ĐIỂM BÁO MẠNG
- Quốc tế: Ông Putin nêu thủ phạm tấn công cầu Crưm, Ukraine bị tố bắn phá lãnh thổ Nga (VNN 10/10/2022)-Bí mật loại tên lửa khiến hệ thống HIMARS nguy hiểm hơn (VNN 10/10/2022)-Ông Kim Jong Un giám sát huấn luyện hạt nhân chiến thuật Triều Tiên (VNN 10/10/2022)-Nhà Trắng khẳng định tiếp tục hỗ trợ Ukraine, không bình luận vụ sập cầu Crưm (VNN 10/10/2022)-Ngày tàn của đạo quân đánh thuê tư nhân Nga (BVN 10/10/2022)-Lê Tây Sơn-Hoang tưởng phong kiến Đế chế của Putin, đất nước buồn nhất thế giới (BVN 10/10/2022)-Nổ cháy sập cầu Kerch và hệ luỵ (BVN 10/10/2022)-Kim Văn Chính-Bầu cử giữa kỳ Mỹ: Cuộc đua đã sẵn sàng (VNN 9/10/2022)-Nga thay tổng chỉ huy chiến dịch đặc biệt, Ukraine huy động 40.000 quân tới Luhansk (VNN 9/10/2022)-Video thiết giáp Mỹ viện trợ cho Ukraine bị phục kích (VNN 9/10/2022)-Triều Tiên tiếp tục phóng 2 tên lửa đạn đạo (VNN 9/10/2022)-Xem Israel trình diễn vũ khí laser đánh chặn UAV (VNN 9/10/2022)-Chính phủ Biden không cho Trung Quốc có kỹ thuật chip điện tử tối tân (BVN 9/10/2022)-Thất bại thê thảm, Putin “lột lon” hàng loạt sĩ quan cấp cao (BVN 9/10/2022)-Quà tặng sinh nhật khác thường của Tổng thống Belarus dành cho ông Putin (VNN 8/10/2022)-Thêm chỉ huy quân sự Nga mất chức, Ukraine tuyên bố giành lại 2.400km2 lãnh thổ miền nam (VNN 8/10/2022)-Nhà Trắng công bố lệnh cấm vận mới với chip bán sang Trung Quốc (VNN 8/10/2022)-Động đất gần bãi thử hạt nhân Triều Tiên, lý do Bình Nhưỡng liên tiếp thử tên lửa (VNN 8/10/2022)-Giải mã mục tiêu của tên lửa Triều Tiên qua quãng đường bay (VNN 8/10/2022)-Liên tục vỡ phòng tuyến ở Ukraine, quân đội Nga gây hoài nghi cho đồng minh [như… ]và hoảng hốt cho cả thầy lẫn tớ trong nội bộ nước Nga (*) (VNN 8/10/2022)-Thanh Danh-EU gia tăng trừng phạt Nga, Ukraine tái kiểm soát 400km2 lãnh thổ ở Kherson (VNN 7/10/2022)-Việt Nam nêu quan điểm khi Nga sáp nhập 4 tỉnh Ukraine (VNN 6/10/2022)-Hồi kết của chính trị nguyên lão tại Trung Quốc? (BVN 6/10/2022)-Rộ tin Pháp triển khai điệp viên ở Ukraine (VNN 6/10/2022)-Liệu nền kinh tế Trung Quốc có thể vượt Mỹ? (VNN 6/10/2022)-EU thông qua gói trừng phạt Nga, Ba Lan muốn Mỹ chia sẻ vũ khí hạt nhân (VNN 6/10/2022)-Tình báo Mỹ tin Ukraine đứng sau vụ ám sát con gái học giả Nga (VNN 6/10/2022)-Việt Nam rơi vào thế khó xử khi Nga thất bại ở Ukraine (BVN 6/10/2022)-RFA-Sau hơn nửa năm chiến tranh Nga-Ukraine, dân EU nghĩ gì? (BVN 6/10/2022)-Phạm Bá-Đảng viên lão thành 105 tuổi gửi thông điệp thẳng thừng cho Tập (BVN 6/10/2022)-
- Trong nước: Chương trình phiên họp thứ 16 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (GD 10/10/2022)-Giải phóng Thủ đô: Phá tan âm mưu trao trả một Hà Nội tan hoang, xơ xác (VNN 10/10/2022)-Cựu cán bộ công an vướng vòng lao lý sau vụ cháy quán karaoke làm 32 người tử vong (VNN 10/10/2022)-Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về công tác nhân sự (VNN 9/10/2022)-Khoảnh khắc khó quên về Hà Nội từ sau năm 1954 (VNN 9/10/2022)-Kỷ luật Ban Thường vụ Đảng ủy Sở Y tế và Giám đốc CDC Quảng Ngãi (VNN 7/10/2022)-Bộ Ngoại giao lên tiếng việc một số cán bộ bị bắt trong vụ chuyến bay giải cứu (VNN 6/10/2022)-Cần làm rõ tình trạng thu nhập của nhiều cán bộ không tương xứng với tài sản (VNN 5/10/2022)-Khai trừ Đảng ông Phạm Xuân Thăng, 3 Ủy viên Trung ương thôi tham gia BCH khóa XIII (VNN 3/10/2022)-Tổng Bí thư nêu các nội dung quan trọng thảo luận tại Hội nghị Trung ương 6 (VNN 3/10/2022)-Khi Chủ tịch Hà Nội dùng từ “ting ting” đốc thúc công việc (VNN 2/10/2022)-Cách chức Giám đốc Trung tâm phát triển quỹ đất Khánh Hòa (VNN 1/10/2022)-Phó Thủ tướng Lê Văn Thành điều hành xuyên đêm từ tâm bão (GD 28/8/2022)-Mưa xối xả, hàng loạt huyện ở miền Trung đối mặt lũ quét (VNN 28/8/2022)-
- Kinh tế: Thống đốc NHNN: ‘đảm bảo khoản tiền gửi người dân trong mọi trường hợp (KTSG 10/10/2022)-Điện mặt trời áp mái gia đình bùng nổ ở Mỹ (KTSG 10/10/2022)-Gỗ An Cường chính thức ‘chuyển nhà’ sang HoSE (KTSG 10/10/2022)-Một tuần thăng trầm và sóng gió của chứng khoán Việt (KTSG 10/10/2022)-Một số nhận xét về cấu trúc kinh tế của Việt Nam (KTSG 10/10/2022)-Nghĩ về người nông dân chuyên nghiệp thời nay (KTSG 10/10/2022)-Hà Nội ùn tắc toàn ô tô, xe máy, đường nào dành riêng cho xe đạp? (VNN 10/10/2022)-Chuyển đổi số sẽ chấm dứt tình trạng ‘đèn nhà ai nhà nấy rạng’ (VNN 10/10/2022)- Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận phương án tăng lương công chức, viên chức (VNN 10/10/2022)-Vụ tàu vào ga Sài Gòn dừng khẩn: Lộ bất cập đóng gác chắn đường ngang (VNN 10/10/2022)-Thủ tướng công bố thông điệp của Chính phủ về chuyển đổi số quốc gia (VNN 10/10/2022)-Chuyển đổi số là kiến tạo trải nghiệm số (VNN 10/10/2022)-Người dân TP.HCM đội mưa chờ mua xăng trong đêm (VNN 10/10/2022)-Nguyễn Duy - Phan Đình Diệu: Nhìn xa để hiểu gần (VNN 10/10/2022)-Lời hẹn chuyển đổi số của 'bà trùm ngành trứng' Ba Huân 10 năm trước (VNN 10/10/2022)-Trung ương đồng ý phương án điều chỉnh tiền lương, lương hưu trong năm 2023 (VNN 10/10/2022)-3 tàu du lịch, 5 ca nô bị thiêu rụi trên biển Cửa Đại (VNN 10/10/2022)-Vườn hồng hơn 4 tỷ đồng của người phụ nữ 34 năm sống nghèo khó (VNN 10/10/2022)-Giá xăng dầu ngày mai có thể tăng mạnh (VNN 10/10/2022)-Phân làn xe tải sẽ góp phần giảm ùn tắc trầm trọng ở cửa ngõ phía Nam Hà Nội (VNN 10/10/2022)-Tỷ phú người Ấn Độ đã vượt qua Bill Gates như thế nào? (VNN 10/10/2022)-'Siêu thực phẩm' bán tràn chợ, có nơi chỉ 9.000 đồng/kg (VNN 10/10/2022)-
- Giáo dục: Số lượng GS, PGS giảm vì việc xét đang dần tiệm cận trình độ quốc tế (GD 10/10/2022)-Đề xuất mới về nguồn lực tài chính để thành lập cơ sở giáo dục mầm non (GD 10/10/2022)-Nếu mua sách cho HS mượn mà không xác định đúng nhu cầu thì chỉ làm giàu cho NXB (GD 10/10/2022)-Thủ khoa đầu ra ĐH Ngoại thương tiết lộ bí kíp đạt điểm tuyệt đối môn học khó (GD 10/10/2022)-Chỉ có cách chức hiệu trưởng mới dẹp "nạn" lạm thu còn phê bình e khó hiệu quả (GD 10/10/2022)-Nguyên tố H ở sách KHTN 7 bộ Chân trời sáng tạo lúc in màu hồng, lúc màu xanh (GD 10/10/2022)-Giải đáp thắc mắc về chế độ của giáo viên khi bồi dưỡng học sinh giỏi (GD 10/10/2022)-Tuyển sinh đại học 2023: Bỏ phương thức xét tuyển không phù hợp, giảm điểm ưu tiên (VNN 10/10/2022)-
- Phản biện: Đảm bảo quyền tự do kinh doanh: Điều đáng ngại từ con người trong bộ máy công quyền (BVN 10/10/2022)-pv Duy Thông-Nobel và ô tô (BVN 9/10/2022)-Thái Hạo-'Sung sướng gì khi vừa gọi là đồng chí, nay thành bị cáo' (TVN 8/10/2022)-Thái An-“Cái cảm giác đè nặng bên trong tôi là vô vọng về dân tộc Việt" (BVN 8/10/2022)-Trần Văn Thủy-Đến lúc Việt Nam phải thay đổi (BVN 8/10/2022)-Nguyễn Quang Dy-Mập mờ pháp lý “đất công”: Khoảng trống cho tham nhũng (BVN 8/10/2022)-Đặng Hùng Võ-Siêu lợi nhuận (BVN 8/10/2022)-Thái Hạo-Đâu rồi hào khí cha ông? (BVN 8/10/2022)-Lưu Trọng Văn-Bỏ việc nhà nước ra làm ngoài: Người tài ra đi, người ở lại nghĩ gì? (TVN 7/10/2022)-Quốc Phong-Dự án lỗi hẹn, đội vốn, phơi sương: Lãng phí từ đâu? (TVN 6/10/2022)-Đỗ Chí Nghĩa-Đề xuất cho thuê, thuê mua nhà ở xã hội để phục vụ tái định cư (BVN 7/10/2022)-Quốc Anh-Rộng đường cho văn hóa từ chức (VNN 6/10/2022)-Tấn Đăng-Phía sau con số tăng trưởng GDP 9 tháng cao nhất 12 năm (KTSG 6/10/2022)-Tiền lẻ, sự xúc phạm hay công cụ quyền lực? (BVN 6/10/2022)-Thái Hạo-Luật đất đai sẽ đi về đâu? (BVN 5/10/2022)-Ngô Huy Cương-Một người cần được dựng tượng tại Việt Nam Tỷ phú Charles ‘Chuck’ Feeney Lòng nhân đạo (BVN 4/10/2022)-Võ Hữu Nhậm-Tụi bay đưa rác cho con tao à? (BVN 4/10/2022)-Lưu Trọng Văn-Kiểm soát quyền lực trong cấu trúc quyền lực thống nhất (VNN 3/10/2022)-Vì sao cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tiếp tục chậm? (KTSG 29/9/2022)-
- Thư giãn: Những nghi thức kỳ quặc trong đêm tân hôn chỉ có ở châu Phi (VNN 4/10/2022)-Lý do khiến hai em bé sinh đôi có màu da khác nhau hoàn toàn (VNN 29/9/2022)-
ĐẾN LÚC VIỆT NAM PHẢI THAY ĐỔI
NGUYỄN QUANG DY/ BVN 8-10-2022
Việt Nam đã cải cách “vòng một” từ năm 1986, làm thay đổi diện mạo đất nước về kinh tế. Nhưng cải cách đã hết đà nên đến lúc Việt Nam phải cải cách “vòng hai” để tháo gỡ những ách tắc về thể chế nhằm tiếp tục phát triển. Điều đó càng trở nên cấp bách vì thế giới đang đứng trước nguy cơ và bất ổn do hệ quả nặng nề của đại dịch và tranh chấp ngày càng gia tăng giữa các siêu cường. Trung Ương 6 có thể là một bước ngoặt mới.
***
Việt Nam đã chuyển đổi nền kinh tế từ mô hình Liên Xô dựa trên kế hoạch hóa tập trung và bao cấp sang nền kinh tế thị trường, nhưng còn nhiều bất cập và ách tắc vì Việt Nam theo đuổi mô hình ghép “kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”. Nay để lấy lại đà cải cách và đối phó với những thách thức mới đầy bất ổn, đến lúc Việt Nam phải tiến hành cải cách “vòng hai” trong đó chủ yếu là đổi mới về thể chế như mong đợi.
Báo Cáo “Việt Nam 2035” do Ngân hàng Thế giới (World Bank) và Bộ Kế hoạch-Đầu tư (MPI) chủ trì (hoàn thành năm 2016) là một kế hoạch phát triển toàn diện dựa trên ba trụ cột chính, trong đó có cải cách thể chế. Nhưng đến nay kế hoạch đó vẫn chưa được triển khai, làm cho Việt Nam khó tháo gỡ những ách tắc và cản trở cho phát triển. Có thể nói cải cách chính trị là “nhiệm vụ bất khả thi”, khó khăn hơn nhiều so với cải cách kinh tế.
Cải cách “vòng một” đã thành công vì Việt Nam buộc phải làm vì đứng trước các thách thức cấp bách. Năm 1986, Việt Nam đứng trước thảm họa kinh tế vì bị xô đẩy vào cuộc chiến tranh biên giới với Trung Quốc hao người tốn của mà không có viện trợ từ Liên Xô và Đông Âu vì họ cũng đang lâm vào thế cờ tàn. Việt Nam không có lựa chọn nào khác, nên khẩu hiệu lúc đó là “Cải cách hay là chết” và “Hãy tự cứu mình trước khi trời cứu”.
Việt Nam vẫn theo đuổi “Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa” theo mô hình Trung Quốc, nên chưa sẵn sàng cải cách “vòng hai” về thể chế. Tuy Việt Nam có cơ hội phát triển, nhưng có nguy cơ tụt hậu so với các nước khu vực. Bình luận về việc Việt Nam theo đuổi mô hình “định hướng xã hội chủ nghĩa”, nguyên Bộ trưởng Bộ Kế hoạch-Đầu tư Bùi Quang Vinh đã có lần bình luận thẳng thắn: “Mô hình đó có đâu mà đi tìm”.
Phát biểu tại Đại hội Đảng lần thứ XII (22-29/1/2016), ông Bùi Quang Vinh nhấn mạnh: “Một hệ thống chính trị phù hợp với nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung trước đây nay không còn phù hợp với nền kinh tế thị trường. Thậm chí nó đang trở thành rào cản, gây ách tắc cho phát triển tiếp. Vì vậy, cải cách toàn diện để làm cho thể chế chính trị phù hợp với nền kinh tế thị trường là một đòi hỏi cấp bách”. Nhưng sáu năm sau vẫn chưa thay đổi.
***
Trong thế kỷ 20, lý thuyết “quản trị sự thay đổi” (leading change) của John Kotter đã dược giảng dạy tại các trường kinh doanh ở Mỹ và các nước, nhưng không còn phù hợp với thực tế trong thế kỷ 21. Trong cuốn “Tương lai quản trị” (The Future of Management, 2007) Gary Hamel (Harvard Business School) tuyên bố: “Quản trị đã chết” (management is dead). Thay vì “Quản trị sự thay đổi”, Hamel đề xuất “Thay đổi quản trị” triệt để.
Bà Drew Gilpin Faust (Chủ tịch Harvard) đã phát biểu trong lễ khai giảng năm 2009: “Chúng ta phải làm đảo lộn các định kiến, làm giới trẻ mất phương hướng và giúp chúng tìm cách định hướng lại”. Triết gia Eric Hoffer đã từng nhận xét: “Những người có học thường được trang bị những kiến thức để sống trong một thế giới không còn tồn tại”. Nói cách khác, phải thay đổi tư duy và hệ quy chiếu để đối phó với các thách thức mới.
Trong dịp tranh cử Tổng thống Mỹ gần đây, vụ bạo loạn gây sốc tại Nhà Quốc hội (Capitol) ngày 6/1 đã bộc lộ những bất cập và phân hóa nghiêm trọng trong hệ thống chính trị và xã hội Mỹ. Nay đại dịch và cuộc chiến tranh Ukraine đã làm bộc lộ những góc khuất về nước Nga và trật tự thế giới. Nếu không thay đổi tư duy và hệ quy chiếu thì rất khó hiểu rõ, và đối phó được với các thách thức mới khi thế giới biến đổi khó lường.
Trong một hội thảo gần đây tại Hà Nội, Giáo sư Trần Văn Thọ (Waseda University) đã giới thiệu một cuốn sách mới về sự phát triển thần kỳ của Nhật Bản. Tuy nhiều chuyên gia kinh tế và quan chức Việt hiểu rõ về mô hình phát triển của Nhật và tiềm năng phát triển của Việt Nam, nhưng họ tỏ ra bi quan, không phải về khả năng người Việt học hỏi kinh nghiệm phát triển của người Nhật, mà là ách tắc do Hà Nội không chịu đổi mới thể chế.
Tuy việc bảo tồn văn hóa truyền thống rất quan trọng để người Việt duy trì bản sắc (identity), nhưng đến lúc họ phải tư duy “phi truyền thống” (unconventionally) và hành động “toàn cầu” (globally). Trước những biến đổi khó lường do đại dịch và chiến tranh Ukraine, thế giới đã thay đổi quá nhiều và không còn như trước nữa. Để đối phó với các thách thức mới, Việt Nam phải vận dụng không chỉ công nghệ mới mà còn cả tư duy mới.
***
Họp Trung ương 5 (4-11/5/2022) chưa phải lúc thay đổi lãnh đạo vì Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng chưa sẵn sàng chuyển giao quyền lực. Trung ương 6 (3-10/10/2022) là một cơ hội mới để thay đổi lãnh đạo và cải cách thể chế. Vì các quan chức đứng đầu nhắm ghế số một và tứ trụ bị dính vào các vụ bê bối, ông Trọng đã củng cố quyền lực mạnh hơn như “king maker” với quy định 80 (18/8/2022) về phân cấp quản lý và bổ nhiệm cán bộ.
Trước những biến chuyển gần đây tại Ukraine và Đài Loan trước Đại hội Đảng lần thứ 20 của ĐCS Trung Quốc vào cuối năm, Việt Nam phải điều chỉnh tư duy chiến lược để tránh bị bất ngờ và đối phó với các tình hưống khó lường. Trong khi chiến dịch “đốt lò” chống tham nhũng được tăng cường để chuyển giao quyền lực theo kịch bản của ông Trọng (ít nhất cho đến năm 2026), việc thay đổi lãnh đạo không thay thế cho cải cách thể chế.
Kể từ năm 2016, hơn 87,000 cán bộ đảng viên đã bị kỷ luật, gồm 2 ủy viên Bộ Chính trị, 21 ủy viên Trung ương mới và cũ, cùng 23 tướng lĩnh. Riêng từ tháng 1/2021 đến nay, 7 ủy viên Trung ương đã bị kỷ luật. Đó là những con số báo động nhưng chưa dừng lại, và chỉ là “phần nổi của tảng băng chìm”. Với tương quan giữa các vụ bê bối và các quan chức bị kỷ luật, chắc chiến dịch “đốt lò” không nguội đi cho tới trước năm 2026.
Trong diễn văn khai mạc hội nghị Trung ương 6, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh các vấn đề cần được thảo luận và quyết định “rất quan trọng, nhưng cũng rất khó khăn, phức tạp và nhạy cảm”. Đề cập đến các nhiệm vụ trước mắt, ông nói: “Các khó khăn và thách thức mà chúng ta đang đối mặt còn lớn hơn các cơ hội và thuận lợi để phát triển”. Ông cũng thừa nhân: “Có những vấn đề còn chưa rõ và quan điểm còn khác nhau”.
Tuy quan hệ hai nước Việt Nam và Mỹ đã thay đổi từ kẻ thù thành bạn tốt (thực chất là đối tác chiến lược) cộng đồng người Việt vẫn chưa chịu hòa giải. Trong cùng “bên thắng cuộc” cũng có sự phân hóa thành Người Việt cũ và Người Việt mới (theo Lê Kiên Thành). Trong khi cải cách thể chế còn quá ít và quá chậm, các nhóm lợi ích như Người Việt mới đã tìm cách khống chế đoàn tàu quốc gia, và bẻ ghi để nó chạy theo hướng họ muốn.
***
Công nghệ mới đang góp phần thúc đẩy các sự kiện diễn biến nhanh như đoàn tàu siêu tốc, trong khi cải cách thể chế dựa trên thay đổi tư duy và hệ quy chiếu diễn ra chậm như chiếc xe ngựa. Trong kỷ nguyên “hậu sự thật” (post truth), internet và mạng xã hội (Facebook, Youtube, Twitter, Tiktok) đang làm thay đổi trật tự truyền thông, và tin vịt (fake news & half truth) đang làm nhiều người ngộ nhận và nhầm lẫn trong thế giới mạng.
Để biến nguy thành cơ, Việt Nam phải cải cách toàn diện về kinh tế và chính trị. Nhưng Hà Nội vẫn theo đuổi “định hướng xã hội chủ nghĩa”, bám vào “chủ nghĩa đặc thù” (exceptionalism) và “chủ nghĩa tiệm tiến” (gradualism), trì hoãn cải cách chính trị. Dù Trung ương 6 có là một bước ngoặt mới cho Việt Nam năm 2022 và tiếp theo, nhưng nếu thay đổi lãnh đạo được ưu tiên cao hơn cải cách thể chế thì Việt Nam có thể lỡ chuyến tàu mới.
NQD
October 8, 2022
Tác giả gửi BVN
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét