc tới việc binh sĩ đã hạ vũ khí không nên được sử dụng cho những mục đích chính trị. Theo Công ước Geneva, những tù nhân được hưởng quyền miễn trừ, và họ sẽ không bị truy tố vì tham gia vào các hoạt động thù địch. Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với giới chức Ukraine, để đảm bảo việc thả các công dân Anh đang phục vụ trong lực lượng vũ trang Ukraine cũng như những người bị bắt làm tù binh”, hãng tin CNN dẫn lời phát ngôn viên của Chính phủ Anh nói.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Anh Liz Truss nói rằng phán quyết của tòa án DPR “không có tính hợp pháp, và chính quyền Anh sẽ làm mọi thứ trong khả năng để hỗ trợ các tù nhân”.

Tuấn Trần

UKRAINE TỐ NGA PHÁO KÍCH DÂN THƯỜNG, ÔNG ZELENSKY KÝ LỆNH TRỪNG PHẠT TỔNG THỐNG PUTIN

TUẤN TRẦN/VNN 10-6-2022

Theo lãnh đạo lực lượng vũ trang Ukraine ở Dnipropetrovsk Valentyn Reznichenko, thành phố Kryvyi Rih thuộc tỉnh này đang chịu pháo kích dữ dội từ quân đội Nga.

“Các khu dân cư thuộc Zelenodolsk và Shyrokiv đã phải hứng chịu pháo kích nhiều nhất. Thật không may, có sáu dân thường ở hai nơi đó thiệt mạng trong khi 179 ngôi nhà, 2 trường học, 1 trường mẫu giáo và 1 bệnh viện bị phá hủy hoặc hư hại”, hãng tin CNN dẫn lời ông Reznichenko nói rạng sáng nay (10/6).

“Nhiều ngôi làng và thị trấn ở Kryvyi Rih đã bị rải bom chùm trong lúc quân Nga pháo kích. Hiện những nơi đó đang gặp vấn đề về cung cấp khí đốt, điện và nước”, ông Reznichenko nói thêm. 


Một tòa nhà ở tỉnh Donetsk, Ukraine bị phá huy do giao tranh. Ảnh: AP

Trong khi đó, lãnh đạo lực lượng vũ trang Ukraine ở tỉnh Kharkiv Oleh Syniehubov nói rằng các cuộc pháo kích của quân đội Nga đã khiến ít nhất 5 người thiệt mạng và 14 người khác bị thương. “Hôm nay đối phương đã tấn công vào nhiều nơi ở tỉnh Kharkiv, nhất là những khu dân cư ở hướng bắc và đông bắc. Có năm ngôi nhà bị phá hủy. Các lực lượng vũ trang Nga đang gieo rắc nỗi sợ hãi cho người dân”, ông Syniehubov nói.

Hiện CNN và nhiều hãng thông tấn khác chưa thể xác minh những tuyên bố trên của các quan chức Ukraine.

Ông Zelensky ký sắc lệnh trừng phạt Tổng thống Nga Putin

Theo hãng tin AP, sắc lệnh trên, được phê chuẩn bởi Hội đồng Quốc phòng và an ninh quốc gia Ukraine, sẽ áp lệnh trừng phạt lên giới chức lãnh đạo Nga, bao gồm Tổng thống Vladimir Putin, các bộ trưởng và cả phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov. “Tất cả những cá nhân trên sẽ bị cấm nhập cảnh vào Ukraine, cũng như bị phong tỏa tài sản. Sắc lệnh này sẽ có hiệu lực ngay sau khi được đăng tải trên trang web của Tổng thống Ukraine”, một phần nội dung sắc lệnh viết. 

Đồng thời, ông Zelensky cũng ký một chỉ thị áp lệnh trừng phạt với 236 trường đại học ở Nga và người đứng đầu những trường này.

Bộ Giáo dục Nga trong một tuyên bố sau đó nói rằng họ “sẽ không chùn bước”. “Quyết định hôm nay của chính quyền Kiev đã nói lên sự bất cập và không thể kiểm soát tình hình. Đây là một động thái tuyệt vọng”, AP dẫn thông cáo của Bộ Giáo dục Nga cho biết.

Ukraine nói quân đội Nga mở cuộc tấn công ở Zaporizhzhia

Cục trưởng Cục Tác chiến thuộc Bộ Tổng tham mưu quân đội Ukraine Oleksei Gromov rạng sáng nay (10/6) cho biết, các lực lượng vũ trang Nga đang cố gắng mở cuộc tấn công vào Zaporizhzhia nhằm kiểm soát hoàn toàn tỉnh này.

“Quân đội Nga có vẻ như tấn công từ phía nam tỉnh Kherson, nơi đang được họ kiểm soát, sang tỉnh Zaporizhzhia bên cạnh. Binh sĩ đối phương không chỉ tập trung vào việc giữ phòng tuyến, mà còn mở cuộc tấn công vào nhiều khu vực nhằm mục đích tiếp cận đường ranh giới hành chính của tỉnh Zaporizhzhia”, hãng tin AP dẫn lời ông Gromov nói. 

“Tôi cũng không loại trừ khả năng quân Nga sẽ mở cuộc tấn công ở phía nam tỉnh Mykolaiv và tỉnh Odessa, để tiến sâu hơn về khu vực phía tây dọc vùng duyên hải Biển Đen”, ông Gromov nói thêm.

Hiện AP chưa thể xác minh những tuyên bố trên của quan chức Gromov.

Ông Zelensky điện đàm với Tổng thống Pháp Macron

Theo Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, ông đã có cuộc điện đàm với người đồng cấp Pháp Emmanuel Macron trong ngày 9/6. 

“Chúng tôi đã thảo luận về việc hỗ trợ quốc phòng bổ sung và những đảm bảo an ninh cho Ukraine. Ngoài ra, việc Ukraine gia nhập Liên minh châu Âu (EU) cũng được chú ý tới khi chúng tôi đang phối hợp các bước trong tiến trình gia nhập”, hãng tin Al Jazeera dẫn bài đăng trên Twitter của ông Zelensky.

Tuấn Trần


NGA XÂM LƯỢC UKRAINA ĐỂ LÀM GÌ ?
PHAN CHÂU THÀNH/ TD 10-6-2022

Sau hơn 100 ngày chiến sự ở Ukraina, các sự thật sờ sờ ra đó mà nhiều người vẫn còn tin vào tuyên truyền Nga thì mình ngạc nhiên luôn:
1. Nga đánh Ukraina vì "lo sợ quốc gia này gia nhập NATO, uy hiếp an ninh Nga": TẦM BẬY. Nga có tên lửa hạt nhân, không một quốc gia nào, kể cả Mỹ, NATO, dám tấn công lãnh thổ Nga cả. Bởi chiến tranh hạt nhân sẽ dẫn tới kết thúc của xã hội loài người.
2. Nga đánh Ukraina để "bảo vệ và giải phóng Ukraina ra khỏi chủ nghĩa phát-xít mới": TẦM BẬY. Những người theo chủ nghĩa dân tộc ở Ukraina có được sự ủng hộ của không quá 2% dân số Ukraina, tỷ lệ này ở Nga còn cao hơn nhiều. Hơn nữa, tổng thống Ukraina là người Do Thái, Israel lại còn ủng hộ Ukraina trong cuộc chiến chống xâm lược này, không lẽ dân Do Thái lại đi theo phát xít?
Vậy Nga xâm lược Ukraina để làm gì?
1. Thứ nhất: CƯỚP ĐẤT!
Sau vụ cướp Crimea năm 2014 quá dễ dàng, Ukraina, phương Tây phản ứng yếu ớt, Putin nghĩ là lần này cũng sẽ ngon ăn, nên định cướp luôn cả Ukraina. Ngay cả hiện tại, dù chưa chiếm được, Nga cũng đã thể hiện điều đó rõ ràng: lập chính quyền thân Nga không qua bầu cử, dùng cờ, hộ chiếu, tiền của Nga, "trưng cầu dân ý để xin được sát nhập vào Liên bang Nga". Đó không phải là cướp đất thì là gì?
2. Thứ hai: CƯỚP TÀI NGUYÊN!
Nga đang ùn ùn chở lúa mạch hay sắt thép ăn cướp được về Nga, cái đó diễn ra công khai trước mắt toàn thế giới, thậm chí "di tản" hơn 500.000 người Ukraina về Nga. Ngang nhiên dùng sức mạnh lấy tài sản của người khác mang về nhà mình dùng không được sự đồng ý của họ, thì gọi là gì?
3. Thứ ba: ĐE DỌA CÁC NƯỚC LÁNG GIỀNG!
(Nhất là các nước thuộc Liên Xô cũ) hãy nhìn xem nước nào thuộc Liên Xô cũ cũng có "vùng ly khai" do Nga hậu thuẫn.
4. Thứ tư: Putin định là TÁI LẬP lại Liên bang, kiểu như Liên bang Xô viết cũ, để ông ta làm chủ, rồi ghi vào lịch sử Nga như một "người chinh phục", nhưng kết quả sẽ là một kẻ tội phạm chiến tranh, bị cả thế giới văn minh khinh bỉ.
Chúng ta phải luôn luôn nhớ rằng, XÃ HỘI CON NGƯỜI LUÔN LUÔN PHÁT TRIỂN, sau 20-30 năm, thế giới đã hoàn toàn khác, đừng nói gì tới 50-100 năm trước. Nhận thức con người của thế kỷ 21 đã khác thế kỷ 20, bây giờ là kỷ nguyên của NHẬN THỨC, của NGƯỜI VỚI NGƯỜI, do đó các phong trào về môi trường, bình đẳng giới, bảo vệ động vật mới phát triển rầm rộ, thế nên, nếu muốn hòa mình vào thế giới văn minh thì phải hiểu và học những giá trị đó.
Không ai bắt chúng ta phải theo trào lưu nhận thức đó cả, nhưng nếu không theo, chúng ta sẽ tự cô lập, và đừng kêu ca tại sao thế giới sẽ nhìn chúng ta như "bọn mọi" hay "tại sao xã hội chúng ta đang sống tồi tệ đến như vậy" rồi lại muốn "cho con sang Anh, sang Mỹ"?
Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã thôi mà, muốn làm bạn với người văn minh thì phải suy nghĩ, hành xử, sống như một người văn minh, còn nếu vẫn kiểu "ỷ mạnh bắt nạt yếu, côn đồ, khôn vặt..." thì cũng lại tự tìm tới nhau mà chung sống, chứ sao bây giờ? Làm bạn với Nga, với Trung Quốc, với Bắc Hàn thôi, chứ với ai?
Kỷ nguyên của thế kỷ 21 là kỷ nguyên của sự tử tế, không ai bắt chúng ta phải tử tế cả, thế giới cũng chẳng ép buộc, kêu gọi càng không, nhưng chúng ta phải tự nhận thức, tự thuyết phục, để mà hiểu phải sống như thế nào, thì sẽ nhận được tương lai như thế.

Đơn giản vậy.

TÁC ĐỘNG CỦA BÀN CỜ UKRAINE SAU 100 NGÀY
NGUYỄN QUANG DY/ viet-studies / TD 11-6-2022

Nga xâm lược Ukraine đã làm cho nhiều người Việt bị sốc, vì Việt Nam có quan hệ tốt với cả Nga và Ukraine. Khi Nga đã trở thành kẻ xâm lược và tội đồ quốc tế, thì Việt Nam khó duy trì cân bằng với cả hai bên, tuy Nga vẫn là nước cung cấp vũ khí chủ yếu để răn đe Trung Quốc. Trong khi đó, bàn cờ Ukraine đang đảo lộn trật tự thế giới.
Sau hơn hai năm vật lộn với đại dịch corona, các nước phải làm quen và chung sống với một thế giới “hậu Covid”. Nay chiến tranh Ukraine đã vượt qua 100 ngày, các nước cũng phải làm quen và chung sống với một thế giới “hậu Ukraine” và “hậu Putin”. Đó là một thế giới biến đổi khó lường, “trong một kỷ nguyên hoàn toàn mới” (Kissinger).
Tác động tới Việt Nam
Trước mắt, Việt Nam ở trong tình thế khó xử về ngoại giao, phải đối phó bằng một thái độ lấp lửng để tránh phải lên án Nga trong khi dư luận ủng hộ Ukraine. Tuy Việt Nam hai lần bỏ phiếu trắng về Nga-Ukraine và một lần bỏ phiếu chống nghị quyết LHQ loại Nga khỏi Hội đồng Nhân quyền (HRC), Việt Nam đã viện trợ 500.000 USD cho Ukraine.
Theo Lê Hồng Hiệp (ISEAS), “Lập trường của Việt Nam về Ukraine hơi thiếu nhất quán”. Thứ nhất, Nga là đồng minh truyền thống của Việt Nam. Thứ hai, Nga cung cấp cho Việt Nam 80% vũ khí chủ yếu. Thứ ba, Nga là đối tác dầu khí của Việt Nam tại Biển Đông. Việt Nam không thể công khai lên án Moscow. (PM Chinh Goes to Washington Equal Importance of Foreign and Domestic Goals, Le Hong Hiep, Fulcrum, May 17, 2022).
Trước mắt, Hà Nội vẫn duy trì chính sách “Ba không - Một nếu” và chưa sẵn sàng nâng quan hệ với Mỹ lên “đối tác chiến lược”. Nhưng cuộc khủng hoảng Ukraine là một cơ hội tốt để Việt Nam đánh giá lại quan hệ với Nga. Để đối phó tốt hơn với các rủi ro tiềm tàng, Việt Nam cần đa dạng hóa nguồn cung cấp vũ khí, để giảm lệ thuộc vào Nga.
Trừng phạt kinh tế của phương Tây có hại cho Nga và nhiều nước khác như Việt Nam, vì kinh tế mở phụ thuộc vào thương mại. Dự trữ ngoại tệ của Nga do 6 nước nắm là Trung Quốc: 17,7 %; Pháp: 15,6 %; Nhật: 12,8 %; Đức: 12,2 %; Mỹ: 8,5 %; Anh: 5,8 %, IMF & BIS: 6,4 %. Các nước (trừ Trung Quốc) đã phong tỏa tài sản Nga (330 tỷ USD).
Về nhập khẩu vũ khí Nga, Việt Nam xếp thứ 5 trên thế giới và xếp thứ 1 trong khu vực. Việt Nam cần đa dạng hóa nguồn vũ khí để giảm lệ thuộc vào Nga. Một là Mỹ có thể áp dụng luật CAATSA với Việt Nam. Hai là Ukraine làm cho Nga và Trung Quốc gắn bó hơn. Ba là phụ tùng vũ khí Nga ngày càng khan hiếm, như động cơ cho Gepard.
Kế hoạch hiện đại hóa quân đội Việt Nam đã chậm lại từ năm 2016. Tuy Việt Nam đa dạng hóa nguồn vũ khí để giảm thiểu rủi ro, nhưng thay thế vũ khí Nga không phải dễ. Một là ngân sách quốc phòng hạn hẹp. Hai là vũ khí phương Tây đắt hơn. Ba là để hội nhập vũ khí của phương Tây với hệ thống vũ khí sẵn có của Nga đòi hỏi nhiều thời gian.
Theo SIPRI, vũ khí của Nga gồm 6 tàu ngầm Kilo 636; 4 tàu hộ tống Gepard 3.9; 36 chiến đấu cơ đa năng Su-30MK2; 2 khẩu đội tên lửa phòng thủ bờ biển K-300P Bastion, chiếm 7,4 tỷ USD trong số 9,07 tỷ USD (1995-2021), từ 90% (1995-2014) còn 68,4% (2015-2021). Của Israel 13,7%, Belarus 5,7%, Nam Hàn: 3,3%, Mỹ: 3%, Hà Lan: 2,4%. (Will Vietnam Be Able to Wean Itself Off Russian Arms? Le Hong Hiep, Fulcrum, April 4, 2022).
Việt Nam và Đài Loan
Sau hai tháng tốc chiến (blitzkrieg) thành tốc bại (blitzfail), Nga buộc phải rút khỏi Kiev và phía Bắc để tập trung vào mặt trận phía Đông trong giai đoạn hai. Trong “sương mù chiến tranh” (fog of war) do tuyên truyền và thông tin thất thiệt, chưa có dấu hiệu kết thúc chiến tranh. Graham Allison (Harvard) nói: “kết thúc chiến tranh khó hơn nhiều so với khởi chiến”. (Piercing the Fog of War, Graham Allison, National Interest, March 24, 2022).
Do không chiếm được Kyiv, mục tiêu ngắn hạn của Nga là kiểm soát Luhansk, Donetsk, cầu nối với Crimea qua biển Azov, và Kherson ở phía tây Crimea. Để tránh thất bại, Putin có thể dọa dùng vũ khí không thông thường. Tuy lực lượng Nga mạnh hơn Ukraine, nhưng sau 100 ngày vẫn không giành được thắng lợi mà càng sa lầy vào cuộc chiến tranh hao binh tổn tướng. Đến nay, Nga đã mất 1/3 lực lượng và 12 tướng, trong khi Ukraine vẫn đứng vững và từng bước giành thắng lợi, tuy vẫn chưa thấy “ánh sáng ở cuối đường hầm”.
Trước khi Nga xâm lược (24/2) tướng Mark Milley (tổng tham mưu trưởng liên quân Mỹ) cho rằng Kyiv sẽ sụp đổ trong 72 giờ. Nhưng sau ba tháng, Milley đã thay đổi quan điểm và tuyên bố: “các nước lớn không thể xâm lược và hủy diệt các nước nhỏ yếu”. Về kết cục chiến tranh, Milley nói: “người Ukraine sẽ quyết định kết thúc cuộc chiến trong phạm vi Ukraine”. Gần đây, thắng lợi của Ukraine trên chiến trường làm cho nhiều người ở Washington có tâm trạng hứng khởi, muốn tranh thủ cơ hội giáng cho Nga một đòn quyết định.
Theo Derek Grossman (RAND), Trung Quốc dễ gây chiến với Việt Nam hơn là với Đài Loan. Trong tương lai gần, Việt Nam dễ bị tổn thương hơn là Đài Loan. Các “sự cố” xảy ra trên Biển Đông có thể lan tới biên giới đất liền giữa Việt Nam và Trung Quốc. Nói cách khác, kịch bản Trung Quốc đánh Việt Nam dễ xảy ra hơn là Đài Loan. (Ukraine conflict echoes loudest in Vietnam, not Taiwan, Derek Grossman, Nikkei, March 21, 2022).
Việt Nam và Đài Loan đứng trước đe dọa từ Trung Quốc nên diễn biến tại Ukraine sẽ tác động tới tương lai Việt Nam và Đài Loan, cũng như diễn biến tại Điện Biên Phủ đã tác động tới tương lai của Algeria. Nói cách khác, tương lai khu vực không chỉ phụ thuộc vào nhận thức về mối đe dọa của Trung Quốc mà còn về răn đe thế nào. (What’s at stake in Ukraine is the direction of human history, Yuval Noah Harari, Economist, February 9, 2022).
Bình luận về cuộc tập trận giữa Nga và Việt Nam gần đây, Derek Chollet (cố vấn Ngoại Trưởng Mỹ) nói với VOA (29/4): “Hiện nay, Nga là đối tác kém hấp dẫn hơn nhiều so với bốn tháng trước đây” nên “Việt Nam cần đánh giá lại quan hệ với Nga”, và “Mỹ sẵn sàng làm đối tác”. Tuy nhiên vì lợi ích an ninh của mình, Việt Nam không muốn làm mất lòng Nga. Đó là một thực tế mà nhiều nước khu vực phải cân nhắc, trong đó có Việt Nam.
Ấn Độ dương-Thái Bình dương
Theo đại sứ Úc John McCarthy, “Úc sẽ gặp rủi ro nếu không gắn bó với khu vực”. Trong đối ngoại, lập trường về Ukraine được hình thành không chỉ bởi các nguyên lý của phương Tây mà còn bởi lập trường xuyên Đại Tây Dương. Ông cảnh báo: “Về ý thức hệ, chúng ta là phương tây, nhưng chính sách đối ngoại của chúng ta không nên xa rời khu vực châu Á-Thái Bình dương” và “Chính sách về Ukraine của phương Tây có lỗ hổng chiến lược ở khu vực”. (The Perils of an Atlantic Outlook, John McCarthy, Asialink, 12 April 2022).
Ông Anthony Albanese đã trở thành Thủ tướng Úc (21/5), đã đến Tokyo dự họp cấp cao QUAD (23/5). Trước mắt, chính phủ Công Đảng chắc sẽ duy trì lập trường quốc tế. Sau cấp cao Mỹ-ASEAN (13/5), Tổng thống Biden đã đến Hàn Quốc và Nhật (20-24/5) để họp cấp cao QUAD và công bố “Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương” (IPEF). Biden còn tuyên bố sẵn sàng bảo vệ Đài Loan. (Biden’s Asia Trip Shows Challenges in Uniting Region, Andrew Restuccia, Peter Landers and Ken Thomas, WSJ, May 24, 2022).
Ý tưởng về IPEF đã được Biden đưa ra lần đầu tại Hội nghị cấp cao Đông Á (10/2021). Đây là tiền đề cho không gian tự do, rộng mở, phát triển bền vững và dung nạp, tạo điều kiện cho các nước cùng hợp tác. Đó là khuôn khổ cho một khu vực hòa bình và thịnh vượng, dựa trên bốn trụ cột quan trọng để thiết lập các quy tắc mới cho tự do thương mại và kinh tế kỹ thuật số, thúc đẩy hợp tác trên chuỗi cung ứng, thiết lập các cam kết mới về biến đổi khí hậu và ngăn chặn rửa tiền hay hối lộ. (Khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương: Gắn kết Mỹ với khu vực, Tuần Việt Nam phỏng vấn đại sứ Phạm Quang Vinh, 26/5/2022).
Nói cách khác, các trụ cột mà IPEF đưa ra mang tính định hướng theo các nguyên tắc tin cậy, bền vững, xanh, sạch, số, phù hợp với định hướng phát triển của Việt Nam. Tuy đây mới là bước đầu, nhưng trong thời gian tới, chắc chắn các nước sẽ phải chuẩn bị tích cực để chủ động đề xuất ý tưởng của mình, thể hiện lợi ích quốc gia cũng như khu vực. Trong tương lai, chắc Mỹ phải quay trở lại với Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương cả về địa chiến lược lẫn địa kinh tế, vì cộng lại 13 nước thành viên thì GDP của họ chiếm 40% GDP thế giới.
Trong khi Singapore lên án Nga xâm lược và trừng phạt kinh tế Nga thì các nước ASEAN khác, trong đó có Việt Nam, Indonesia, Malaysia, không lên án Nga. Cuối năm nay, Indonesia sẽ chủ trì họp G-20, Thailand sẽ chủ trì họp APEC, Cambodia sẽ chủ trì họp ASEAN và EAS. Nhiều nước không muốn Nga dự các cuộc họp đó, làm chủ nhà khó xử. Đây là cơ hội tốt để Nhật phát huy vai trò tích cực dàn xếp trong khu vực, vì được tin cậy. (Japan’s Crucial Role in Southeast Asia amid the Ukraine War, Huong Le Thu, CSIS, April 22, 2022).
Sau khi Thủ tướng Nhật Kishida Fumio đến thăm Việt Nam (30/4), Hà Nội đã quyết định viện trợ nhân đạo cho Ukraine 500.000 USD. Tuy là một khoản viện trợ khiêm tốn, nhưng đó là một động thái quan trọng chứng tỏ Việt Nam điều chỉnh lập trường đúng lúc, trước khi Thủ tướng Phạm Minh Chính đi Mỹ (11-17/5) để họp cấp cao Mỹ-ASEAN (12-13/5). Trong khi chiến dịch “đốt lò” chống tham nhũng tăng cường trước và sau Trung ương 5 (4-10/5), TBT Nguyễn Phú Trọng chắc sẽ tiếp tục cầm quyền đến năm 2023 hoặc 2026.
Tuy ông Phạm Minh Chính là một trong hai ứng cử viên hàng đầu để thay ông Trọng, nhưng đang đứng trước các thách thức mới sau khi nữ doanh nhân Nguyễn Thị Thanh Nhàn (chủ tịch AIC) bị truy tố ngay trước Trung Ương 5. Tuy quan hệ Mỹ-Việt được cải thiện trong thời Biden, nhưng lập trường bất nhất của Hà Nội về Ukraine là một vấn đề. Chuyến đi Mỹ của Phạm Minh Chính là một cơ hội tốt để Hà Nội làm rõ lập trường. Tuy Hà Nội chưa sẵn sàng nâng quan hệ hai nước lên đối tác chiến lược, nhưng chỉ là vấn đề thời gian.
Mỹ và đồng minh
Theo Biden, Mỹ muốn thấy Ukraine dân chủ, độc lập, có chủ quyền và thịnh vượng, với phương tiện răn đe hiệu quả để bảo vệ mình chống xâm lược. Mỹ cung cấp cho Ukraine các loại vũ khí chính xác và hiện đại gồm tên lửa chống tăng Javelin, và tên lửa chống máy bay Stinger. Nhưng Mỹ không muốn chiến tranh giữa NATO và Nga, không muốn trực tiếp tham gia xung đột bằng cách đưa quân Mỹ tới chiến đấu ở Ukraine hoặc bằng tấn công quân Nga. Hiện Mỹ không thấy dấu hiệu Nga có ý định dùng vũ khí hạt nhân ở Ukraine. Putin không ngờ phương Tây đoàn kết và phản ứng mạnh như vậy. Ông đã nhầm. (President Biden: What America Will and Will Not Do in Ukraine, Joseph Biden, New York Times, May 31, 2022).
Washington cam kết giúp Ukraine về lâu dài, trong khi Nga bị cô lập, nghèo đi, và bị NATO bao vây, sẽ suy yếu về quân sự như một tội đồ bị thế giới ruồng bỏ. Chủ tịch Hạ Viện Nancy Pelosi đã đến Kyiv gặp tổng thống Zelensky và tuyên bố: “Mỹ sẽ đứng bên Ukraine cho đến khi thắng lợi”. Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin nói: “chúng tôi muốn thấy Nga suy yếu tới mức không thể xâm lược Ukraine”. Tuần trước, Biden đã chuẩn chi tiếp 40 tỷ USD, trong đó có 20 tỷ USD cho viện trợ quân sự. Washington đã viện trợ tổng cộng 54 tỷ USD để Ukraine tiếp tục chiến đấu trong những tháng tới. (What is America’s end game for the war in Ukraine? Felicia Schwartz and Amy Kazmin, Financial Times, May 29 2022).
Putin muốn phân hóa phương Tây và ngăn NATO tiến về phía Đông, nhưng qua cuộc xâm lược Ukraine, ông đã giúp phương Tây đoàn kết hơn bao giờ hết, và thúc đẩy Phần Lan và Thụy Điển quyết định gia nhập NATO. Trong khi đó, các nước như Đức, Thụy Sỹ, và Đan Mạch đang thay đổi thái độ cứng rắn hơn đối với Nga. Tại Ấn Độ dương-Thái Bình Dương, việc Putin bắt tay với Tập Cận Bình đã làm cho Nhật Bản, Ấn Độ, Úc, và Hàn Quốc tăng cường liên kết với Mỹ để đối phó bằng cách thể chế hóa QUAD, AUKUS và IPRF. Trong khi phương Tây tăng cường liên kết, thì liên minh Nga-Trung vẫn “đồng sàng dị mộng”.
_____
Tham khảo:
1. What’s at stake in Ukraine is the direction of human history, Yuval Noah Harari, Economist, February 9, 2022
2. Ukraine conflict echoes loudest in Vietnam, not Taiwan, Derek Grossman, Nikkei Asia, March 21, 2022
3. Piercing the Fog of War, Graham Allison, National Interest, March 24, 2022
4. Will Vietnam Be Able to Wean Itself Off Russian Arms? Le Hong Hiep, Fulcrum, April 4, 2022
5. The Perils of an Atlantic Outlook, John McCarthy, Asialink, April 12, 2022
6. Japan’s Crucial Role in Southeast Asia amid the Ukraine War, Huong Le Thu, CSIS, April 22, 2022
7. PM Chinh Goes to Washington Equal Importance of Foreign and Domestic Goals, Le Hong Hiep, Fulcrum, May 17, 2022
8. Biden’s Asia Trip Shows Challenges in Uniting Region, Andrew Restuccia, Peter Landers and Ken Thomas, WSJ, May 24, 2022
9. What is America’s end game for the war in Ukraine? Felicia Schwartz and Amy Kazmin, Financial Times, May 29 2022
10. President Biden: What America Will and Will Not Do in Ukraine, Joseph Biden, New York Times, May 31, 2022
11. Khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương: Gắn kết Mỹ với khu vực, Tuần Việt Nam phỏng vấn đại sứ Phạm Quang Vinh, 26/5/2022

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét