ĐIỂM BÁO MẠNG
- Quốc tế: Nhận định Croatia vs Bỉ: Lục đục nội bộ, Bỉ 'giương cờ trắng' (VNN 1/12/2022)-Chuyên gia dự đoán World Cup 2022 Croatia vs Bỉ: Quỷ đỏ về nước (VNN 1/12/2022)-Argentina và Ba Lan 'dắt tay nhau' vào vòng 1/8 World Cup 2022 (VNN 1/12/2022)-Đánh bại Pháp, Tunisia ngẩng cao đầu rời World Cup 2022 (VNN 1/12/2022)-Sự nguy hiểm của bom dẫn đường Mỹ tính chuyển cho Ukraine (VNN 1/12/2022)-Video pháo ‘cuồng phong’ tác chiến ở Đông Ukraine (VNN 1/12/2022)-Nga cảnh báo hậu quả bị áp giá dầu, Ukraine bắt quan chức thành phố Kherson (VNN 30/11/2022)-10 năm đối tác toàn diện Việt-Mỹ: Giao lưu trực tuyến với Đại sứ Marc Knapper (VNN 30/11/2022)-Rashford thăng hoa, tuyển Anh bay vào vòng 1/8 World Cup (VNN 30/11/2022)-Nhận định Australia vs Đan Mạch: Tin vào 'chú lính chì' (VNN 30/11/2022)-Sức mạnh tuần dương hạm Mỹ hoạt động gần quần đảo Trường Sa (VNN 30/11/2022)- Ukraine có thể sơ tán một phần thủ đô, Nga đưa tên lửa phòng không tới Luhansk (VNN 29/11/2022)-Juventus biến lớn, toàn bộ ban lãnh đạo từ chức (VNN 29/11/2022)-Bruno Fernandes lập cú đúp, Bồ Đào Nha thổi bay Uruguay (VNN 29/11/2022)-Mỹ duyệt bán tên lửa, vũ khí tấn công cho nước láng giềng Nga (VNN 29/11/2022)-
- Trong nước: Cơ quan chức năng phạt TikToker Nờ Ô Nô 7,5 triệu đồng (VNN 30/11/2022)-Hướng thiện từ bản tính ác tiềm tàng (VNN 29/11/2022)-Nguyên Chánh văn phòng Tỉnh ủy bác bỏ nhận tiền tỉ 'hoa hồng' dự án (VNN 29/11/2022)-Khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, vì một Việt Nam hùng cường (VNN 27/11/2022)-Bà trùm Dung "Thà" là ai? (VNN 27/11/2022)-Nguyên nhân ban đầu vụ người phụ nữ bị sát hại trên phố Hoàng Hoa Thám (VNN 26/11/2022)-Toàn cảnh phiên tòa xét xử vụ 'dì ghẻ' hành hạ bé 8 tuổi dẫn đến tử vong (VNN 26/11/2022)-Xét xử vụ bé gái 8 tuổi bị bạo hành: Di lý 2 bị cáo tới toà (VNN 25/11/2022)-Lời nhắc 'đừng để bí thư phật ý' trong vụ bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn bị truy tố (VNN 25/11/2022)-
- Kinh tế: Masterise Homes chính thức khai trương Sales Gallery (KTSG 1/12/2022)-Covid-19 phủ bóng đen lên kinh tế Trung Quốc (KTSG 1/12/2022)-Ký tên lên tranh chép: có thể còn nghiêm trọng hơn cả chép tranh (KTSG 1/12/2022)-Một cái tên, hai thương hiệu: bảo hộ độc quyền cách nào? (KTSG 1/12/2022)-Thủ tục cho người lao động nước ngoài vẫn nhiêu khê (KTSG 1/12/2022)-Tắc thanh khoản – lãi suất sẽ cứ nhấp nhổm tăng? (KTSG 1/12/2022)-Chính sách mới: Sắp 'khai tử' sổ hộ khẩu giấy, hộ nghèo được hỗ trợ smartphone (VNN 1/12/2022)-Hà Nội trong tiết trời lạnh nhất từ đầu mùa (VNN 1/12/2022)-Người Hà Nội khăn áo kín mít, 'chôn chân' trong mưa rét đầu mùa (VNN 1/12/2022)-Hòa Bình gấp rút xây đường, phủ bạt vạn tấn rác bủa vây thành phố (VNN 1/12/2022)-Chi 200 triệu đi Qatar xem World Cup, chàng trai Sài Gòn ở lều giữa sa mạc, ăn cơm tự nấu (VNN 1/12/2022)-Vị thế của Tesla bị lung lay (VNN 1/12/2022)-Một cơn bão tố, đại gia bất ngờ sụt tỷ USD (VNN 1/12/2022)-Đặc sản Sơn La ‘nhuộm đỏ’ chợ mạng, nhà vườn tiết lộ khoản thu khủng (VNN 1/12/2022)-Phát hiện hàng chục tấn sữa tắm, dầu gội giả tại TP.HCM (VNN 1/12/2022)-Bán tôm cá thu về 10 tỷ USD, hàng loạt kỷ lục lịch sử được thiết lập (VNN 1/12/2022)-
- Giáo dục: Mù mờ cánh cửa vào ĐH, nhiều học sinh xin chuyển tổ hợp môn, trường rối bời (GD 1/12/2022)-29/63 tỉnh, thành phố huy động trẻ mẫu giáo 3-5 tuổi ra lớp đạt từ 95% trở lên (GD 1/12/2022)-Lời gan ruột của giáo viên khi trực tiếp đứng lớp giảng dạy môn Ngữ văn (GD 1/12/2022)-29/63 tỉnh, thành phố huy động trẻ mẫu giáo 3-5 tuổi ra lớp đạt từ 95% trở lên (GD 1/12/2022)-Triển khai chương trình GDPT mới, nhiều trường vùng cao "3 thiếu" (GD 1/12/2022)-Các Chủ biên, Tổng chủ biên – họ đi đâu cả rồi? (GD 1/12/2022)-Đừng “hành” giáo viên qua việc sắp xếp thời khóa biểu! (GD 1/12/2022)-Có nên duy trì những tiết dạy mang tính "công diễn"? (GD 1/12/2022)-Hà Nội: Tăng cường công tác bảo đảm vệ sinh ATTP tại các cơ sở giáo dục (GD 1/12/2022)-Học sinh tiết lộ bí mật của 'dân chơi' trong nhà vệ sinh trường học (VNN 1/12/2022)-'Thành tựu của tôi sau 2 tháng độc thoại với nữ sinh trầm cảm' (VNN 1/12/2022)-Lương giáo viên trên thế giới: Cao nhất 3 tỷ đồng/năm (VNN 1/12/2022)-
- Phản biện: Các Chủ biên, Tổng chủ biên – họ đi đâu cả rồi? (GD 1/12/2022)-Xuân Dương-'Cán bộ có khuyết điểm, không đủ uy tín nên từ quan để lương tâm thanh thản' (VNN 1/12/2022)-Quang Phong-Hệ giá trị văn hóa con người phải trở thành hệ giá trị công dân Việt Nam (VNN 29/11/2022)-Phạm Văn Dương-Ứng xử với trái phiếu doanh nghiệp (TVN 28/11/2022)-Tư Giang-Trụ cột ‘nguồn lực’ trong truyền thông chính sách (TVN 28/11/2022)-Tư Giang-Đổi mới con người ở vùng đất là mặt tiền quốc gia (TVN 27/11/2022)-Tư Giang-Báo chí phải trở thành tổ chức công nghệ (TVN 27/11/2022)-Khôi Nguyên-Truyền thông là chức năng của chính quyền (TVN 26/11/2022)-Khôi Nguyên-
- Thư giãn: Thầy hiệu trưởng lập kỷ lục tâng bóng không rơi trong 2 giờ liền (VNN 25/11/2022)-Facebook ngập ảnh chế hài hước sau trận Argentina thua sốc Saudi Arabia (VNN 23/11/2022)-
(KTSG) – Trí thông minh nhân tạo (Artificial intelligence – AI) có thông minh hơn con người? Để trả lời câu hỏi này, trước tiên cần định nghĩa thế nào là thông minh.
- Trí thông minh nhân tạo (AI) và Tiếp thị cá nhân hóa
- Trí thông minh nhân tạo – thấy gì từ dự thảo luật của EU?
Năm 1950, nhà tâm lý học J.P. Guilford chia suy nghĩ sáng tạo ra làm hai nhóm: suy nghĩ tích hợp (convergent thinking) và suy nghĩ phân kỳ (divergent thinking). Theo ông, suy nghĩ tích hợp là khả năng trả lời đúng các câu hỏi, biểu hiện của trí nhớ và tư duy logic. Không như thế, suy nghĩ phân kỳ là khả năng có thể tìm ra nhiều câu trả lời từ một vấn đề hay một câu hỏi, biểu hiện của sự tò mò tìm hiểu, khả năng suy nghĩ khác biệt.
Phần lớn mọi người khi so sánh AI với trí tuệ con người hay nghĩ đến khả năng suy nghĩ tích hợp của AI. Với siêu trí nhớ và khả năng phân tích tốc độ cao, máy tính đã vượt trội con người ở các trò chơi trí tuệ (như cờ vua) hay ở các phép toán phức tạp. Chúng ta cũng thường cho rằng AI chỉ còn thiếu khả năng tưởng tượng, sự tò mò tìm hiểu, phá vỡ quy luật, tức là khả năng suy nghĩ phân kỳ.
Hãy thử so sánh theo một cách khác. Theo các nghiên cứu ngành khoa học thần kinh, não bộ con người có khoảng 86 tỉ nơ ron khi mới sinh ra. AI thì lại có số lượng hạn chế hơn rất nhiều. Ví dụ như Pohoiki Beach, hệ thống máy tính được coi là “bộ não điện tử” của Intel, được coi như một trong những hệ thống mạnh nhất thế giới, thì chỉ có khoảng 100 triệu nơ ron. Con số này tương ứng với số lượng nơ ron trong não bộ của con chuột mà thôi.
Khi so sánh AI với trí tuệ con người, ta có thể đề cập tới “học sâu” (deep learning). Đây là một kỹ thuật đặc biệt của “học máy” (machine learning). Hoạt động của “học sâu” có nhiều tương đồng với cách thức vận hành vỏ não thị giác (các nơ ron chọn lọc và phân tích các đặc điểm của hình ảnh).
Ví dụ, hệ thống nhận diện khuôn mặt của AI cũng dựa trên mạng lưới các lớp nơ ron nhân tạo chọn lọc và phân tích các đặc điểm hình ảnh theo nhiều mức độ: nhờ vào một thuật toán, hệ thống nhận diện có thể tự “sửa sai” và sau rất nhiều lần thử nghiệm, thì đã có thể nhận diện được khuôn mặt.
Tuy nhiên, cần phải nhấn mạnh rằng tới giờ AI mới chỉ “bắt chước” được một phần nhỏ não bộ con người. Theo Jean Louis Dessalles, một chuyên gia về AI, hệ thống nơ ron “học sâu” hiện nay mới chỉ là một bộ máy kết hợp hình ảnh, hay nói cách khác nó giống như việc chúng ta học thuộc lòng. Vì thế, khó có thể nói là nó thông minh. Khả năng này mới chỉ là một phần rất nhỏ của trí thông minh.
Phần lớn các chuyên gia về AI đều cho rằng cho dù công nghệ AI có rất nhiều tiến bộ trong thời gian qua, vẫn còn vô số những thứ phải cải thiện, như sự “thiếu khách quan” của các thuật toán, hay các hệ thống được coi là “thông minh” lại đưa ra những quyết định sai lệch khi dựa vào những dữ liệu thiếu phù hợp.
Năm 2015, một thuật toán dùng để nhận diện khuôn mặt của Google Photo đã nhận dạng người da đen như khỉ đột, hoàn toàn ngoài mong muốn của các kỹ sư phần mềm. Sai sót nằm trong chính các dữ liệu được sử dụng để phân tích. Khi dữ liệu sai, thì kết quả cũng sẽ sai, vì AI không vận hành như ta mong muốn kết quả. Nó vận hành theo đúng lệnh đưa ra.
Một ví dụ khác là trong lĩnh vực y tế. Càng ngày càng có nhiều bác sĩ dựa vào AI để hỗ trợ việc chẩn đoán bệnh, phân tích hình ảnh, phát hiện triệu chứng dễ dàng hơn, để hạn chế những sai lầm của con người (do mệt mỏi, do thiếu tập trung).
Tuy nhiên, một nghiên cứu gần đây cho thấy vai trò vô cùng to lớn của dữ liệu sử dụng để lập chương trình cho máy tính. Nghiên cứu này đã chỉ ra sự thiếu khách quan của AI: khi hình ảnh nam chiếm đa số trong dữ liệu sử dụng, thì bệnh nhân là phụ nữ bị chẩn đoán kém kỹ càng hơn bệnh nhân nam, và ngược lại(1). Vì thế, cần xây dựng những cơ sở dữ liệu phong phú và cân bằng nhất có thể được, để AI có thể thực sự “thông minh”.
Thời gian vừa qua, chúng ta nói nhiều đến khả năng máy móc thay thế con người trong tương lai. Theo một báo cáo năm 2018 của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), 14% ngành nghề hiện nay có khả năng cao (hơn 70%) bị thay thế bởi máy móc, và 32% ngành nghề khác sẽ phải chịu những thay đổi to lớn dưới tác động của tự động hóa.
Tuy nhiên, báo cáo này cũng chỉ ra rằng “nguy cơ cao nhất tập trung ở những công việc đòi hỏi năng lực thấp, và thường có mức thu nhập thấp”, như nghề nhân viên vệ sinh, trợ lý, nhân viên nhà ăn, nhân viên trong ngành mỏ, xây dựng và vận chuyển.
Với trí thông minh nhân tạo, càng ngày càng có những robot được lập trình để hỗ trợ con người. Thế nhưng chẳng ai mong muốn có một robot hỗ trợ thông minh cái gì cũng biết, nhưng lại không có khả năng cảm nhận cảm xúc con người. Sự “thấu cảm nhân tạo” cũng đang là điều mà các chuyên gia AI nhắm tới.
Ở thời điểm này, khả năng xác nhận cảm xúc con người (vui, buồn, giận dữ…), AI đã có thể làm được. Tiếp theo là khả năng kết nối thông tin và cảm xúc (như kết nối hình ảnh một người buồn bã, với thông tin một người thân của người này mới qua đời), AI cũng đang đạt được. Tuy nhiên, AI chưa thể đặt mình vào vị trí của người khác, như chúng ta có thể làm một cách dễ dàng.
AI có thể “thông minh”, nhưng không hẳn theo nghĩa thông minh của con người. Điểm mạnh của AI là khả năng “tiến hóa” và bắt chước trí thông minh con người ngày càng nhanh chóng hơn.
Một trong những ứng dụng quan trọng gần đây của AI là trong ngành thiết kế công nghiệp hay kiến trúc: khi máy tính được nạp các dữ liệu cần thiết thì AI có thể tạo ra hàng trăm thiết kế mới, đáp ứng tiêu chí đặt ra. Rõ ràng là AI cũng có tiềm năng trong suy nghĩ phân kỳ như con người. Đáng lo ngại hay đáng mừng?
(1) Agostina Larrazabal et al., “Gender imbalance in medical imaging datasets produces biased classifiers for computer-aided diagnosis”, Proceedings of the National Academy of Sciences, vol. CXVII, n° 23, 9 juin 2020.
THIÊN KIM
BÌNH LUẬN:
Đang có hiện tượng suy nghĩ lệch chuẩn. AI là sản phẩm do con người tạo ra. Vậy sẽ là kỳ quặc khi mong đợi/ lo sợ AI thông minh hơn con người ? Thậm chí trong trường hợp AI tỏ ra vượt trội về mọi thứ, điều này cũng có nghĩa trí thông minh của con người mới là đáng nể nhất. Trong mọi tình huống thử thách, điều quan trọng ai sẽ làm chủ cuộc chơi. Muốn vậy, việc sở hữu nhân lực và công nghệ nguồn, luôn là vấn đề quan trọng nhất.
Con người nói chung, thì không sợ AI khôn ngoan hơn mình. Nhưng đi vào từng con người cụ thể, thì lo sợ, thậm chí đáng lo lắng là đúng. Ở cấp độ mỗi quốc gia/ tổ chức/ công ty/ doanh nghiệp/ cá nhân, khi đề cập đến ứng dụng AI cần phải biết trả lời đầy đủ các câu hỏi: Hiệu quả mang lại là gì ? Lợi ích cụ thể ra sao ? Nguy cơ rủi ro nào tiềm ẩn ? Giải pháp nào sẽ là tối ưu hơn ? Nếu không, ta sẽ thua cuộc, thậm chí thua toàn diện. Còn kẻ thống trị, sẽ mãi là thống trị thiên hạ.