Thứ Sáu, 23 tháng 9, 2016

20160923. BÀN VỀ KIỂM SOÁT QUYỀN LỰC

ĐIỂM BÁO MẠNG
"CÓ NHỮNG NGƯỜI BÁN RẺ TỔ QUỐC VÌ QUYỀN LỢI CÁ NHÂN"
VŨ NGỌC HOÀNG/ TVN 22-9-2016
Kiểm soát quyền lực, Vũ Ngọc Hoàng, Liên Xô sụp đổ, Diễn biến hòa bình, Tham nhũng, Lợi ích nhóm
TS Vũ Ngọc Hoàng. Ảnh: Lê Anh Dũng
"Có những người lúc đầu khi chưa có quyền lực thì tốt, nhưng sau đó, khi đã có quyền lực trong tay thì dần dần trở nên hư hỏng, thành người xấu; thậm chí đến mức có thể phản bội nhân dân, bán rẻ Tổ quốc vì ngai vàng của cá nhân".
LTS: Tuần Việt Nam trân trọng giới thiệu bài viết mới nhất của Tiến sĩ Vũ Ngọc Hoàng, nguyên phó trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, xung quanh một vấn đề mà ông luôn trăn trở - quyền lực và kiểm soát quyền lực.
Quyền lực như “con ngựa” bất kham, người không đủ nhân cách mà giao cho họ cầm cương thì nó sẽ tung phá, gây đổ ngã và làm chết cả người ngồi trên yên ngựa. Quyền lực là "con dao" hai lưỡi, có thể phục vụ cho đời và cũng có thể làm hại đất nước nếu rơi vào tay những kẻ bất tài, tham lam.
Năm 2011, Đại hội XI của Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề cập, dù là mới thoáng qua, việc kiểm soát quyền lực. Rất tiếc là chủ trương đó chưa được triển khai thực hiện cụ thể. Trước và trong Đại hội XII, Tổng Bí thư của Đảng ít nhất đã hai lần nhấn mạnh phải kiểm soát quyền lực.
Gần hai năm trước, trong bài “Tham vọng quyền lực và sự tha hóa”, tôi có viết ý kiến về kiểm soát quyền lực và trả lời phỏng vấn của báo chí về việc này. Thời gian gần đây một số tờ báo có đặt vấn đề phỏng vấn tôi yêu cầu nói tiếp ý kiến về kiểm soát quyền lực. Đó là lý do khiến tôi viết tiếp bài này trao đổi thêm để bạn đọc tham khảo.
Mặt tiêu cực của quyền lực
Câu hỏi trước tiên cần nói thêm là vì sao phải kiểm soát quyền lực? nếu không kiểm soát quyền lực thì sẽ thế nào?
Quyền lực vốn là của cộng đồng nhân dân, khởi đầu là thế, và mãi mãi cũng là thế, không phải của thần linh, không phải của bất kỳ cá nhân ai, của một gia đình trị hoặc một tộc họ nào; cũng không phải của bất kỳ một tổ chức nào khác.
Từ lâu Đảng Cộng sản Việt Nam đã nhận thức được và đã nhiều lần khẳng định trong các Nghị quyết rằng quyền lực thuộc về nhân dân. Nhân dân không trực tiếp nắm giữ tất cả, mà chỉ nắm giữ một số vấn đề then chốt (sẽ nói sau), còn lại là ủy quyền cho nhà nước quản lý và sử dụng quyền lực để bảo vệ và phục vụ nhân dân, kiến tạo một quốc gia phát triển.
Tuy nhiên, trong lịch sử, đã từng có không ít trường hợp những người (hoặc nhóm người) bằng các thủ đoạn chính trị đã cướp đoạt quyền lực của nhân dân, biến nhân dân thành đối tượng bị cai trị. Nhân dân sau khi ủy quyền thì mất quyền, còn người được ủy quyền thì dần dần bị quyền lực làm tha hóa. Họ sử dụng quyền lực không phải để bảo vệ và phục vụ nhân dân như mục đích ban đầu, mà để phục vụ lợi ích của cá nhân, gia đình, dòng họ, cho một nhóm người, họ quay lại ức hiếp nhân dân, biến nhân dân từ chủ nhân của quyền lực thành đối tượng bị chèn ép, bị ức hiếp, bị tước đoạt.
Ở bất kỳ đâu và bất kỳ lúc nào, quyền lực cũng luôn có hai mặt. Mặt tích cực, nó là công cụ hữu hiệu bậc nhất để tập hợp lực lượng xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng một xã hội tốt đẹp, nếu như quyền lực ấy được trao cho những con người có nhân cách tốt.
Mặt tiêu cực, nó luôn làm tha hóa những con người và bộ máy sử dụng quyền lực nhưng lại yếu kém về nhân cách và không có cơ chế tốt để kiểm soát quyền lực. Sự tha hóa như vậy có từ trong bản chất tự nhiên của con người và quyền lực. Có những người lúc đầu (khi chưa có quyền lực) thì tốt, nhưng sau đó, khi đã có quyền lực trong tay thì dần dần trở nên hư hỏng, thành người xấu; thậm chí đến mức có thể phản bội nhân dân, bán rẻ Tổ quốc vì ngai vàng của cá nhân.
Cá biệt có những người thay đổi bản chất rất nhanh, chỉ sau một lần bỏ phiếu, họ gần như trở thành một người khác hẳn, từ dáng đi, cách nói, cách bắt tay. Họ khệnh khạng hơn, có vẻ "oai vệ" hơn, "bề trên" hơn. Khi người ta đến được đỉnh cao của "chiến thắng" trong quyền lực thì đấy là lúc người ta bắt đầu thua, mà trước tiên là thua chính mình.
Trên đỉnh cao của quyền lực ít ai nhìn thấy tai họa ẩn chứa vốn có từ bên trong quyền lực ấy, nếu không phải là người lãnh đạo có nhân cách lớn, minh triết uyên thâm, có khả năng vượt qua chính mình và ma lực cám dỗ của quyền lực, để tịnh tâm nhìn xa trông rộng. Khi đã có trong tay tất cả thì đấy cũng là lúc tự mình bắt đầu đánh mất dần.
Tha hóa quyền lực dẫn đến sụp đổ chế độ  
Việc kiểm soát quyền lực trước tiên là để bảo đảm cho quyền lực luôn thuộc về đúng chủ nhân của nó, tức là thuộc về nhân dân, được sử dụng đúng mục đích, không bị lợi dụng, lạm quyền. Khi quyền lực bị lạm dụng thì tất yếu sẽ tha hóa bộ máy cầm quyền, và cũng là nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến tha hóa đạo đức xã hội.
Sự tha hóa quyền lực tất yếu sẽ dẫn đến sụp đổ chế độ chính trị. Nếu sự tha hóa ấy không dừng lại và lành mạnh hóa thì sụp đổ là không thể khác, chỉ còn là vấn đề thời gian. Sự sụp đổ ấy chính là tự đổ, không phải do ai phá và cũng không ai cản nổi.
Có những suy nghĩ rất ấu trĩ sai lầm khi cho rằng nắm cho chắc lực lượng vũ trang là có thể đẩy lùi sự sụp đổ. Không đâu! Liên Xô ngày trước cả quân đội và lực lượng an ninh KGB còn rất mạnh, bậc nhất thế giới, vậy mà đến một lúc, khi sự tha hóa đã đến ngưỡng, thì cả một chế độ được cho là thành trì ấy bỗng chốc đổ ào, đến mức không tưởng tượng được, không hiểu nổi.
Nhiều người đã giải thích rằng do địch phá bằng “diễn biến hòa bình”... Không phải như thế đâu! Đấy là cách giải thích miễn cưỡng, không có cơ sở khoa học, tự trấn an mình. Địch thì lúc nào mà chả phá ta? Do phá ta nên nó mới là địch. Địch mà không phá ta mới là chuyện lạ.
Phá là việc của địch, còn ngã đổ là chuyện của ta. Nếu cử đổ lỗi cho địch thì rồi chẳng biết cách nào mà sửa. Địch phá Liên Xô ư? Phá sao bằng thời kỳ trước đó, khi 14 nước đế quốc tập trung bao vây nhà nước nhân dân còn non trẻ, rồi nội chiến, rồi chủ nghĩa phát-xít đã tập trung cao độ lực lượng với nửa nghìn sư đoàn thiện chiến trong đại chiến thế giới lần thứ 2 để tiêu diệt Liên Xô, nhưng không tiêu diệt được.
Ngược lại, Liên Xô đã lớn mạnh thành một cường quốc hàng đầu thế giới. Sao bây giờ địch giỏi vậy, tài tình vậy, chẳng tốn một viên đạn mà Liên Xô vẫn đổ ào không cứu vãn được, cứ như một cơn đột quỵ dữ dội và bất ngờ. Địch mà giỏi như vậy thì thật đáng kính phục?
Những nhà tuyên truyền “ngây thơ” đã vô tình tâng bốc địch, vậy mà cứ tưởng thế mới là có lập trường địch - ta. Bản chất của vấn đề Liên Xô đổ là tự đổ, do tha hóa quyền lực mà đổ, do không thể tự đứng được nữa mà đổ, do thối nát mà đổ, chứ chẳng phải ai xô ngã được.
Kiểm soát quyền lực, Vũ Ngọc Hoàng, Liên Xô sụp đổ, Diễn biến hòa bình, Tham nhũng, Lợi ích nhóm
Có những người có quyền lực trong tay trở nên tha hóa. Ảnh minh họa: Shutterstock/Thanh niên
Đặc điểm chính trị quan trọng nhất của xã hội xã hội chủ nghĩa (XHCN) chân chính là quyền lực thật  sự và luôn luôn thuộc về nhân dân. Chỉ khi ấy mới có một nền chính trị thật sự tốt đẹp và bền vững.
Tham nhũng, lợi ích nhóm lan cả vào chốn thiêng liêng
Thực tế lịch sử nhân loại đã cho thấy: nhà nước của chủ nô, của vua và các tập đoàn phong kiến, nhà nước của quan lại tha hóa (như Liên Xô giai đoạn sau chẳng hạn) và nhà nước của tài phiệt (tư bản hoang dã thời kỳ đầu) cuối cùng đều phải ngã đổ và kết thúc. Chỉ có nhà nước của dân, thật sự của dân, thì mới bền vững lâu dài, vì dân là vạn đại.
Vì vậy, việc kiểm soát quyền lực vừa là giá trị nhân văn của một xã hội tiến bộ, phòng chống sự tha hóa của Nhà nước và xã hội, đồng thời là để thực hiện mục tiêu XHCN chân chính, để có được một nhà nước bền vững lâu dài phục vụ nhân dân.
Khi quyền lực không được kiểm soát thì mặt trái của nó chính là tác nhân quan trọng nhất làm tha hóa cán bộ, tha hóa những con người được trao quyền lực, rồi tha hóa cả bộ máy, làm cho bộ máy bị biến chất, không còn là nhà nước của dân, mà dần dần thành nhà nước phản bội nhân dân.
Trong bất kỳ điều kiện nào, sự tha hóa quyền lực ở cán bộ và các cơ quan lãnh đạo quản lý, đều là nguyên nhân lớn nhất làm cho đạo đức xã hội xuống cấp, văn hóa suy đồi, dân tộc bị mất dần sức mạnh nội sinh, xã hội trì trệ và quốc gia không thể hưng thịnh, không có đủ sức mạnh để bảo vệ Tổ quốc, mục tiêu XHCN tốt đẹp mà nhiều người đã từng mong ước cũng trở nên xa vời và mơ hồ.
Lịch sử nước ta đã từng có nhiều lần do tha hóa quyền lực mà dẫn đến mất nước. Hầu hết các triều đại phong kiến Việt Nam đã từng bị sụp đổ vì tha hóa quyền lực. Triều đại sau được dân chúng ủng hộ lên thay, rồi cũng tha hóa tương tự, lặp lại như cũ. Ngay cả những triều đại đã một thời rất huy hoàng, có công lao to lớn bậc nhất với lịch sử dân tộc nhưng sau đó cũng tha hóa và sụp đổ (như nhà Lý, nhà Trần, Hậu Lê và Tây Sơn chẳng hạn).
Nhiều năm qua lãnh đạo Đảng và Nhà nước ta đã rất nhiều lần đề ra chủ trương và kêu gọi phải chống tham nhũng, chống “lợi ích nhóm” tiêu cực, cũng đã mất nhiều công sức cho công việc khó khăn và vất vả này, nhưng kết quả vẫn còn rất hạn chế. Tình hình tham nhũng, “lợi ích nhóm” chẳng những không dừng lại, mà đang còn khá phổ biến và phức tạp, gây nhức nhối xã hội, đau đầu các cơ quan lãnh đạo đất nước. 
Nó cứ lan rộng dần vào tất cả mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, của công việc quản lý và quản trị quốc gia, vào ngay trong các lĩnh vực mà trước đến nay thường được cho là trong sạch, thiêng liêng (như lĩnh vực dạy người, cứu người, an ninh quốc gia, nắm cán cân công lý để bảo vệ sự nghiêm minh, kể cả cơ quan ở cấp cao, cả nhà thờ, chùa chiền, cả lĩnh vực làm từ thiện, nhân đạo, chính sách đền ơn đáp nghĩa…).
Điều đó có nguyên nhân trực tiếp quan trọng nhất là chưa làm tốt việc kiểm soát quyền lực, nói thẳng và mạnh hơn là quyền lực về cơ bản chưa được kiểm soát, từ đó dẫn đến tha hóa cán bộ và các tổ chức trong bộ máy lãnh đạo quản lý.
Vũ Ngọc Hoàng
*Tiêu đề, các tiêu đề phụ của bài viết do Tuần Việt Nam đặt.
"NHIỀU VIỆC BỊ LẤY CỚ LÀ 'NHẠY CẢM' ĐỂ KHÔNG MINH BẠCH THÔNG TIN"
VŨ NGỌC HOÀNG/ TVN 23-9-2016
Kiểm soát quyền lực, Vũ Ngọc Hoàng, Tham nhũng, Lợi ích nhóm, Tự do ngôn luận, Con ông cháu cha, Tam quyền phân lập
Ông Vũ Ngọc Hoàng. Ảnh: Nhật Minh/ Vnexpress
"Ở Việt Nam còn rất nhiều việc chưa được minh bạch, kể cả việc nhỏ và việc lớn, kể cả những chủ trương, quyết định và những vụ việc tiêu cực, tham nhũng, sai lầm. Nhiều việc được cho là “nhạy cảm” để lấy cớ đó  không minh bạch thông tin.
LTS: Tuần Việt Nam trân trọng giới thiệu Phần 2 bài viết mới nhất của Tiến sĩ Vũ Ngọc Hoàng, nguyên Phó trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, xung quanh một vấn đề mà ông luôn trăn trở - quyền lực và kiểm soát quyền lực.
Trong phần 1, tôi đã nói về lý do phải kiểm soát quyền lực. Trong phần 2 này, tôi xin góp bàn về quyền lực cần được kiểm soát như thế nào, bằng cách nào?
Bảo đảm việc lập hiến là của toàn dân (thông qua cử tri toàn quốc), nhân dân phải trực tiếp quyết định những vấn đề cơ bản của Hiến pháp (chứ không phải là nhân dân góp ý để Quốc hội xem xét). Phải trưng cầu dân ý đối với những vấn đề quan trọng của đất nước. Tiến tới Chủ tịch nước phải do nhân dân trực tiếp bầu (chứ không phải Quốc hội).Trước tiên phải thấm nhuần sâu sắc quan điểm quyền lực tối cao thuộc về nhân dân. Lời ấy không phải là hô khẩu hiệu, mà phải được thấm sâu trong hệ thống chính trị và trong cộng đồng nhân dân. Mọi người phải ý thức rõ ràng và đầy đủ về quan điểm ấy, thường xuyên thể hiện bằng hành động thực tế.
Kiểm soát bằng chính quyền lực Nhà nước
Tiếp theo, quyền lực phải được kiểm soát bằng chính quyền lực Nhà nước, quy định trong Hiến pháp và các luật liên quan về cơ cấu và chức năng, nhiệm vụ của bộ máy nhà nước, trong đó có sự phân quyền giữa ba nhánh lập pháp, hành pháp và tư pháp, các nhánh ấy độc lập tương đối với nhau, giám sát chéo và điều chỉnh lẫn nhau, nhằm hạn chế sai lầm, hoặc khi có sai lầm thì được phát hiện và điều chỉnh, khắc phục sớm nhất.
Nói chung, các nhà nước phong kiến chưa giải quyết được việc kiểm soát quyền lực, mặc dù có lúc đã có một số quy định tiến bộ, manh nha của kiểm soát quyền lực. Luật lệ của triều đình có những quy định cấm các quan không được làm.
Một số triều đại đã từng có các quan ngự sử ghi chép trung thực, khách quan mọi việc liên quan đến các quyết định và ứng xử của nhà vua, của triều đình để lịch sử đánh giá, phán xét công, tội. Vua cũng không được kiểm duyệt các ghi chép này. Có các gián quan để can gián vua không làm việc sai; có trống để thần dân kêu oan; có “quan tòa” liêm chính để phán xử đúng sai…
Tuy nhiên, về cơ bản vẫn chưa giải quyết được vấn đề kiểm soát quyền lực. Nguyên nhân là do quyền lực tập trung vào tay vua và hoàng tộc, vua bảo chết thì phải chết, ý vua là ý trời, ý vua là pháp luật, còn nhân dân chỉ là đối tượng bị cai trị, không có quyền tự do, kể cả quyền sống, trái ý vua thì tùy theo mức độ và sự nóng giận của vua mà bị trị tội, kể cả tru di tam tộc.
Thời kỳ đầu của chế độ tư bản cũng vậy, quyền lực tập trung vào tay những người giàu có và cũng không được kiểm soát. Khi chế độ tư bản phát triển đến một mức độ nhất định, đáng kể, có những bước tiến quan trọng về dân chủ xã hội, cộng với sự phát triển của các hệ tư tưởng, nhất là lĩnh vực triết học, làm thay đổi nhận thức và tư duy chính trị, thì quyền lực mới được kiểm soát đáng kể, và ngày nay vẫn đang phải tiếp tục hoàn thiện.
Phương pháp tiếp cận của nước ta lâu nay đối với vấn đề này chưa phải đã tốt, quyền lực nhìn chung chưa được kiểm soát chặt chẽ, thậm chí không ít trường hợp hầu như không có kiểm soát, và trên thực tế, việc lạm dụng quyền lực đã rất nhiều. Chính nó đã tạo nên sự tha hóa đến độ rất phức tạp.
Gần đây Tổng Bí thư nói nhiều lần về việc kiểm soát quyền lực. Chúng ta có thể không dùng cụm từ “Tam quyền phân lập”, không tiếp thu theo kiểu bê nguyên, rập khuôn máy móc mô hình này của các nước phương Tây, vì mỗi quốc gia có đặc điểm văn hóa và ở giai đoạn phát triển khác nhau. Nhưng riêng về vấn đề kiểm soát quyền lực trong đó thì rất nên nghiên cứu một cách thật nghiêm túc.
Đồng thời với việc phân quyền một cách khoa học giữa ba nhánh nói trên, còn có sự phân công và kiểm soát lẫn nhau giữa các bộ phận trong cùng một nhánh, nhất là hành pháp và tư pháp.
Thật sự tạo điều kiện để nhân dân hạnh phúc
Tiếp theo, kiểm soát quyền lực thông qua việc thực thi rộng rãi quyền dân chủ; kể cả hình thức dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện và dân chủ tham dự; thông qua chế độ tranh cử, đề bạt và miễn nhiệm cán bộ; minh bạch thông tin và trách nhiệm giải trình của các tổ chức và cá nhân được giao quyền lực; sự giám sát của công luận, của nhân dân; tự do tư tưởng và tự do ngôn luận để thể hiện chính kiến của những con người tham gia làm chủ đất nước.
Trong đó, cần phát huy tốt vai trò của xã hội dân sự lành mạnh. Ở đây, cần hiểu cho đúng xã hội dân sự với tư cách là các tổ chức và phong trào lành mạnh, hợp pháp, do nhân dân tự giác và tự nguyện lập ra. Nó không phải là một hình thái kinh tế - xã hội nào mà là một bộ phận hợp thành của xã hội hiện tại; không phải là tổ chức của nhà nước mà ngân sách phải cấp kinh phí và cũng không phải là đơn vị kinh tế hoạt động vì mục đích lợi nhuận.
Các tổ chức này ra đời và tồn tại nhằm bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng xã hội; nó là phương thức rất quan trọng để thực thi quyền dân chủ của nhân dân. Nó đã từng tồn tại và đang tồn tại trong xã hội Việt Nam truyền thống trước đây và trong xã hội Việt Nam hiện tại, tất nhiên là chưa hoàn chỉnh, chưa hiện đại.
Nhân dân có quyền chất vấn, yêu cầu cơ quan nhà nước phải giải trình; có quyền phản đối những việc làm mà nhân dân cho là sai trái; có quyền yêu cầu cán bộ từ chức hoặc bị cách chức… Các cơ quan nhà nước phải có trách nhiệm lắng nghe, điều tra xác minh, tiếp thu, trả lời, giải trình, không được ngăn cản cấm đoán nhân dân thể hiện chính kiến một cách ôn hòa.
Phải khuyến khích công luận lên tiếng phê phán, phản đối những việc sai trái (kể cả của lãnh đạo) để tăng sức đề kháng của cơ thể xã hội. Ở đâu và khi nào mà công luận bị hạn chế, ngăn cản thì ở đó và lúc ấy cơ thể xã hội đang giảm sức đề kháng (đến một lúc bệnh nặng dần, trở thành liệt kháng - đó chính là căn bệnh HIV chết người).
Trong một xã hội tiến bộ, việc minh bạch thông tin có vị trí rất quan trọng, mọi người dân đều có quyền tiếp cận thông tin, không ai được bưng bít thông tin, giống như “ánh sáng ban ngày” thay cho “đêm tối”, để cái xấu, cái ác không còn nơi ẩn nấp, phải lộ rõ nguyên hình. Lâu nay ở Việt Nam ta còn rất nhiều việc chưa được minh bạch, kể cả việc nhỏ và việc lớn, kể cả những chủ trương, quyết định và những vụ việc tiêu cực, tham nhũng, sai lầm.
Chính sự không minh bạch này đã làm cho nhân dân nghi ngờ, mất lòng tin. Nghi ngờ dung túng, bao che, cùng “lợi ích nhóm”. Nhiều việc được cho là “nhạy cảm” để lấy cớ đó mà không minh bạch thông tin. Chính việc không minh bạch ấy đã làm hạn chế hiệu quả của cuộc chiến chống tham nhũng và “lợi ích nhóm”, nếu như không muốn nói rằng nó cản trở các công việc ấy.
Một nhà nước của dân, cớ sao không báo cáo đầy đủ cho nhân dân biết? Nếu lãnh đạo không có ai dính dáng gì tiêu cực trong đó thì tại sao lại sợ minh bạch? Muốn minh bạch thông tin thì lãnh đạo Đảng và Nhà nước phải mở rộng hành lang hơn nữa cho tự do ngôn luận và báo chí, còn bản thân báo chí cũng phải dũng cảm, bản lĩnh và nâng cao đạo đức nghề nghiệp, nhà báo dám dấn thân cho lẽ phải và không để bị mua chuộc.
Cũng có ý kiến lo ngại rằng, khi minh bạch thông tin về các vụ việc thì nhân dân sẽ mất lòng tin hơn nữa. Tôi không nghĩ như vậy? Không minh bạch mới làm mất lòng tin. Ai cũng có quyền nghi ngờ cả. Và người lãnh đạo tốt cũng mang tiếng lây. Không dám minh bạch vì sợ mất lòng tin thì đó là thứ lòng tin bị đánh lừa, lòng tin nhầm lẫn.  
Văn học nghệ thuật cũng cần phải tích cực tham gia “trừ gian” để góp phần “tải đạo” theo các giá trị nhân bản và phương pháp nghệ thuật phù hợp. Để thực thi dân chủ, việc đầu tiên là thật sự tạo điều kiện cho nhân dân được mở miệng. Đó là cách nói mộc mạc dễ hiểu nhưng là chân lý của Hồ Chí Minh.
Nhà nước rất cần nghiên cứu chỉnh sửa các điều luật về tội “Tuyên truyền chống nhà nước” để cho nhân dân với tư cách là “ông chủ” được tự do phê bình đối với bộ máy và cán bộ phục vụ nhân dân, không để cho “đầy tớ” lợi dụng những quy định chưa chặt chẽ mà quy chụp, tống giam “ông chủ”, làm thay đổi bản chất của nhà nước nhân dân. Tất nhiên đồng thời phải chống loạn ngôn, chống vu cáo và xúc phạm các cá nhân và tổ chức, vi phạm tự do của người khác, kể cả nhân dân và người lãnh đạo.
Kiểm soát quyền lực, Vũ Ngọc Hoàng, Tham nhũng, Lợi ích nhóm, Tự do ngôn luận, Con ông cháu cha, Tam quyền phân lập
Còn rất nhiều việc chưa được minh bạch, kể cả những chủ trương, quyết định và những vụ việc tiêu cực, tham nhũng, sai lầm. Ảnh minh họa
Công tác cán bộ lâu nay, bên cạnh những mặt làm được, nhìn chung trong hệ thống chính trị chưa tuyển chọn và sử dụng được nhân tài. Lịch sử nước ta đã nhiều lần lặp đi lặp lại như vậy.
Lãnh đạo chủ chốt phải qua tranh cử
Trong chiến tranh, với sức mạnh thiêng liêng của hồn nước, nhân tài tụ về dưới cờ khởi nghĩa để chiến đấu vì mẹ hiền Tổ quốc. Đến khi hòa bình thì nhân tài, trung thần thưa vắng dần, còn nịnh thần thì chui vào ngày càng nhiều trong triều chính, dẫn đến tha hóa quyền lực và sụp đổ.
Cách làm công tác cán bộ chủ yếu là sắp đặt theo ý chí và cách tư duy còn nhiều chủ quan của người lãnh đạo. Không ít trường hợp sắp xếp cán bộ theo quan hệ, hậu duệ, “lợi ích nhóm”; bị đồng tiền chi phối, thậm chí đồng tiền đã quyết định trong nhiều trường hợp; đề bạt con cháu, đồ đệ và những người ăn cánh.
Từ xưa tới nay, chế độ và triều đại nào cũng vậy, nạn mua bán chức quan là một trong các biểu hiện tha hóa quyền lực nguy hại nhất. Ở Việt Nam, nhiều năm rồi, cụm từ “buôn quan”, “buôn vua” đã xuất hiện, tồn tại và lan truyền. Ngôn ngữ không ngẫu nhiên mà có. Nó ra đời để phản ánh một thực trạng trong đời sống chính trị - xã hội.
Đến nay nạn chạy chức, chạy quyền đã trở nên khá phổ biến, có những trường hợp cứ như là đương nhiên, rất đáng lo ngại, kể cả ở những lĩnh vực hệ trọng. Công tác cán bộ chưa có được một cơ chế khoa học để tuyển chọn và sử dụng được nhân tài, tư tưởng phong kiến còn ảnh hưởng nặng nề và những năm gần đây lại cộng với mặt trái của cơ chế thị trường và sự tha hóa quyền lực.
Cần đổi mới mạnh mẽ và căn bản công tác cán bộ theo hướng cán bộ lãnh đạo chủ chốt phải qua tranh cử trong môi trường thật sự tôn trọng ứng cử tự do và đề cử của các tổ chức chính trị - xã hội; chọn cán bộ chuyên môn phải qua thi tuyển, thực chất và nghiêm túc, khách quan, vừa mở rộng dân chủ, vừa tăng trách nhiệm của người đứng đầu trong công tác cán bộ.
Đó cũng là cách để nhân dân và đông đảo cán bộ tham gia giám sát quyền lực trong việc giao quyền lực cho cán bộ. Nâng cao chất lượng của đại biểu Quốc hội và hội đồng nhân dân các cấp lựa chọn những người có năng lực và bản lĩnh làm đại biểu chân chính và xứng đáng của nhân dân, dám nói tiếng nói trung trực đấu tranh bảo vệ lợi ích của nhân dân.
Khi các đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp đã được nhân dân bầu chọn thì phải toàn tâm toàn ý, một lòng một dạ phục vụ nhân dân, lắng nghe nhân dân, nói tiếng nói của nhân dân, biểu quyết vì nhân dân. Tiến tới công khai cho nhân dân biết các đại biểu ấy biểu quyết thế nào đối với những công việc mà nhân dân bức xúc quan tâm, để giám sát sự trung thành với dân.
Tổ chức Đảng phải làm nòng cốt kiểm soát quyền lực
Nếu các đại biểu ấy là đảng viên thì càng phải gương mẫu thức hiện ý dân, coi lòng dân là sơ sở quan trọng nhất để hành động - đó là nguyên tắc cao nhất. Tổ chức Đảng đã giao cho đảng viên nhiệm vụ làm đại biểu chân chính của nhân dân, đảng viên cứ thế mà hành động; tổ chức Đảng không cầm tay chỉ việc, không yêu cầu đảng viên phải biểu quyết và phát ngôn cụ thể theo ý kiến cấp ủy.
Trung thành với nguyện vọng của dân, nói tiếng nói của dân - đó chính là nhân cách và ý thức đảng viên chân chính. Đảng vì nhân dân mà hành động chứ không vì cái gì khác, không để cho “nhóm lợi ích” chi phối và thao túng.
Sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng lâu nay không ít trường hợp đã sử dụng biện pháp hành chính và quyền lực, thậm chí đã trở thành cơ quan quyền lực cao nhất trên thực chất, và cũng chưa có cơ chế kiểm soát quyền lực.
Với cách này, nếu kéo dài thì tổ chức Đảng sẽ bị quyền lực làm tha hóa, vừa hỏng công việc lãnh đạo đất nước, vừa hỏng bản thân tổ chức Đảng. Cần đổi mới một cách căn bản nội dung và phương thức lãnh đạo của Đảng theo hướng Đảng không làm thay, không chồng chéo với công việc Nhà nước, nhất là việc sử dụng quyền lực, mà chuyển mạnh sang lãnh đạo chủ yếu bằng các giá trị văn hóa, từ chủ trương hợp lòng dân đến noi gương và thuyết phục, không áp đặt một chiều bằng biện pháp tổ chức, hành chính và quyền lực.
Đảng phải đại diện chân chính và xứng đáng nhất cho ngọn cờ dân chủ; phát hiện và chọn lựa cho được các hiền tài để giới thiệu với nhân dân. Đó cũng là cách làm truyền thống mà trước đây, trong điều kiện chưa cầm quyền, Đảng đã từng sử dụng để trở thành một Đảng lãnh đạo của nhân dân.
Bản thân trong tổ chức của Đảng cũng cần phải có cơ quan do đại hội cử ra để giám sát cán bộ lãnh đạo về nhân cách và việc sử dụng quyền lực. Tổ chức Đảng không đứng lệch về phía quyền lực và sử dụng quyền lực nhà nước, mà nghiêng về phía nhân dân, tập trung lãnh đạo và làm nòng cốt trong kiểm soát quyền lực, thực hành dân chủ rộng rãi và phát huy vai trò các tổ chức của xã hội dân sự lành mạnh để tham gia xây dựng, bảo đảm cho nhà nước thật sự là nhà nước của nhân dân - là mục tiêu xây dựng nhà nước mà Đảng nói lâu nay.
Vũ Ngọc Hoàng
*Tiêu đề, các tiêu đề phụ của bài viết do Tuần Việt Nam đặt.
VỀ BÀI VIẾT CỦA VŨ NGỌC HOÀNG

Về bài viết của TS Vũ Ngọc Hoàng


Bạn đọc đều biết 2 bài viết mới công bố của TS Vũ Ngọc Hoàng trên vietnamnet. BVN đã đăng lại 2 bài ấy trên trang của mình (xin xem ở đây, và ở đây). Một vài ngày gần đây, ý kiến về hai bài viết nói trên bỗng trở nên rôm rả. Chúng tôi xin chọn đăng lại một vài trong các đối thoại đa chiều, đa sắc đó, để chúng ta cùng tham khảo.
Bauxite Việt Nam

1. Đạo diễn Đỗ Minh Tuấn

Trong bài: "Có những người bán rẻ Tổ quốc để giữ ngai vàng" TS Vũ Ngọc Hoàng đã nói chính xác về nguyên nhân của mọi nguyên nhân là thể chế hiện nay thiếu sự kiểm soát quyền lực. Vấn đề kiểm soát quyền lực là vấn đề cốt tử, sinh tồn của Đảng CSVN. Thực hiện việc này về kỹ thuật đâu có khó: Chỉ cần xây dựng thể chế theo mô hình một bên có quyền cầm dao chia bánh, một bên có quyền chọn bánh sau khi bên kia chia. Đó là cơ chế phân quyền trong lý thuyết trò chơi tạo ra sự công bằng tự nguyện, vì anh có quyền cắt bánh, muốn mình không bị thiệt thì phải cắt cho đều. Đó chính là cơ chế phân quyền trong xã hội dân chủ mà Đảng dán nhãn thế lực thù địch để không ai có thể nhắc đến. Cấu trúc quyền lực phi khoa học hiện tại được duy trì bằng cơ chế truyền thừa kiểu giang hồ, cho nên, trước và sau Đại hội 12, tôi đã hai ba lần tư vấn cho Đảng về bài toán chia bánh nổi tiếng này, nhưng Đảng CSVN vẫn không theo. Vì như vậy thì nhóm lợi ích tham nhũng quyền lực sẽ mất đi chỗ dựa pháp lý tù mù từ quán tính lịch sử Đảng áp đặt lên lịch sử dân tộc mà bản chất là lấy đạo lý "Ơn Đảng, ơn Bác" làm nền tảng siêu pháp lý để Đảng tồn tại siêu hợp pháp trên số phận dân tộc từ mấy thập kỷ nay sau khi thống nhất đất nước.
Thực trạng mất kiểm soát quyền lực mà ông Vũ Ngọc Hoàng chỉ ra thực chất là phương thức tồn tại mang bản chất "ăn không" sự nhớ ơn các tiền bối cách mạng của dân tộc để tạo nên logic tiếp nối quyền lực theo cách giang hồ, mặt khác việc mua bán quyền lực diễn ra hai ba thập kỷ nay dẫn đến thực trạng quyền lực đa phần rơi vào tay bọn người không có đóng góp gì trong chiến tranh cách mạng, lại thiếu đạo đức, tư cách trình độ, tham nhũng, ngu dốt, độc ác, lệ thuộc ngoại bang, bán đất đai, bán chủ quyền, bán môi trường, bán tương lai con cháu, cướp bóc tài sản của dân và đàn áp nhân dân. Bọn người này cứ liên tục "ghế trên ngồi tót sỗ sàng" chiếm lĩnh các quyền lực quan trọng nhất ở các cấp mà ông Vũ Ngọc Hoàng gọi chung là Ngai Vàng. Trong khi làm mọi trò để miễn dịch quyền kiểm soát của Đảng và nhân dân với chúng, thì chúng cũng đánh mất hay buôn bán quyền kiểm soát di sản Đất-Biển-Trời-Đạo lý-Văn hoá mà tổ tiên và các thế hệ CM tiền bối trao truyền lại. Vì thế, nhân dân hy vọng vào những hành vi hướng đến cuộc cách mạng thể chế rón rén có khả năng kiểm soát quyền lực của TBT và các vị lãnh đạo cao cấp trong Đại hội 12. Nhưng rất tiếc việc đó đã bị lãng quên ngay sau khi Đại hội khai cuộc vì những toan tính đấu đá cá nhân và phe nhóm.
Bây giờ giữa nhiệm kỳ rồi, Đảng chỉ có thể ban phát, phân chia hay đấu thầu quyền lực cho nhau trên đầu nhân dân, lấy đâu ra cơ hội và cảm hứng của Phật tổ Như Lai để tạo ra sự kiểm soát quyền lực cho chính bản thân mình? Và hơi đâu Đảng tạo ra xiềng xích luật pháp và đạo lý cho người của chính mình? Ngồi chung mâm với nhân dân mà đám người ấy cứ gắp lia lịa hết thức ngon vào bát mình, rồi thỉnh thoảng xin lỗi vì cái xương mang nước bọt của kẻ nhồm nhoàm rơi xuống mâm cơm chung mà không xin lỗi vì sự tham ăn thô lỗ, thì dân vốn ý tứ, nhịn nhục và tế nhị đâu thể cầm tay chặn đũa của bọn người súc vật ấy. Nhưng dân ngày càng khinh bỉ. Khi người trí thức đã muốn sống tử tế trong phận sự nhân dân, thì muốn hợp tác xây dựng với Đảng CSVN cũng bất khả thi, huống chi đòi kiểm soát quyền lực của Đảng như ông Vũ Ngọc Hoàng và toàn dân mong muốn.
Ông Vũ Ngọc Hoàng đã đóng vai trò tích cực trong Đại hội để thống nhất Đảng, xoá bỏ tình trạng đa đảng chui (các phe cánh xung khắc ở tầm các đảng phái có chiến lược và nhân sự trái chiều), góp tiếng nói tỉnh ngộ muộn màng nhưng ngày càng quyết liệt, chính xác, sâu sắc và hợp với lòng dân.
Đ.M.T

2. Facebookker Tongbui Son

Nguyên lý thì ông chỉ mới nói đúng một nửa!
Quyền lực từ đâu mà có?
Cơ chế tạo nên quyền lực, trong từng giai đoạn lịch sử?
Trong từng thời kỳ, và do quy luật nào tạo nên?
Thể hiện quyền lực là thể hiện điều gì trong nhân bản?
Bản chất của quyền lực là từ khế ước xã hội, cộng đồng, và sự tuân thủ khế ước, và những định chế, chế tài cho những mặt hoạt động của xã hội và cộng đồng, tạo nên quyền lực ?
Những định chế đó được lập ra do điều kiện khách quan, do tính nhân văn và trí tuệ của nhân loại tạo ra.
Sự giành giật nhau để sinh tồn, đối với thế giới tự nhiên và hoang dã đã giúp cho con người tự kết tụ lại với nhau, và hơn hẳn loại động vật bản năng đó là khả năng phát triển trí tuệ, qua đó tạo thành một tập hợp xã hội... đưa ra khế ước, để giải quyết một cách hòa bình những mâu thuẫn nội tại trong cộng đồng của loài người. Cũng từ đó mà khả năng tập hợp trí tuệ và sức mạnh của từng cá thế tạo nên thế và lực kỳ diệu để chinh phục thế giới tự nhiên, từ đó hình thành những chuyên ngành những sự phân nhánh và phức tạp mà ta gọi là thượng tầng kiến trúc để đối phó với rất nhiều bài toán đặt ra, giữa con người với thiên nhiên, giữa con người với con người, (hay nói khác là giữa con người với tự nhiên, – kể cả tự nhiên bản năng tiềm ẩn trong con-người, và cả giữa con người với con người khác – hay giữa quần thể con người này với quần thể con người khác).
Những câu ông kết luận như một "tiên đề":
"...Mặt tiêu cực, nó luôn làm tha hóa những con người và bộ máy sử dụng quyền lực nhưng lại yếu kém về nhân cách và không có cơ chế tốt để kiểm soát quyền lực".
thoạt nghe có vẻ đúng, nhưng lại rất mơ hồ. Ngay cả từ "nhân cách" cũng là một định nghĩa định tính mơ hồ... không thể định lượng để giải quyết nó như nào là đúng mực, như nào là sai... và như nào là chuẩn mực để khỏi tha hóa (!)???
Lấy những cái chưa rõ, chứa đựng những phần mơ hồ để định nghĩa suy diễn tiếp... thì không những sai mà còn lẫn lộn... cuối cùng là bế tắc... nó giống như cha ông có câu, đường đi hay tối, nói dối hay cùng.
Cái sai căn cơ chính là ở đây, trong lập luận CNXH của Đảng.
Thực ra, những lý luận của Marx và thực tế của Lênin, tại nước Nga, và sau này là LX đều đã sai lầm từ gốc. Dựa vào một cái mơ hồ, để đẩy xã hội loài người vào cuộc đấu tranh nhau, một mất một còn (vốn dĩ thì nó đã luôn như thế) với quy mô toàn cầu, tiêu diệt nhau, vì nói rằng CNXH là tiến bộ nhất của Hình thái phát triển của tổ chức xã hội loài người, và cho rằng muốn có CNXH trước hết phải có con người XHCN....
Bởi lẽ con người là quyết định tất cả, và chính con người là mục tiêu và cũng là động lực để đẩy tiến bộ loài người lên đỉnh cao. Mà con người xã hội chủ nghĩa lại là một con người có những thuộc tính quá lý tưởng... coi đó là tốt đẹp, (như có người nói đại ý là những siêu nhân như các vị Khổng Tử, Đạt Ma, Giê Xu, Mô-ha-mét, Mác, Lênin, nhiều người khác nữa nếu họ ngồi với nhau thì cái gì cũng có thể bàn được và thống nhất được). Ý là những con người như những triết gia vĩ đại điển hình cho người nhất của loài người, có quan điểm sống vị tha nhất, có khả năng tư duy tối thượng... siêu việt, cho mọi điển hình khả năng trí tuệ của con người thì sẽ gặp nhau tại một điểm là họ sẽ cho một xã hội lý tưởng nhất.
Cho nên, từ đó mà chính CNXH sụp đổ chỉ là một sớm một chiều, bởi lẽ nó không có trong thực tế, dù anh có cố tình gán ghép vào thế nào để tạo ra mô hình đó.
Một quy luật vận động là mọi thể chế đều bị thay đổi, chu trình đó dài ngắn khác nhau, càng dài thì càng ít thay đổi (hay tiến bộ) càng trì trệ bảo thủ.
Sự thay đổi hiển nhiên đó, nó có thể tuần tự (và êm nhẹ, bởi sự đấu tranh nội tại diễn ra thường xuyên và có sự loại trừ nhau... (như hình thức cạnh tranh công khai của các kỳ bầu cử ở các nước phương Tây) hay nó chậm chạp và biến thành "big bang" của một "vụ nổ" là cách mạng vũ trang... và tạo nên những thảm họa cho loài người.
Nhỏ thì trong một quốc gia (gọi là can qua) một dân tộc, to thì là chiến tranh thế giới nhằm hủy diệt đối lập. Tạo dựng những mô hình theo lẽ tự nhiên.
Quyền lực chính là để duy trì sự ổn định (Nếu không muốn nói là trì trệ) tạm thời.
Thường thì quyền lực là phải tự giành (giật) lấy, chứ không phải là mọi người trong cộng đồng mặc nhiên ủy quyền cho, họ biết khi bỏ phiếu tức là họ đã phải từ bỏ quyền lực của chính mình rồi, kể cả quyền được quyết định cái chết của mình.
Cho nên, từ cái sai này sẽ dẫn đến những ứng xử thiếu khách quan của một bộ máy cầm quyền, mà dẫn đến hậu quả can qua...
Chẳng ai có thể nói NHÂN DÂN kiểm soát được quyền lực của bộ máy cai trị cả, chỉ có thể nếu để NHÂN DÂN làm việc đó thì chỉ là lật đổ.
Còn muốn sự không thay đổi đột ngột, bắt buộc phải san sẻ quyền lực và minh bạch hóa nó, làm cho các mâu thuẫn về cạnh tranh quyền lực "mềm" hơn, đó là quy luật bất biến....của sự vận động tiến bộ của Nhân loại.
Hay nói khác đi, quyền lực sẽ nhẹ như bấc nếu như trong một giai đoạn ngắn phải có sự thay đổi cho phù hợp; hay nói khác đi, những nhiệm kỳ ngắn hơn so với hiện nay, làm sao để chọn được tối ưu, chẳng hạn nước Mỹ chỉ 4 năm thôi, là phải có sự điều chỉnh.
T.B.S.
Nguồn: FB Tongbui Son

3. GS Trần Ngọc Vương

Gửi FB Tongbui Son
Một bài báo viết đưa ra công luận chính thống chẳng bao giờ chuyển tải hết những nd mà bạn đòi giải đáp, trong khi những vấn đề mà bạn nêu ra đụng đến những nhận thức cốt tử về triết học lịch sử, cần được bàn luận để đạt tới sự thống nhất về nhận thức ở cấp cuối cùng. Bài báo chính trị không bao giờ có thể giải quyết, mà trong trường hợp tối đa, chỉ có thể "đụng chạm" tới những nguyên lý chính trị, mà thôi.
Gửi các bạn khác: trong tri nhận cá nhân, tôi từng công khai nói rằng Anh Vũ Ngọc Hoàng là người hiếm hoi trong giới lãnh đạo tuyên giáo "có khuôn mặt người" – mượn lối diễn đạt của bà đầm thép M. Thatcher về M. Gorbachov. Anh ấy có trí, có tầm và có tâm đấy. Cũng không phải là người "chờ về hưu mới lên tiếng" như nhiều người phán. Trong bối cảnh xã hội - chính trị - kết cấu quyền lực bê bối hiện nay, "gỡ tay vướng" để nói lên được ngần ấy chuyện, là tốt lắm! Mong rằng mọi người like thật nhiều vào!
T.N.V.

4. Facebookker Trần Viết Hòa

Cho dù ở mô hình xã hội nào thì cũng chỉ với một hình thức là Sở hữu và Lệ thuộc (Một dạng phân ngôi giữa Thống Trị và Nô Lệ).
Nếu không có bản năng thống trị thì không thể tạo quyền lực cho bản thân mà ko có quyền lực thì không thể làm lãnh đạo (Thống Trị).
Chỉ có điều: Một kẻ thống trị khôn lanh thì lấy sự phát triển kinh tế cộng đồng để tạo ổn định xã hội và từ đó được cộng đồng ban cho quyền lực bền vững như Lý Quang Diệu là điển hình. Nhưng trước khi đạt được điều đó, ông ấy đã nhẫn tâm gạt bỏ bất kỳ điều gì làm cản trở kế hoạch của ông, từ khi ban sơ của vai trò là mắt xích trong xã hội cho đến khi ông thành công.
Tất nhiên là những sự việc xảy ra trong quá trình thực hiện, những thứ tiêu cực được che giấu còn những tích cực được thổi phồng, và kết quả cuối cùng đã làm lu mờ tất cả những tiêu cực trong suốt quá trình.
Ở ta có gương điển hình là Nguyễn Bá Thanh. Nhưng tiếc là ông đã không đi được xa vì quá tự tin vào sự ủng hộ của nhân dân. Nhân dân thì giúp được gì trong quá trình tranh giành quyền lực?
T.V.H.

5. Nhà báo Trương Duy Nhất

Từ bản sớ “liêm sỉ khát vọng” của Trương Tấn Sang, đến luận chương “quyền lực” của Vũ Ngọc Hoàng
clip_image001
Một lối văn phong học trò, dạng tập làm văn, ê a như bản sớ về “liêm sỉ khát vọng” – Bài của cựu Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (Phụng sự Tổ quốc, có liêm sỉ và khát vọng cống hiến – Vietnamnet).
Rồi lại bài “Có những người bán rẻ tổ quốc vì quyền lợi cá nhân”, loạt “luận chương quyền lực” dài hơi của cựu quan Phó trưởng ban Tuyên giáo trung ương Vũ Ngọc Hoàng.
Lạ. Mấy bài viết, dạng tập làm văn của vài cụ hưu, lại được thiên hạ khen. Cứ như thể những đấng “minh quân”. Dù mới ngày trước, chiều qua thôi, trước khi rời ghế – cũng vô tích sự, ăn tàn phá nát chẳng thua chi những “đồng chí X’ thối tha của họ.
Ở nghĩa khác. Có người dựa vào đó, lại luận rằng “sắp đánh nhau to”. Mơ! Chỉ là hưu, nói cho sướng mồm thôi – Ấy cũng là dạng tiếc tham quyền lực.
T.D.N.
Người đăng: vào lúc

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Đăng ký: Đăng Nhận xét (Atom)