ĐIỂM BÁO MẠNG
- Quốc tế: Điểm qua ý kiến quốc tế về các chức lãnh đạo mới lên của VN (BVN 8/4/2021)-BBC-'Làn sóng hắt hủi' các cựu nhân viên của ông Trump (VNN 7/7/2021)-Nguyên Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Lào an toàn trong vụ tai nạn lật tàu (VNN 6/4/2021)-Joe Biden đối đầu Tập Cận Bình cách nào? (BVN 6/4/2021)-Ngô Nhân Dụng-Lời hăm dọa của Trung Quốc về “chiến tranh nhân dân” ở Biển Đông có ý nghĩa gì? (BVN 6/4/2021)-Đảo chính tại Trung Quốc: bước nhảy vọt tới tự do (BVN 6/4/2021)-Chuyên gia Việt tham gia nhóm điều tra của WHO nói gì về nguồn gốc virus? (TT 5-4-21)-"Đường lưỡi bò" Trung Quốc "núp" hàng hiệu vào Việt Nam đều có... kết thảm (DT 5-4-21)-Bản đồ ‘đường lưỡi bò’: Người Việt cần tẩy chay Baidu mới trúng đích? (BVN 5/4/2021)-VOA-Nhật lên kế hoạch điều siêu tiêm kích tàng hình đối phó Trung Quốc trên biển (VNN 5/4/2021)-Nhiệm vụ đích thực của quân Trung Quốc ở miền Bắc Việt Nam trong chiến tranh Việt Nam (BVN 5/4/2021)-CH Hà Vũ-Việt Nam khó cưỡng lại chính sách "ngoại giao vac-xin" của Trung Quốc (RFI 5-4-21)-Người Mỹ gốc Việt nói gì về nạn kỳ thị thù hằn chống người châu Á? (BBC 5-4-21)-Mỹ nới hạn chế cho người tiêm vắc-xin, thế giới đã có 105,7 triệu ca khỏi Covid-19 (VNN 4/4/20210)-Từ hung ác “phát triển” thành cùng hung cực ác, nhờ đâu? (BVN 4/4/2021)-Vũ Kim Hạnh-Danielle Ngô – phụ nữ gốc Việt có quân hàm cao nhất trong quân đội Mỹ (VOA 4-4-21)-'Sang Đức giữa dịch Covid, tôi rơi vào bước đường cùng' (BBC 4-4-21)-Ông Trương Nhân Tuấn tranh luận với TS Nguyễn Hồng Thao về đá Ba đầu (TD 3/4/2021)-Ân Xá Quốc Tế: Việt Nam mở đợt đàn áp mới trước ngày bầu cử Quốc Hội (RFI 3-4-21)-(BVN)-Học giả thân Trung Quốc tung hỏa mù về Đá Ba Đầu, lập tức bị vạch mặt (TT 2-4-21)-Philippines phát hiện cấu trúc nhân tạo gần nơi tàu Trung Quốc tụ tập (VNN 2/4/2021)-Việt Nam có thể… “chơi dao hai lưỡi” (TD 2/4/2021)-Trương Nhân Tuấn-Mùa xuân Myanmar: Việt Nam từng thúc giục tướng lĩnh mở cửa (Blog VOA 1-4-21)-Tích cực chuẩn bị cho Giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới Việt - Trung (QĐND 1-4-21)-Bộ Ngoại giao Mỹ: Việt Nam đang sử dụng công nghệ mới để theo dõi, quấy rối công dân (RFA 31-3-21)-(BVN )-Cánh tay của Ban Tôn giáo Chính phủ vừa được nối dài vươn ra hải ngoại (Luật Khoa 31-3-21)-“Cách mạng màu online” và thủ đoạn dựng hình mẫu ngược! (CAND 29-3-21)-
- Trong nước: Nhà hoạt động Nguyễn Thúy Hạnh 'bị bắt' khi VN vừa có tân Chính phủ (BVN 8/4/2021)-BBC-Trình Quốc hội phê chuẩn việc bổ nhiệm 2 Phó Thủ tướng và 12 bộ trưởng (GD 7/4/2021)-Khai trừ ra khỏi Đảng đối với ông Tất Thành Cang và ông Lê Văn Phước (GD 7/4/2021)-Bằng giả, trình độ giả gây mục ruỗng cơ quan nhà nước (GD 7/4/2021)-Từ 1-7, TPHCM sẽ chỉ còn một cấp chính quyền là UBND TPHCM (KTSG 7/4/2021)-Những bài toán của nhiệm kỳ mới (VNN 7/4/2021)-Nữ Bí thư Tỉnh ủy An Giang được bầu làm Phó Chủ tịch nước (KTSG 6/4/2021)-Võ Thị Ánh Xuân-Bí thư Đắk Lắk Bùi Văn Cường được giới thiệu bầu làm Tổng thư ký Quốc hội (VNN 6/4/2021)-Tân Thủ tướng Phạm Minh Chính 'quyết đoán' là 'quyết đoán' thế nào? (BBC 6-4-21)- pv Đinh Hoàng Thắng-Việt Nam bắt giữ nhà báo chuyên điều tra tham nhũng Nguyễn Hoài Nam (BVN 5/4/2021)-Lại trò tung hỏa mù, xuyên tạc công tác nhân sự của Đảng, Nhà nước (CAND 5-4-21)-Ông Nguyễn Thiện Nhân: 'Tôi đã rất suy nghĩ khi được đề nghị ứng cử đại biểu Quốc hội' (TN 3-4-21)-Nghi vấn H&M đăng tải “đường lưỡi bò”: Có thể xử lý hình sự? (DV 3-4-21)-Công bố Quyết định phân công ông Đinh Tiến Dũng làm Bí thư Thành ủy Hà Nội (GD 3/4/2021)-Một nước cờ của Nguyễn Tấn Dũng, 8 năm sau Nguyễn Phú Trọng mới giải nổi (Thời Báo 3-4-21)-Việt Nam cật lực tìm mua vaccine Covid-19 (BBC 3-4-21)- Việt Nam đề nghị Hoa Kỳ hỗ trợ vaccine COVID-19 (VOA 2-4-21)-Đại biểu Quốc hội đề xuất ‘ngớ ngẩn’ để vừa lòng ai? (RFA 2-4-21)-
- Kinh tế: Khẩn trương thu phí không dừng tại trạm thu phí đường Nguyễn Văn Linh (GD 8/4/2021)-Hình thành văn hóa chủ động phòng, chống thiên tai (GD 8/4/2021)-Xây dựng Nghị định về chế độ ưu đãi người có công (KTSG 8/4/2021)-Tìm kiếm và ghi nhận những 'đại bàng' trong lĩnh vực công nghệ Việt Nam (KTSG 8/4/2021)-Bất động sản hàng hiệu: Giá trị bền vững theo thời gian (KTSG 8/4/2021)-Chuyển đổi số là tiến trình “Đổi mới lần 2” (VNN 8/4/2021)-Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: “5G là cơ hội để phát triển ngành công nghiệp ICT” (VNN 8/4/2021)-Chọn đường sắt hay sân bay (VNN 8/4/2021)-Vân Đồn cấm công chức môi giới bất động sản, ‘tiếp tay’ đầu cơ buôn bán đất (VNN 8/4/2021)-Quí 1-2021, nguồn điện từ năng lượng tái tạo tăng 180%, điện nhập khẩu giảm 58% (KTSG 7/4/2021)-Quảng Nam phê duyệt quy hoạch tổng mặt bằng dự án xử lý chất thải rắn (KTSG 7/4/2021)-Người tiêu dùng ở nông thôn mua sắm trực tuyến ngày càng nhiều hơn (KTSG 7/4/2021)-Startup phản ánh về rào cản đến từ hướng dẫn 'đường vòng' của cơ quan quản lý (KTSG 7/4/2021)-Áp dụng biện pháp chống bán phá giá tạm thời với thép hình chữ H của Malaysia (KTSG 7/4/2021)-Vì sao bất động sản Thảo Điền luôn duy trì sức hút trong nhiều năm? (KTSG 7/4/2021)-IMF dự báo kinh tế toàn cầu tăng trưởng mạnh nhất kể từ năm 1980 (KTSG 7/4/2021)-Tẩy chay H&M: Cảnh giác với "kinh tế cưỡng bức"... (ĐV 6-4-21)-Lạm phát sân golf: Cứ 2 tuần thêm 1 sân golf (ĐV 6-4-21)-Hàng không cần được cứu kịp thời (ĐĐK 7-4-21)-Ngành du lịch không thể hạ giá thêm được (NLĐ 6-4-21)-Thiếu lao động đi biển, nhiều tàu cá phải nằm bờ (DT 6-4-21)-Di dời trại giam Chí Hòa: Làm công trình công cộng hay bảo tồn? (TT 6-4-21)-
- Giáo dục: Thành phố Hồ Chí Minh đã chọn xong sách giáo khoa lớp 2,6 (GD 8/4/2021)-Những ai hưởng lợi sau cuộc thi khoa học kỹ thuật biến học sinh thành thần đồng? (GD 8/4/2021)-Phòng Giáo dục Phú Nhuận tổ chức kiểm tra học kỳ 2 sớm, học sinh sau đó làm gì? (GD 8/4/2021)-Nhìn lại một nhiệm kỳ đầy sóng gió và dấu ấn của nguyên Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ (GD 8/4/2021)-Học sinh chống đối cô Tuất, hậu quả chính các em sẽ phải nhận đầu tiên (GD 8//4/2021)-Hiệu trưởng giỏi sẽ chẳng ai trù dập giáo viên (GD 8/4/2021)-Chi tiết dự thảo cách xác định chỉ tiêu tuyển sinh của 25 lĩnh vực đào tạo (GD 8/4/2021)-Trẻ mầm non vô tư hát "địa ngục trần gian": Thật đáng lo ngại! (GD 8/4/2021)-Các trường ở Sài Gòn tăng tiết môn tiếng Anh cho học sinh thi vào lớp 10 (GD 8/4/2021)-Quy chế mới, sinh viên được chuyển cơ sở đào tạo, ngành học, hình thức học (GD 8/4/2021)-Miễn tiền thuê đất cho dự án nghiên cứu khoa học, phi lợi nhuận (GD 8/4/2021)-Đáng sợ những diễn biến khó lường của bạo lực học đường (GD 8/4/2021)-Nuôi dạy trẻ không trở thành nô lệ của điện thoại thông minh (GD 8/4/2021)-Danh sách 65 Hội đồng thi trong kỳ thi tốt nghiệp 2021 (GD 8/4/2021)-Đại học Tây Đô hướng tới phục vụ cộng đồng ở ĐBSCL (KTSG 7/4/2021)-
- Phản biện: Đôi lời với Thủ tướng (BVN 8/4/2021)-Lưu Trọng Văn-Bộ trưởng không phải là cán bộ đường lối (TD 8/4/2021)-Nguyễn Ngọc Chu-Thật tréo ngoe (TD 8/4/2021)-Lưu Trọng Văn-Ông Phạm Minh Chính phải “quyết đoán” để đưa nền kinh tế Việt Nam thoát Trung (TD 8/4/2021)-J. Nguyễn-Nhân vật Phạm Minh Chính (TD 8/4/2021)-Lê Minh Nguyên-Nhiệm vụ của Phạm Minh Chính trong vai trò thủ tướng là gì? (TD 7/4/2021)-Đỗ Ngà-Không có CS 1.0 thì làm sao có CS 2.0? (TD 7/4/2021)-Nguyễn Văn Nghệ-Quốc hội ta... nó thế (đêk) nào ấy... (BVN 7/4/2021)-Đan Thương-Nghĩ về tiêu đề “Chúng ta hãy thức tỉnh” (BVN 7/4/2021)-Nguyễn Đình Cống-Chuyện đùa về “nhiệm vụ chính trị mới” của giáo viên (BVN 7/4/2021)-Thái Hạo-Vương Đình Huệ cũng có một ‘tuổi thơ dữ dội’ (TD 6/4/2021)-Trân Văn-Về lý lịch bần nông (TD 6/4/2021)-Thái Hạo-Thêm vài lời về bài viết của ông Lê Kiên Thành (TD 5/4/2021)-Dương Quốc Chính-Cùng VARS trồng rừng (TD 5/4/2021)-Huy Đức-Bàn thêm về nhân tài (TD 5/4/2021)-Nguyễn Đình Cống-Mấy lời chân thành gửi tân Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc (TD 5/4/2021)-Mạc Văn Trang- Hãy tìm … cửa Tốn (GD 5/4/2021)-Xuân Dương-Xây 650 km đường sắt tốc độ cao trong 10 năm có khả thi? (Zing 4-4-21)- Bênh vực tội ác thủy điện Vân Nam cũng là một tội ác (BVN 4/4/2021)-Nguyễn Tuấn Khoa-Vì sao cần phân biệt nghiệp đoàn và công đoàn ở Việt Nam? (BVN 4/3/2021)-T.K. Trần-Tại sao dân Việt Nam lại tàn bạo với đồng loại như vậy? (TD 4/4/2021)-Dương Quốc Chính-Hãy đọc lời cầu mong ấy và thức tỉnh (TD 4/4/2021)-Lưu Trọng Văn-Tử tế (TD 4/4/2021)-Nguyễn Thông-Nhân chuyện bản đồ (TD 4/4/2021)-Lê Quang-Mô hình công an trị trong nhà trường (TD 4/4/2021)-Đỗ Ngà-Quốc Hội phải nâng cao tính đại diện và không vì thành tích! (TD 4/4/2021)-Ngô Huy Cương-Tẩy chay hay không tẩy chay… (TD 4/4/2021)-Đỗ Hùng-Một nhà trường vô pháp! (TD 3/4/2021)-Thái Hạo-Tháng Tư 1975 – sự đứt gãy lịch sử và sự vỡ vụn của những giấc mơ (Sài Gòn Nhỏ 3-4-21)-Bài 1: 'Cán bộ sợ nhất là trách nhiệm, mất chức’ (TVN 1/4/2021)-Tư Giang-Bài 2: Cấp phép cho các dự án không trong quy hoạch là sai (TVN 3/4/2021)-Tư Giang-Giám sát hội nghị cử tri nơi cư trú: Bạn có quyền yêu cầu dừng hội nghị trong trường hợp này (BVN 3/4/2021)-Hồng Anh-Cuộc chiến tranh trong giáo dục (TD 2/4/2021)-Thái Hạo-Mong Chính phủ cẩn trọng trong việc lựa chọn vắc-xin phòng chống Covid-19 (TD 2/4/2021)-Nguyễn Ngọc Chu-Danh sách các dự án có số phận như Cát Linh – Hà Đông dài như sợi dây kinh nghiệm (TD 2/4/2021)-Hoàng Tư Giang-Đường sắt Bắc-Nam: Nâng cấp cũ hay làm cao tốc mới? (TP 2-4-20)-Covid-19, cơ hội thoát Trung cho Việt Nam? (TD 2/4/2021)-J.Nguyễn-Quan hệ thương mại Trung - Mỹ và một số nước châu Á (TBKTSG 1-4-20)-(BVN)-Vũ Quang Việt-Chuyện cải tạo nhà vệ sinh ở Hà Tĩnh (TD 31/3/2021)-Trân Văn-Túm tùm tụp về bầu cử: Bạn luôn có lựa chọn, kể cả khi không được chọn lựa (BVN 31/3/2021)-YChan-Tranh luận "nảy lửa" của ĐB Lưu Bình Nhưỡng và tướng công an Nguyễn Thanh Hồng về tỷ lệ oan sai (BVN 31/3/2021)-Hoàng Đan-Sự đồi bại của tâm hồn (BVN 31/3/2021)-Nguyễn Đình Ấm-Hậu Đồng Tâm (BVN 31/3/2021)-Quốc hội khoá 15 tiếp tục là nơi chia chác quyền lực (TD 30/3/2021)-Lê Văn Đoành-Dạy trò kiểu này là đốn mạt (BVN 30/3/2021)-nhiều TG-Quốc hội có nói gì đến vụ án Hồ Duy Hải và vụ án Đồng Tâm không? (BVN 30/3/2021)-Mạc Văn Trang-Đại biểu trăn trở: Thông tin đất đai minh bạch sao có Alibaba bán dự án 'ma'? (BVN 30/3/2021)-TTO-Khi bầu cử là quyền rơm, tham nhũng thành vạ đá (TD 29/3/2021)-Trân Văn-Những sự đàn áp trong giáo dục (TD 29/3/2021)-Thái Hạo-Chuyện bắt bớ, đàn áp ở VN: Vì sao người này bị bắt, người kia thì không? (TD 29/3/2021)-J. Nguyễn-Bằng tiến sĩ lưỡng dụng: “vừa tiến vừa… sĩ” (GD 29/3/2021)-Đinh Văn Minh-Ông Nguyễn Trọng Nghĩa: Khắc phục tình trạng ngại học lý luận (VNN 28-3-21)-Chuyện trò với Lân Tường Thụy (BVN 28/3/2021)-Mạc Văn Trang-Bài phát biểu tâm huyết cuối cùng của Dương Trung Quốc tại Quốc hội (TD 28/3/2021)-Lưu Trọng Văn-Những con số "biết nói" về tình hình nợ công của Việt Nam (DT 27-3-21)-Sớm khắc phục tình trạng thiếu vật liệu xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam (SGGP 27-3-21)-Đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam: Nội địa hóa những gì? (ĐV 27-3-21)-Có 3 bài học mà mọi thế hệ lãnh đạo Việt Nam phải khắc cốt ghi tâm (ANTG 26-3-21)-Phan Đăng- Năng lực lắng nghe (VnEx 25-3-21)-Lê Đăng Doanh-
- Thư giãn: Chàng kỹ sư Australia trúng tiếng sét ái tình với cô gái Việt tại quán bar (VNN 6/4/2021)-Nhan sắc U60 của 'Nữ hoàng ảnh lịch' Diễm My (VNN 4/4/2021)-
Lý Quang Diệu từng đề nghị cấp dưới, nếu ai viết bài nói xấu Singapore thì mời sang Singapore diện kiến ngay.
Điển hình là giáo sư Paul Krugman của Đại học Princeton, Mỹ - kinh tế gia nhận giải Nobel.
Paul Krugman đã viết hai bài nổi tiếng trên báo Mỹ. Bài thứ nhất, ông tiên đoán kinh tế Liên Xô sẽ sụp đổ. Dựa trên các thông số kinh tế, ông phân tích đường cong GDP ngày càng nhỏ đi, tỷ lệ nghịch với tốc độ phát triển. Liên Xô đăng liền mấy bài phản bác ông.
Bài thứ hai, Paul Krugman phân tích kinh tế Singapore đầu tư kém hiệu quả, tốc độ GDP tăng trưởng chậm lại do độ năng động linh hoạt yếu. Lý Quang Diệu lập tức mời ông sang đàm đạo.
Tôi đã gặp Paul Krugman ở đại học Princeton gần chục năm trước. Tôi nói với ông rằng hai bài nghiên cứu ấy đã giúp tôi phân tích và hiểu kinh tế Việt Nam tốt hơn. Paul Krugman kể cho tôi nghe Lý Quang Diệu đã đón ông như thượng khách, hỏi ông cần gì và làm việc trực tiếp với ông.
Với tốc độ thay đổi của thế giới hiện nay, bài toán đặt ra cho mọi quốc gia là phải thu hút nhân tài. Thu hút nhân tài trên toàn cầu đến nước mình làm việc, mời họ đóng góp ý kiến cho mình, bên cạnh sự cầu thị với nhân tài trong nước. Người nêu tấm gương sáng trọng dụng những ý kiến khác biệt là Lý Quang Diệu.
Bí quyết của Lý Quang Diệu rất thực dụng, luôn lấy thực tế làm tiêu chuẩn đánh giá, tức lấy cái động làm mỏ neo, không tìm kiếm bất cứ lý thuyết nào. Và điều tôi cho rằng làm Singapore lột xác từ một làng chài là nhờ người đứng đầu như ông Lý luôn sẵn sàng thay đổi, không cứng nhắc, không giáo điều.
Cả nước ta sẽ bầu cử Quốc hội khóa XV vào ngày chủ nhật, 23/5/2021. Đó là sự kiện quan trọng nhằm thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội quan trọng cho 5 năm tới.
Theo quan sát của tôi, trong nhiệm kỳ vừa qua, Quốc hội khóa XIV đã có những đổi mới trong hoạt động. Các phiên thảo luận và chất vấn được tiến hành công khai nhiều hơn. Các đại biểu chuyển từ "đọc tham luận" theo bài chuẩn bị trước sang thảo luận, phản biện, chất vấn trực tiếp trên hội trường nhiều hơn. Quốc hội đã giới hạn thời gian cho phát biểu, hỏi đáp, tạo điều kiện để nhiều ý kiến được trao đổi, phiên họp trở nên sống động và sôi nổi hơn. Qua đó, vai trò giám sát của đại biểu Quốc hội đã cải thiện.
Có thể điểm lại những phiên chất vấn hiệu quả như trường hợp Tập đoàn Vinashin bị thua lỗ nặng hay trường hợp Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Văn Truyền trước khi nghỉ hưu đã ký bổ nhiệm 60 vị trí cán bộ chủ chốt.
Bên cạnh những chuyển biến tích cực, theo quan sát của tôi, trong số gần 500 đại biểu Quốc hội được bầu ra, chỉ khoảng 100 đại biểu tích cực lên tiếng, thảo luận, chất vấn, phản biện tại hội trường. Trong khi đó, số đại biểu còn lại ít xuất hiện trên nghị trường và trước báo chí. Việc thực hiện những cam kết sau chất vấn chưa được Quốc hội kiểm tra, giám sát đầy đủ và công khai trong thực tế cũng là vấn đề cần được bổ sung.
Trước và sau mỗi kỳ họp, đại biểu Quốc hội đều có các cuộc tiếp xúc cử tri, song những khuôn mặt cử tri được mời dự ít khi đổi mới. Số cử tri trẻ và phụ nữ chưa được đại diện xứng đáng.
Năm năm qua, công cuộc cải cách của nước ta đã đạt một số tiến bộ được quốc tế công nhận. Chỉ số Năng lực cạnh tranh toàn cầu do Diễn đàn Kinh tế Thế giới công bố năm 2019 cho thấy Việt Nam tăng 10 bậc, xếp thứ 67/141 nền kinh tế. Chỉ số Đổi mới sáng tạo của Việt Nam đã tăng liên tục, từ thứ 89 năm 2013 lên vị trí 45 năm 2018.
Song Chỉ số cảm nhận tham nhũng do Tổ chức Minh bạch Quốc tế công bố, chúng ta chỉ xếp thứ 117/176 nền kinh tế, đòi hỏi Việt Nam phải tiếp tục cải cách thể chế, kiểm soát quyền lực hiệu quả hơn.
Chênh lệch xếp hạng quá xa từ những chỉ tiêu trên chỉ rõ cải cách thể chế đang là khâu yếu nhất. Bộ máy quản lý của chúng ta trùng lắp, cồng kềnh, chi tiêu hành chính quá lớn đòi hỏi phải được tinh giảm mạnh mẽ như Đại hội XIII của Đảng đã đề ra.
Rất mong kỳ họp Quốc hội cuối cùng của khóa cũ và cuộc bầu cử tháng 5 này sẽ tìm ra cách đi hợp lý cho những đòi hỏi cấp bách về đường hướng phát triển của đất nước. Đặc biệt là lựa chọn ra những người dám nói, dám chấp nhận tiếng nói khác biệt và dám làm.
Hết sức tôn trọng sự đa dạng trong suy nghĩ là bài học tôi nhìn ra từ Lý Quang Diệu. Nhiều người đưa ra những ý kiến khác nhau không phải là chống lại nhau và nhằm chống lại ai. Ở nhiều đơn vị nước mình, tôi vẫn thấy người ta quá đề cao việc mọi người phải nói giống nhau. Giống nhau thì làm sao có cái mới, làm sao có đột phá?
Vì thế, nhận ra đâu là ý kiến khác biệt, ý kiến phản ánh thực tế đa dạng, sự biến chuyển tư duy mau lẹ và những lập luận chống lại nhau chính là năng lực quan trọng của người lãnh đạo.
Lê Đăng Doanh
Có 3 bài học trong hàng trăm ngàn bài học lịch sử phải khắc cốt ghi tâm. Bài học thứ nhất là chớ đem chuyện nhà lên trên chuyện nước giống như An Dương Vương, khiến đất nước rơi vào nghìn năm Bắc thuộc. Bài học thứ hai là chớ cậy thành cao hào sâu mà không chú trọng đến yếu tố “lòng dân” giống như Hồ Quý Ly. Và, bài học thứ ba là chớ tha hóa, biến chất đến mức rơi vào cảnh “sợ dân hơn sợ giặc” như ở cuối thời nhà Nguyễn.
Thế kỷ 21 mở ra những chân trời sáng tạo mới nhưng cũng đồng thời tiềm ẩn những biến động mới, nằm ngoài mọi sự tưởng tượng của chúng ta. Chỉ qua 2 thập niên đầu của thế kỷ 21, chúng ta đã nhiều phen giật mình với những biến động như vậy, trải dài ở nhiều phương diện khác nhau của đời sống: chính trị, khoa học, thiên tai, dịch dã… Nó đòi hỏi mỗi quốc gia, dân tộc phải có những cách ứng biến chuẩn xác, nếu không muốn phải trả giá đắt.
Trong quá trình tìm kiếm các giải pháp ứng biến, những gì xảy ra trong quá khứ liệu còn ý nghĩa gì không? Con người của thế kỷ 21 liệu có thể nhìn vào lịch sử để truy tìm những hướng đi khả dĩ cho thực tại và tương lai của mình? Đấy là chủ đề mà ANTG GT - CT đặt ra với GS.TSKH lịch sử Vũ Minh Giang.
Lịch sử khác sử học
- Nhà báo Phan Đăng: Thưa giáo sư, tôi nghĩ rằng lịch sử chỉ diễn ra một lần nhưng nhận thức về lịch sử thì phải diễn ra nhiều lần và trong quá trình “nhận thức nhiều lần” đó, con người hiện đại hoàn toàn có thể soi mình vào lịch sử, để từ đó tìm ra những gói giải pháp cho thực tại. Là một nhà nghiên cứu lịch sử lâu năm, ông có đồng tình với một cách đặt vấn đề như vậy hay không?
- GS.TSKH Vũ Minh Giang: Tôi nghĩ đấy là một cách đặt vấn đề khá lí thú. Nhưng, để hiểu chuẩn xác hơn thì trước khi bàn bạc cụ thể phải phân biệt rất rõ sự khác nhau giữa lịch sử và sử học. Cái này thì những người làm ngành sử ai cũng hiểu nhưng người ngoài ngành có thể nhầm lẫn. Lịch sử là cái khách quan, cái đã diễn ra, chúng ta không thay đổi được. Chúng ta chỉ có thể dựa vào những dấu vết của nó thông qua những ghi chép, những hiện vật chôn vùi dưới lòng đất và các thông tin tản mạn để tái hiện lại mà thôi. Và toàn bộ quá trình tái hiện, nhận thức đó chính là sử học.
Mà phải nói thêm là sự tái hiện đó cũng không thể chuẩn xác tuyệt đối như những gì nó đã diễn ra. Cho nên, người làm sử không thể nói một cuốn sách lịch sử đến đây là chấm hết, đến đây là chân lí. Tôi thường nói đùa là nếu nói như vậy thì chúng ta hãy đóng tất cả các khoa lịch sử ở các trường đào tạo lại, bởi chỉ cần đọc một cuốn sách như vậy là xong. Tóm lại, phải phân biệt rất rõ sự khác nhau giữa khái niệm “lịch sử” với tư cách bản thể và khái niệm “sử học” với tư cách nhận thức.
- Khía cạnh mà chúng ta đang đề cập là “sử học”?
- Đúng rồi! Nhà sử học Trung Quốc Hạ Tăng Hựu, thầy của những người học trò nổi tiếng như Lương Khải Siêu, Khang Hữu Vi đã viết cuốn “Trung Quốc cổ đại sử”, trong đó có một câu rất hay: “Trí mạc đại ư tri lai”, nghĩa là nhiệm vụ của trí thức không có gì lớn lao hơn là biết được tương lai. Câu tiếp theo là: “Lai hà dĩ năng tri/ Cứ vãng dĩ suy/ Cố hữu sử học giả”, tức là những chuyện còn ở tương lai làm sao mà biết, chẳng qua là căn cứ vào dĩ vãng để suy ra đấy thôi, vì vậy mới cần đến nhà sử học. Khoa học lịch sử chính là xây dựng một hệ dữ liệu để có thể góp phần lý giải những gì đang diễn ra và dự báo được những gì sẽ xảy ra.
- Tôi muốn chúng ta thử bàn về một câu chuyện cụ thể, đó là việc phòng chống COVID-19 ở Việt Nam. Rõ ràng đây là câu chuyện của thời hiện đại 100% nhưng câu chuyện hiện đại này có khiến một nhà làm sử như ông ngẫm nghĩ về những sợi dây liên kết nào đó với quá khứ hay không? Liệu có quá lời không nếu nói rằng chúng ta phòng, chống dịch không chỉ bằng sự vào cuộc của một hệ thống chính trị, không chỉ bằng những giải pháp y tế, mà bằng cả những đặc điểm lịch sử truyền thống nào đó của người Việt Nam?
- Bạn hãy nhớ lại giai đoạn chúng ta phải cách li xã hội triệt để trên diện rộng để phòng, chống dịch. Lúc đó Thủ tướng Chính phủ đã kêu gọi người dân “Chống dịch như chống giặc”. Tôi cho rằng, khẩu hiệu ấy đã khơi dậy truyền thống văn hóa vốn có của người Việt Nam. Coi “dịch” như “giặc” thì không khác gì một lời hiệu triệu toàn dân khi Tổ quốc lâm nguy. Mỗi khi tình thế như vậy xuất hiện thì người Việt luôn quyết liệt gồng mình lên ứng phó.
Trong lịch sử, người Việt thường xuyên phải đối phó với giặc ngoại xâm, bởi nằm trong một vùng địa chiến lược rất quan trọng. Đặc điểm này giải thích tại sao trong khẩu ngữ của người Việt, từ “chết” và “loạn” lại xuất hiện nhiều đến thế: nào là “chết rồi”, nào là “thôi chết rồi”, nào là “chết tôi rồi” hay chỉ vì một chuyện không lấy gì làm to tát vẫn có thể nói “thế có mà loạn à”... Đôi khi chỉ đơn giản là quên cái chìa khóa, hay nhỡ một chuyến xe, người Việt cũng hay thốt lên “thế có chết không”.
Trong suốt chiều dài lịch sử của mình, người Việt đã quá nhiều lần bị đẩy vào những tình huống một sống hai chết và quá hiểu là trong những tình huống đó, mình phải làm gì để tồn tại. Cho nên, khi xuất hiện lời hiệu triệu “chống dịch như chống giặc” thì không ai bảo ai, toàn dân ngăn nắp, xếp hàng một tức thời. Như thế có nghĩa chúng ta đang giải quyết một vấn đề hiện tại không chỉ bằng những giải pháp của hiện tại, mà bằng cả chiều sâu văn hóa của mình.
Nếu dám ngồi lên đầu lên cổ nhân dân thì…
- Theo tôi, khai thác những đặc tính lịch sử để cấu tạo những gói giải pháp cho thực tại là câu chuyện đòi hỏi tầm vóc và sự tinh tế vô cùng. Bởi có khi nó đem đến hiệu quả, như câu chuyện chống dịch bệnh mà chúng ta vừa phân tích, nhưng không cẩn thận nó có thể dẫn đến tác dụng ngược. Chẳng hạn như khi đọc sử, cá nhân tôi rất trằn trọc với câu chuyện Hồ Quý Ly lấy ngôi nhà Trần. Tôi nghĩ là khi thực hiện hành động mang tính bước ngoặt này, Hồ Quý Ly cũng đã nhìn vào lịch sử, đó là giai đoạn cuối thời Lý, khi triều chính cũng xuống dốc và các vị vua cuối triều Lý cũng yếu đuối hệt như những vị vua cuối triều Trần. Khi đó, Trần Thủ Độ đã nổi lên, thực hiện hàng loạt thủ đoạn chính trị để giành lấy ngôi từ tay nhà Lý. Đến thời của mình, khi trở thành nhạc phụ của vua Trần Thuận Tông, rồi ông ngoại của Trần Thiếu Đế, có lẽ Hồ Quý Ly cũng nghĩ rằng: tại sao mình lại không thể trở thành một Trần Thủ Độ thứ hai? Tại sao lịch sử lại không thể lặp lại theo đúng quy luật của nó? Nhưng, cái kết cục mà Trần Thủ Độ và Hồ Quý Ly tạo ra cuối cùng lại khác nhau một trời một vực. Càng ngẫm nghĩ hiện tượng này, tôi càng nghĩ rằng, việc nhìn vào lịch sử là tốt nhưng lại phải đặt những câu chuyện và những bài học lịch sử vào đặc tính của thời đại mình đang sống một cách tinh tế. Xin nhấn mạnh, tôi chỉ là một người đọc sử nghiệp dư và luôn xác định rằng những ý nghĩ của mình có thể rất sai. Ông là một nhà làm sử chuyên nghiệp, xin ông lý giải giúp tôi hiện tượng này.
Giáo sư Vũ Minh Giang trò chuyện cùng phóng viên Chuyên đề ANTG GT - CT. |
- Cách nghĩ của nhà báo rất lý thú và gợi cho tôi nhiều ý tưởng. Trước hết, tôi muốn nói rằng những bài học lịch sử không chỉ là những bài học thành công mà còn có cả những bài học thất bại. Việc áp dụng một bài học lịch sử vào hiện tại không chỉ rơi vào một trong hai trường hợp: hoặc là phù hợp, hoặc không phù hợp, mà có thể rơi vào trường hợp phù hợp nhưng chỉ ở một giai đoạn nhỏ nào đó của hiện tại chứ không phải là tất cả.
Trong câu chuyện giữa Trần Thủ Độ và Hồ Quý Ly mà nhà báo đặt ra, có thể cả nhà Trần lẫn nhà Hồ đều giống nhau ở giai đoạn giành ngôi vị, nhưng lại khác nhau ở giai đoạn sau khi cướp ngôi. Tôi nói thế là bởi sau khi có được quyền lực, nhà Trần đã tạo dựng một thiết chế nhà nước có liên hệ mật thiết với các làng xã, dựa vào nhân dân.
Tôi cho rằng tổ chức bộ máy nhà nước thời Trần có đặc trưng Việt Nam hơn bất cứ triều đại quân chủ nào. Trên dưới đồng lòng, anh em hòa thuận, cả nước góp sức, mà các nhà sử học gọi là “tập quyền thân dân” mới sinh ra những nhân vật lịch sử lỗi lạc như Trần Nhân Tông, Trần Hưng Đạo. Còn Hồ Quý Ly lại rất khác. Chúng ta không nghi ngờ lòng yêu nước và quyết tâm chống giặc của ông nhưng sau khi có được quyền lực, Hồ Quý Ly lại ra sức xây dựng một đội quân thường trực 1 triệu người, dựng thành kiên cố, chế tạo vũ khí hiện đại (pháo thần cơ, thuyền cổ lâu, xây thành Tây Giai...). Và ngay lúc đó, một vị tướng giỏi, con trai ông, Tả tướng Hồ Nguyên Trừng đã nói: “Đánh thần không sợ, chỉ sợ lòng dân không theo”.
- “Nhân họ Hồ chính sự phiền hà/ Để trong nước lòng dân oán hận” - Nguyễn Trãi, một người từng làm quan nhà Hồ, sau này cùng Lê Lợi đánh giặc Minh đã viết về nhà Hồ như vậy!
- Trong lịch sử quân chủ Việt Nam, làm gì có ai xây dựng được một tòa thành kiên cố như nhà Hồ. Lại có cả cổ lâu thuyền, súng thần cơ, nghĩa là những thứ vũ khí tối tân hơn cả vũ khí nhà Minh. Ấy vậy mà chỉ sau 6 tháng nhà Hồ để mất nước, đến mức cha con Hồ Quý Ly còn bị bắt sang Trung Quốc. Dựa vào thành quách kiên cố, vũ khí tối tân, quân đội hùng mạnh nhưng lại không có được lòng dân thì kết cục ấy là tất yếu. Nếu học theo cách nhà Trần thì phải “khoan thư sức dân làm kế sâu rễ, bền gốc”, phải dựa vào dân chứ. Cho nên việc áp dụng các bài học lịch sử còn phải được xem xét ở nhiều khía cạnh như: áp dụng trọn vẹn hay bộ phận? Áp dụng máy móc hay sáng tạo? Áp dụng cái cốt lõi bản chất hay cái hình thức bên ngoài?
- Chúng ta đều biết nhà Trần đánh quân Nguyên Mông bằng chiến thuật “vườn không nhà trống” và tôi nghĩ điều kiện tiên quyết để thực hiện “vườn không nhà trống” là phải có được lòng dân!
- Đúng là như thế! Bài học sức mạnh của dân sau đó còn được thể hiện rõ nét ở cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Khi Lê Lợi khởi sự chỉ có hai bàn tay trắng, bị quân Minh truy đuổi tới mức có lúc phải cùng đường chạy lên núi, thế mà cuối cùng vẫn thu phục được giang sơn. Là bởi đâu? Bởi thành quách kiên cố, vũ khí tối tân, quân đội ưu việt ư? Không! Là do nghĩa quân có được lòng dân. Câu chuyện “lòng dân” mà ta đang nói tới ở đây không chỉ đúng một cách chung chung, nguyên tắc, mà đặt vào bối cảnh lịch sử của riêng Việt Nam còn có những nét rất đặc thù.
Người Việt Nam ở trong một môi trường luôn phải ứng phó với những thử thách lớn hơn sức chịu đựng của mình. Cho nên, để vượt qua những giờ phút hoạn nạn, người Việt bắt buộc phải tựa vào nhau, trên dưới một lòng để tạo ra sức mạnh hơn những gì mình vốn có. Nghiên cứu các triều đại lịch sử Việt Nam, tôi thấy rằng triều đại nào có một chút thành công mà nghĩ rằng mình có thể ngồi lên đầu lên cổ nhân dân thì thất bại sẽ đến tức thời. Anh nhớ lịch sử nhà Nguyễn với ông vua đầu triều Gia Long chứ?
- Vâng! Đấy là ông vua đầu tiên tạo ra một đất nước nhất thống có lãnh thổ liền mạch, khẳng định vững chắc chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Đến thời vua Minh Mạng thì thậm chí còn mở rộng cương giới đất nước và còn tạo ra tầm ảnh hưởng rất lớn trong khu vực, thế mà sau đó...
- Khi Gia Long thu phục giang sơn vào năm 1802, ông đã đánh tan tác quân Tây Sơn, truy cùng diệt tận từng người không còn đường chạy. Sau đó đất nước mà ông trị vì trở thành một cường quốc ở Đông Nam Á, đến mức tổng thống thứ ba của Hợp chủng quốc Hoa Kì là Thomas Jefferson cử phái bộ sang xin kí hiệp định thương mại mà ông còn không kí. Robert Hopkins Miller đã kể lại trong cuốn sách “The Relation of United States and Vietnam 1787-1941” rằng nửa đầu thế kỉ XIX, Đại Nam là một đế chế hùng mạnh. Nghĩ rằng đế chế của mình không ai có thể đụng đến nên nhà Nguyễn sau đó có nhiều biểu hiện quay lưng lại với dân. Vì thế bắt đầu xuất hiện những cuộc khởi nghĩa lẻ tẻ, sau đó cứ tăng dần và đến cuối thời Nguyễn thì mối quan hệ giữa chính quyền và nhân dân đã ở trạng thái đối kháng gay gắt. Vì vậy, trong hồi kí của mình, ông Trần Huy Liệu đã đưa ra nhận định: “Một trong nhưng nguyên nhân mất nước dưới thời nhà Nguyễn là do triều đình sợ dân hơn sợ giặc”.
Nhìn lại tất cả những câu chuyện nói trên, tôi cho rằng đối với những nhà cầm quyền Việt Nam, xưa cũng thế, nay cũng thế, sau này cũng thế, có 3 bài học trong hàng trăm ngàn bài học lịch sử phải khắc cốt ghi tâm. Bài học thứ nhất là chớ đem chuyện nhà lên trên chuyện nước giống như An Dương Vương, khiến đất nước rơi vào nghìn năm Bắc thuộc. Bài học thứ hai là chớ cậy thành cao hào sâu mà không chú trọng đến yếu tố “lòng dân” giống như Hồ Quý Ly. Và, bài học thứ ba là chớ tha hóa, biến chất đến mức rơi vào cảnh “sợ dân hơn sợ giặc” như ở cuối thời nhà Nguyễn.
Không sợ cái mới
- Từ câu chuyện nhà Nguyễn để mất nước vào tay thực dân Pháp, tôi nghĩ còn một bài học căn cốt nữa, đó là bài học về việc ứng xử với cái mới. Giữa thế kỷ XIX, khi người Pháp tới đây thì nhà Nguyễn phải đối diện với một kẻ thù khác xa tất cả những kẻ thù trước đây của mình và lịch sử cho thấy triều đại này đã ứng xử không đúng với “cái mới”.
Mỗi lần nghĩ đến điều này, tôi thường nghĩ về cách ứng xử với “đối thủ” mới của người Nhật. Ở thời kỳ đó, khi chiến hạm đầu tiên của Mỹ do Phó Đề đốc Perry chỉ huy đến gây sự với nước Nhật thì học giả Fukuzawa Yukichi lại thốt lên một câu nổi tiếng: “May thay, Phó Đề đốc Perry đã đến”. Không phải vì ông không yêu nước, mà vì ông và những người cấp tiến như ông hiểu rằng, chính nhờ pháo hạm này mà người Nhật nhận ra: mình đang thấp kém hơn đối thủ và thấp kém hơn thời đại cả một thế kỷ văn minh.
Cho nên, bước đầu phải nhượng bộ để học hỏi, rèn luyện và phát triển quốc gia theo phương thức mới. Đến một lúc nào đó, mình mạnh thật sự thì mới quay lại nói chuyện với những kẻ đã bắt nạt mình và đòi lại tất cả những gì đã mất.
Thưa giáo sư, ở đây tôi tuyệt đối không có ý so sánh cách ứng xử của ta và Nhật thời điểm đó, tôi cũng tuyệt đối không dám “bắn súng lục vào quá khứ”, vì tôi hiểu là suy cho cùng mọi diễn biến lịch sử đều có những lý lẽ riêng và tính tất yếu riêng của nó.
Nói đến những điều này, tôi muốn qua lăng kính lịch sử để cùng thử nhìn ra những bài học về cách “ứng xử với cái mới” của chính chúng ta ngày hôm nay. Thế kỷ 21 với sự lên ngôi của trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn dự báo sẽ có rất nhiều yếu tố mới mẻ, khôn lường ở rất nhiều lĩnh vực khác nhau đổ vào các quốc gia. Do vậy, xây dựng một nhãn quan, phác thảo một thái độ, xác lập một phương pháp có tính chất tối ưu trong mối tương tác với cái mới là điều vô cùng cần thiết. Sợ cái mới đến mức đóng cửa với nó, thậm chí coi nó như cái thù địch là điều chắc chắn không lặp lại. Nhưng, chậm chạp ứng biến với nó, chậm chạp trong việc thử nghiệm một phần nào của nó, mà vẫn không làm ảnh hưởng tới sự phát triển cốt lõi của mình, rất có thể sẽ khiến một quốc gia tụt hậu. Giáo sư nghĩ gì về điều này?
- Đồng ý với anh là ở đây chúng ta không đặt vấn đề phê phán một con người, một triều đại cụ thể trong lịch sử, mà từ đó phải bàn những vấn đề rộng lớn hơn. Nếu nhìn vào lịch sử và văn hóa truyền thống, có thể thấy bên cạnh muôn vàn cái hay, những điều kỳ diệu, trong đó có khả năng giỏi thích ứng với hoàn cảnh và rất thông minh trong tiếp thu, tiếp biến những giá trị ngoại lai... thì chúng ta cũng phải thẳng thắn nói với nhau rằng người Việt có không ít hạn chế do đặc điểm của nông dân làng xã, chủ yếu sống trong lũy tre làng và làm nghề trồng lúa nước. Một trong những nhược điểm cố hữu là tầm nhìn hạn hẹp.
Các trí thức thường nói đùa với nhau rằng điều này không chỉ có trong một nhóm người cụ thể nào, mà có trong anh, trong tôi, trong tất cả chúng ta. Trong quá khứ, khi sinh ra, mỗi người Việt Nam đều đeo trên cổ mình 3 chữ “N” vô hình nhưng hiện hữu, đó là Nông dân - Nông nghiệp - Nông thôn. Và, không thể nói là ngày hôm nay chúng ta đã hoàn toàn rời xa được 3 chữ “N” này. Cho nên, mặc dù giỏi tiếp thu, ứng biến khi bị thả vào những hoàn cảnh mới nhưng ở trong tư thế chủ động chọn lựa thì chúng ta thường ngại thay đổi và dễ hài lòng với những gì mình đang có.
Cuối thế kỷ XIX, khi người Pháp đến, chủ nghĩa thực dân xuất hiện thì triều đình nhà Nguyễn đã mắc 2 sai lầm sau đây: Một là, rất chủ quan với những gì mình đang có. Hai là, khi có những ý kiến đề đạt phải thay đổi thì nó lập tức bị cô lập.
Bây giờ nhìn lại, ta thấy tư tưởng cải cách của Nguyễn Trường Tộ lúc đó cũng không khác mấy so với Fukuzawa của Nhật nhưng những đề xuất ông gửi lên triều đình đều bị chặn lại, trước hết là bởi các đại trí thức Nho học bảo thủ đương thời. Mà nhân đây tôi cũng muốn nói, giai đoạn đó không riêng gì Nhật Bản, ngay cả Thái Lan cũng ứng xử với cái mới khá mềm dẻo để bảo vệ và phát triển quốc gia.
Một ví dụ nho nhỏ: Họ đã cho thương thuyền của các nước Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha... vào mình một cách chủ động. Tất cả đều có mặt nên rốt cuộc, không ai có thể độc chiếm cho mình. Làm như thế họ cũng phải nín nhịn rất nhiều. Nhưng, tính cách “ngoại giao cây sậy” là như vậy, hễ gió đến thì rạp xuống, hết gió lại đứng thẳng lên. Tất nhiên, Việt Nam, Nhật Bản, Thái Lan có vị trí địa lý khác nhau, đặc tính dân tộc khác nhau, nên không thể lấy bất cứ ai ra làm chuẩn. Nhưng, chúng ta đang bàn tới khía cạnh ứng xử với cái mới và vì thế cần tham khảo những nước xung quanh, ở cùng thời điểm đã ứng xử với cái mới như thế nào.
- Một nhà nghiên cứu văn hóa nói rằng, trước cái mới, Việt Nam chỉ học những gì mình muốn học, chứ không học một cách toàn vẹn, cốt lõi. Tư duy “đi tắt, đón đầu” có lẽ sinh ra từ đặc tính này. Nhưng, thế kỷ 21 với những đòi hỏi lớn về phát triển bền vững có lẽ không còn đất cho kiểu học hỏi, tiếp biến này?
- Anh làm tôi nhớ đến một kỷ niệm diễn ra vào giữa những thập niên 80, khi tôi là nghiên cứu sinh ở Nga, đã được học ở một ngôi trường danh tiếng là Lomonosov. Khi tôi bảo vệ luận án tiến sĩ khoa học thì cũng có chút hãnh diện nên đã hỏi thầy mình: “Thưa thầy, giữa nghiên cứu sinh Nhật Bản và nghiên cứu sinh Việt Nam thì ai hơn?”.
- Với chút hãnh diện vừa kể chắc ông đang đợi câu trả lời là “nghiên cứu sinh Việt Nam”?
- (Cười lớn...) Thầy tôi trả lời như sau: “Chẳng ai hơn ai. Nhưng khác nhau thì có”. Thầy tôi có thói quen hướng dẫn là luôn để cho nghiên cứu sinh phải chủ động, khi nào trong quá trình tìm tòi nghiên cứu, tập hợp đủ 10 vấn đề cần hỏi thì thầy mới cho gặp. Qua cách làm này, thầy phát hiện ra sự khác biệt giữa nghiên cứu sinh Nhật và Việt. 10 câu hỏi của nghiên cứu sinh Nhật Bản bao giờ cũng xoay quanh một vấn đề lớn, nghĩa là họ khai thác vấn đề lớn một cách chi tiết, tỉ mỉ. Còn 10 câu hỏi của nghiên cứu sinh Việt Nam lại thường trải dài trên những vấn đề rất khác nhau. Có nghiên cứu sinh Việt Nam hỏi được vài câu rồi quay sang hỏi thầy: Thưa thầy, em đang hỏi đến câu thứ mấy rồi ạ? Có nghĩa là sự chuẩn bị cho buổi gặp cũng chưa thật kỹ càng, nghiêm túc (Cười lớn...). Tôi luôn kể điều này cho đồng nghiệp, học trò của mình nghe để chúng ta cùng nhau thay đổi.
- Xin cảm ơn ông!
“Một dân tộc sao có thể hình thành bản sắc văn hóa trong một ngày! Bản sắc ấy hình thành qua nhiều ngày, nhiều quá trình và đó chính là lịch sử. Cho nên, lịch sử là chìa khóa vàng giúp một dân tộc tự nhận thức được mình là ai. Một chính khách từng nói câu nổi tiếng: “Nếu một người lớn lên mà không biết về lịch sử thì không khác gì một đứa trẻ lớn lên trong trại trẻ mồ côi, không biết bố mẹ mình là ai, quê quán mình ở chỗ nào”. |
“Nếu coi lịch sử là một phòng thí nghiệm thì nó khác tất cả những phòng thí nghiệm khác ở 2 điểm. Một, tất cả những đối tượng tham gia vào phòng thí nghiệm đó đều là thật: người thật, việc thật, cười thật, khóc thật. Hai, những cái giá phải trả ở phòng thí nghiệm đó chính là xương máu của không biết bao nhiêu con người, bao nhiêu thế hệ. Cho nên, những kết luận - những bài học được đúc rút từ một phòng thí nghiệm đặc biệt như vậy lại không được nghiền ngẫm đúng mức thì vô cùng lãng phí”. |
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét